ترس از پرواز و راه‌های مقابله با آن

تقریبا یک نفر از هر چهار نفر، حس ترس از پرواز را تجربه کرده‌اند و برای بسیاری از افراد، حتی تصور پا گذاشتن داخل هواپیما می‌تواند استرس‌زا باشد. تجربه ثابت کرده است که بسیاری از این افراد حتی قبل از پرواز، همواره وضعیت هوا را چک می‌کنند و با حملات عصبی و ترس‌هایی که در طول پرواز دارند، حتی مسافران کنار خودشان را هم تا حدی می‌ترسانند. اما از آنجایی که دیگر عصر، عصر سرعت و بهینه سازی است، بهتر است هر چه سریع‌تر به کمک این مطلب، به حس ترس از پرواز خودتان غلبه کرده و با خیالی راحت در هواپیما بنشینید.

ترس از پرواز چقدر شایع است؟

بر اساس تحقیقات، ۴۰درصد مردم هر سال دچار اضطراب ناشی از پرواز می‌شوند که روان‌شناسان فقط اختلال ۲٫۵درصد از این تعداد را تشخیص می‌دهند.

بسیاری از مردم تا حدی از پرواز می‌ترسند، اما فقط اندکی از آنها علائم فوبیا را دارند. ترس از پرواز به فوبیا تبدیل شده باشد یا نه، می‌تواند اثراتی جدی بر کیفیت زندگی بگذارد.

علائم فوبیای پرواز

افرادی که فوبیای پرواز دارند موقع فکرکردن به پرواز یا سفر با هواپیما، دچار اضطرابی مداوم و شدید می‌شوند. علائم آئروفوبیا مشابه علائم سایر فوبیاهاست. علائم فیزیکی ترس از پرواز ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• لرز؛
• احساس خفگی؛
• اختلال تفکر؛
• سرگردانی؛
• برافروختگی؛
• ناراحتی‌های گوارشی؛
• افزایش ضربان قلب؛
• تحریک‌پذیری؛
• حالت تهوع؛
• لرزش بدن؛
• تنگی نفس؛
• عرق‌کردن.

حتی گاهی ممکن است افراد دچار حمله پانیک شوند. حمله پانیک دوره‌ای کوتاه‌ از ترس شدید است که می‌تواند علائمی مانند تپش قلب، احساس جداشدن از واقعیت و ترس از مردن داشته باشد.

برخی از افرادی که فوبیای پرواز دارند در فرودگاه راحت هستند، اما درست قبل از سوارشدن به هواپیما دچار علائم ترس می‌شوند. بعضی افراد هم مدت‌ها قبل از زمان پرواز دچار ترس از پرواز می‌شوند که این حالت اضطراب پیش‌بینی (Anticipatory anxiety) نامیده می‌شود و بسیار رایج است.

دلایل اصلی ترس از پرواز چیست؟

دلیل ۹۰ درصد از ترس‌های ناشی از پرواز، حس شدید اضطراب در حین پرواز است. افراد معمولاً در این زمان دچار یک ترس غیرمنتظره شده و از این موضوع نگران می‌شوند که در پرواز بعدی نیز این علائم را دوباره تجربه کنند. این ترس‌ها معمولاً بین سنین ۱۷ تا ۳۴ سالگی و در دوران مهمی از زندگی نظیر تولد، مرگ، ازدواج، طلاق یا فارغ‌التحصیلی به سراغ ما می‌آیند.

خود افراد از این موضوع تعجب می‌کنند که قبلاً به‌راحتی می‌توانستند سوار هواپیما شوند، اما حالا دیگر نمی‌توانند. ترس از پرواز در معدود افرادی به خاطر سوانح هوایی است.

تقریباً همه ما به‌نوعی از پرواز می‌ترسیم، اما ۲۰ درصد از افراد می‌گویند که این ترس کار و زندگی آن را مختل کرده است. این مسافران گاهی به خاطر ترس از پرواز، قید موقعیت‌های شغلی و ترفیع درجه را زده‌اند. ترس از پرواز در افراد گوناگون به ۳ دسته اصلی تقسیم می‌شود:

• افرادی که پرواز نمی‌کنند یا اینکه علیرغم وجود فرصت‌های پروازی، ۵ سال است که پرواز نکرده‌اند.
• افرادی که تنها در مواقع ضروری و با وحشت فراوان پرواز می‌کنند.
• افرادی که در صورت لزوم پرواز می‌کنند، اما اضطراب هم دارند.

عوامل درمان موفق ترس از پرواز

راه اصلی برای مقابله با ترس از پرواز، قرار دادن خود در معرض محرک‌هایی است که ما را می‌ترسانند. باید به خاطر بسپارید که اجتناب از این کار، باعث می‌شود که فوبیای ما همچنان برقرار و پایدار بماند.

در پدیده ترس از پرواز، مقادیر فراوانی از «اضطراب انتظاری» یا ترس تجربه‌شده پیش از سوار شدن بر هواپیما به سراغ ما می‌آید. مسافران دارای ترس از پرواز، باید به دنبال راهی برای درمان این ترس و کنترل اضطراب انتظاری خود باشند.

روش‌های درمانی جدیدتر برای مقابله با ترس از پرواز، شامل درمانِ شناختی و رفتاری می‌شوند. این روش درمانی دارای تکنیک‌هایی برای کنترل اضطرابِ نظیر کشیدن نفس‌های عمیق در حین پرواز است. افرادی که نسبت به نشست‌وبرخاست‌های هواپیما یا تکان‌های هوایی حساس هستند، با این روش حس بهتری پیدا می‌کنند.

کسب دانش به کاهش اضطراب ما نیز کمک می‌کند؛ اینکه هواپیما چگونه پرواز می‌کند، تکان‌های پروازی و توربولانس‌ها چه ماهیتی دارند و صداهای شنیده‌شده در یک پرواز عادی چه دلیلی دارند، کمک می‌کند تا ترس ما کمتر شود. برنامه‌های واقعیت مجازی یکی از روش‌های جدید برای کنترل ترس از پرواز هستند. مسافران از طریق شبیه‌سازهای کامپیوتری، در محیط هواپیما قرار می‌گیرند و بر ترس خود غلبه می‌کنند.

برنامه‌های درمانی گروهی در فرودگاه‌ها نیز یکی دیگر از راه‌های غلبه بر ترس از پرواز است. در بسیاری از کشورهای دنیا، تراپیست‌هایی در فرودگاه‌ها حاضر هستند و به ما در کاهش ترس از پرواز و غلبه بر اضطراب انتظاری کمک می‌کنند.

در این میان، روش‌های دارویی کمترین تأثیر در درمان ترس از پرواز و غلبه بر این مشکل دارند. قرص‌های ضد اضطراب برای برخی از افراد که ترس و اضطراب شدید را در حین پرواز تجربه می‌کنند، مؤثر هستند؛ اما این افراد باید چنین قرص‌هایی را به‌طور روزانه و برای مدتی طولانی مصرف کنند. به‌علاوه، این قرص‌ها کمترین تأثیر بر درمان اضطراب انتظاری را دارند. بنزودیازپین‌ها می‌توانند اضطراب انتظاری را کاهش دهند، اما از طرفی دیگر روش‌های درمانی مرتبط با این فوبیا را دچار اختلال می‌کنند.

راه‌های غلبه بر ترس از پرواز

بدانیم که چه چیزی در انتظارمان است

آگاهی از اینکه هواپیما چگونه کار می‌کند، می‌تواند به کاهش اضطراب ما در خلال پرواز کمک کند. برای مثال، درک این موضوع که یک هواپیما چگونه می‌تواند حتی با یک موتور خراب به پرواز خود ادامه دهد، کمک می‌کند تا ترس ما از سوانح هوایی کمتر شود. تماشای ویدئوهای مربوط به نحوه پایدار ماندن هواپیما در آسمان، دلایل تکان‌های هوایی و صداهای شنیده‌شده در خلال نشستن و برخاستن هواپیما، بسیار مفید هستند.

خودتان را به ظاهر درونی هواپیما عادت دهید

آشنایی با شکل ظاهری هواپیما و درون کابین به کاهش اضطراب شما کمک می‌کند. برای مثال، شما می‌توانید عکسی از داخل کابین هواپیما را بر روی صفحه کامپیوتر خود قرار دهید. درنتیجه، وقتی‌که سوار هواپیما شدید، این محیط برای شما آشنا خواهد بود و دیگر ترسناک به نظر نمی‌رسد.

از نشستن در کنار پنجره خودداری کنید

اکثر خطوط هوایی به ما امکان انتخاب ردیف صندلی‌مان به هنگام رزرو بلیط را می‌دهند. اگر دارای ترس از نشستن در فضاهای تنگ هستید، صندلی مجاور راهرو در هواپیما را انتخاب کنید و در کنار پنجره ننشینید. شما با این انتخاب، کمتر احساس خفگی می‌کنید. به‌علاوه، می‌توانید از سر جایتان بلند شده و کمی در کابین قدم بزنید. انتخاب صندلی مجاورِ راهرو همچنین باعث می‌شود که کمتر از پنجره به بیرون نگاه کنید و دچار استرس شوید.

هر چیزی را نگاه نکنید

از تماشای فیلم‌های فجایع هوایی، اخبار مربوط به سقوط هواپیما یا دیگر تصاویر ترسناک در شبکه‌های اجتماعی خودداری کنید. به یاد داشته باشید که اکثر پروازها به سلامت به مقصد می‌رسند، اما تنها پروازهای مشکل‌دار خبرساز می‌شوند. این اخبار نباید شما را نسبت به همه پروازها بدبین کنند.

مثبت فکر کنید

در روزهای منتهی به زمان پرواز، اضطراب ناشی از سفر با هواپیما بیشتر می‌شود. وقتی‌که این اضطراب تشدید شد، با تصورات مثبت از سوار شدن به هواپیما و رسیدن به مقصدی زیبا، بر ترس از پرواز غلبه کنید. سعی کنید تا به چیزهای مثبت فکر کنید؛ مثلاً به همه اتفاقات خوبی که قرار است به‌محض رسیدن به مقصد برایتان بیفتد.

علل ترس خود از پرواز را شناسایی کنید

دلیل ترس خود از پرواز را پیدا کنید. شما باید به دنبال شناسایی محرک‌هایی باشید که اضطراب ناشی از پرواز را افزایش می‌دهند، درنتیجه راحت‌تر می‌توانید ترس خود را مدیریت کنید.
اضطراب خود را پیش‌بینی کنید

همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، اضطراب انتظاری از ترس‌های درونی ما نشات می‌گیرد. این نوع اضطراب معمولاً شدیدترین نوع از اضطرابی است که ما در خلال پرواز تجربه خواهیم کرد؛ اما این اضطراب پیش‌بینی درستی از احساس ما در حین پرواز نیست و معمولاً چیزی فراتر از تجربه واقعی ماست.
ترس را از خطر جدا کنید

اضطراب و خطر دو مقوله کاملاً جدا از هم هستند، اما بدن ما به هر دوی آن‌ها به یک‌شکل واکنش نشان می‌دهد. ترس شما باید در دسته اضطراب قرار گیرد و ما نباید تصور کنیم که این ترس قرار است حتماً به وقوع بپیوندد. احساس ترس به این معنی نیست که ما قرار است به‌طور حتمی در موقعیت خطر قرار بگیریم.

ترس و اضطراب به ما حس بودن در موقعیتی خطرناک می‌دهند و همین ترس باعث می‌شود که ما سوار هواپیما نشویم. توجه به این ترس بی‌مورد و درمان نکردن آن، نه‌تنها هیچ کمکی به ما نمی‌کند، بلکه باعث می‌شود که ترس از پرواز هرلحظه در وجود ما قوی‌تر شود.