ایمنی درمانی یا ایمونوتراپی چیست؟

ایمونوتراپی یا ایمنی درمانی نوعی از درمان سرطان است که به سیستم ایمنی بدن شما کمک می کند تا با سرطان مقابله کند. ایمونوتراپی از گلبول های سفید خون و اندام ها و بافت های سیستم لنفاوی تشکیل شده است. ایمونوتراپی نوعی درمان بیولوژیکی است. درمان بیولوژیکی نوعی درمان است که از مواد ساخته شده از ارگانیسم های زنده برای درمان سرطان استفاده می کند.

سیستم ایمنی سلاح قدرتمندی در برابر بیماری ها، عفونت ها و سلول های معیوب است. از آنجا که سلول های سرطانی سلول های جهش یافته بدن هستند، همیشه توسط سیستم ایمنی بدن به عنوان مهاجم شناخته نمی شوند. همچنین، سلول های سرطانی چندین روش برای فرار، خاموش کردن یا غلبه بر عملکرد سیستم ایمنی دارند. ایمنی درمانی دسته بندی گسترده ای از درمان های سرطان است که برای تحریک سیستم ایمنی بدن برای شناخت بهتر و مقابله با سرطان طراحی شده است.

ایمونوتراپی چیست؟

ایمونوتراپی درمانی برای سرطان است که سیستم ایمنی شما را درگیر مبارزه با بیماری می‌کند. این روش درمانی گاهی درمان زیستی هم نامیده می‌شود و می‌تواند:

• به سیستم ایمنی یاد بدهد سلول‌های سرطانی خاص را تشخیص بدهد و به آنها حمله کند؛
• سلول‌های ایمنی را تقویت کند تا بتوانند سرطان را نابود کنند؛
• عناصر اضافه‌ای برای بدن فراهم کند که به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند.

این شیوه درمان سرطان انواع مختلفی دارد از جمله:

• آنتی‌بادی‌های هدفمند؛
• واکسن‌های سرطان؛
• انتقال سلول‌های تطبیقی؛
• ویروس‌های آلوده‌کننده تومور؛
• مهارکننده‌های وارسی ایمنی.

ایمونوتراپی نوعی درمان زیستی محسوب می‌شود، زیرا در این روش از موجودات زنده برای مبارزه با بیماری استفاده می‌شود.

چگونه ایمونوتراپی با سرطان مقابله می کند؟

سیستم ایمنی بدن به عنوان بخشی از عملکرد طبیعی خود، سلول های غیرطبیعی را شناسایی و نابود می کند و به احتمال زیاد، از رشد بسیاری از سرطان ها جلوگیری می نماید. به عنوان مثال، سلول های ایمنی گاهی در تومورها و اطراف آن یافت می شوند. این سلول ها که لنفوسیت های نفوذی به تومور یا TIL نامیده می شوند، نشانه پاسخ سیستم ایمنی به تومور است. افرادی که تومورهای آنها حاوی TIL است، وضعیت بهتری در مقایسه با افرادی دارند که تومورهای آنها حاوی TIL نیست.

حتی اگر سیستم ایمنی بدن بتواند از رشد سرطان جلوگیری کرده یا رشد آن را کند نماید، سلول های سرطانی راههایی برای جلوگیری از تخریب شدن توسط سیستم ایمنی بدن دارند. به عنوان مثال، سلول های سرطانی ممکن است:

• تغییرات ژنتیکی داشته باشند که باعث شود کمتر در سیستم ایمنی بدن دیده شوند.
• در سطح خود پروتئین هایی داشته باشند که سلول های ایمنی را غیرفعال کند.
• سلول های طبیعی اطراف تومور را تغییر دهند تا در پاسخ سیستم ایمنی به سلول های سرطانی اختلال ایجاد کنند.
• این روش درمانی به سیستم ایمنی بدن کمک می کند تا بتواند عملکرد بهتری علیه سرطان داشته باشد.

ایمونوتراپی برای درمان چه سرطان‌هایی استفاده می‌شود؟

ایمونولوژی برای درمان انواع سرطان کاربرد دارد:

• سرطان مثانه؛
• سرطان مغز؛
• سرطان سینه؛
• سرطان تخمدان یا رحم؛
• سرطان روده؛
• سرطان سر و گردن؛
• سرطان کلیه، کبد و ریه؛
• سرطان خون؛
• سرطان پروستات؛
• سرطان پوست؛
• سرطان غدد لنفی.

روش‌های اصلی‌ درمان سرطان با ایمونوتراپی

درمان با سلول‌های تطبیقی: در این روش، پزشک سلول‌های ایمنی فرد را خارج می‌کند و پس از تغییر و تقویتشان، آنها را به درون بدن برمی‌گرداند. سلول‌های تغییریافته دنبال سلول‌های سرطانی می‌گردند و آنها را نابود می‌کنند. در روش CAR T-cell، سلول‌های T دستگاه ایمنی با گیرنده‌های آنتی‌ژن نوترکیب (chimeric antigen receptors) ترکیب می‌شوند که با سلول‌های سرطانی مبارزه می‌کنند.

واکسن‌های سرطان: واکسن‌ها نوعی پاسخ ایمنی ایجاد می‌کنند که می‌تواند از بدن در برابر بیماری‌های خاصی محافظت کند. واکسن ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) باعث ایمنی در برابر عفونتی می‌شود که می‌تواند سرطان‌های رحم، مقعد، گلو و آلت تناسلی را ایجاد کند. همچنین واکسنی علیه هپاتیت بی وجود دارد. هپاتیت بی باعث سرطان کبد می‌شود.

تعدیل‌کننده‌های سیستم ایمنی (Immunomodulators): این مواد پاسخ زیستی بدن را دگرگون می‌کنند. این تعدیل‌کننده‌ها توانایی شناسایی و نابودکردن سلول‌های سرطانی را در سیستم ایمنی تقویت می‌کنند. این نوع درمان شامل مهارکننده وارسی، سیتوکین‌ها، اینترفرون و اینترلوکین‌ها می‌شود.

پادتن‌های تک تاگ (Monoclonal antibodies): این پروتئین‌های ساخته‌شده در آزمایشگاه به بخش‌های خاصی از سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند. این نوع پادتن‌ها می‌توانند داروها، سموم یا مواد پرتوزا را مستقیم به تومور برسانند.

ویروس‌های کشنده سلول سرطانی (Oncolytic viruses): متخصصان این ویروس‌ها را در آزمایشگاه تغییر می‌دهند که سلول‌های سرطانی را آلوده کنند و از بین ببرند.

روش های انجام ایمونوتراپی

انواع مختلف ایمنی درمانی ممکن است به روش های مختلفی به بدن داده شوند که شامل موارد زیر می باشد:

داخل وریدی Intravenous: ایمونوتراپی به طور مستقیم به داخل ورید می رود

به صورت دهانی Oral: ایمونوتراپی به صورت قرص یا کپسول به بیمار داده می شود.

موضعی Topical: ایمونوتراپی به صورت کرم روی پوست مالیده می شود. این نوع ایمونوتراپی را می توان برای سرطان های پوست مورد استفاده قرار داد.

Intravesical: ایمونوتراپی به طور مستقیم وارد مثانه می شود.

مزایای ایمونوتراپی

دلایل بسیاری برای انتخاب ایمونوتراپی وجود دارد:

اگر درمان‌های دیگر بی‌اثر باشند، ایمونوتراپی می‌تواند مؤثر باشد. پرتودرمانی و شیمی‌درمانی برای درمان بعضی سرطان‌ها مانند سرطان پوست چندان کارآمد نیستند، اما ایمونوتراپی این سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.

این روش می‌تواند به‌ کمک روش‌های دیگر درمان‌ سرطان بیاید. روش‌های دیگر مانند شیمی‌درمانی ممکن است همراه ایمونوتراپی بهتر اثر کنند.

از درمان‌های دیگر عوارض کمتری دارد. علتش این است که فقط سیستم ایمنی شما را هدف قرار می‌دهد، نه همه‌ سلول‌های بدن را.

احتمال برگشت سرطان را کاهش می‌دهد. ایمونوتراپی به سیستم ایمنی شما یاد می‌دهد که در صورت برگشت سلول‌های سرطانی، نابودشان کند. این ویژگی ایمونومموری یا حافظه ایمنی نام دارد که مدت طولانی‌تری از شما در برابر سرطان محافظت می‌کند.

خطرات ایمونوتراپی

ایمونوتراپی برای درمان سرطان بسیار امیدوارکننده است. با این حال، می‌تواند مشکلاتی نیز داشته باشد:

ممکن است پاسخ ایمنی بدی به ایمونوتراپی داشته باشید. محل ورود دارو به بدن شما ممکن است دچار درد، خارش، ورم و قرمزی شود.

این روش درمانی عوارضی دارد. بعضی انواع ایمونوتراپی می‌توانند سیستم ایمنی شما را تحریک و حالتی مانند آنفولانزا را در شما ایجاد کنند که با تب و لرز و خستگی همراه است. برخی افراد نیز دچار عارضه‌هایی مانند ورم، افزایش وزن به‌علت تجمع مایعات اضافی، تپش قلب، احساس گرفتگی در سر و اسهال می‌شوند. بیشتر مواقع این عوارض پس از بار اول کمتر می‌شوند.

می‌تواند به دستگاه‌ها و اعضای درونی شما آسیب بزند. بعضی از این داروها موجب می‌شوند سیستم ایمنی شما به اعضای مختلف بدن مثل قلب، ریه‌ها، کبد، کلیه‌ها یا روده‌ها حمله کند.

درمان سریعی نیست. در برخی موارد، ایمونوتراپی بیشتر از درمان‌های دیگر طول می‌کشد و ممکن است سرطان بیشتر در بدن باقی بماند.

برای همه مؤثر نیست. در حال حاضر، ایمونوتراپی برای کمتر از نیمی از درمان‌شوندگان مؤثر است و روی بیشتر افراد اثری جزئی دارد. یعنی ممکن است مانع رشد تومور شود یا آن را کوچک‌تر کند، اما آن را از بین نمی‌برد. پزشکان هنوز مطمئن نیستند چرا این روش درمانی فقط روی برخی افراد اثر می‌کند.

ممکن است بدن شما به آن عادت کند. با گذشت زمان، ممکن است ایمونوتراپی دیگر اثری روی سلول‌های سرطانی نداشته باشد. یعنی حتی اگر ابتدا مؤثر باشد هم تومور شما می‌تواند دوباره رشد کند.