به گزارش سایت خبری پرسون، این کارگران در ظهر داغ تابستان نیز بی‌توجه به تبخیر شدید آب، شیلنگ در دست می‌گیرند و با هدر دادن آب، سرگرم سیراب کردن درختان می‌شوند؛ این در حالی است که عمده این آب، قبل از نفوذ داخل خاک داغ، بخار می‌شود و در نتیجه هم آب هدر می‌رود و هم درخت تشنه می‌ماند.
البته این همه ماجرا نیست، چراکه علاوه بر آبیاری نامناسب و بی‌موقع درختان و فضای سبز در تهران و بسیاری از شهر‌های دیگر، متأسفانه نوع درختان کاشته‌شده نیز متناسب با آب و هوای مناطق، انتخاب نشده و با وجود هشدار‌های پی در پی کارشناسان محیط‌زیست، این چرخه باطل در حال تکرار شدن است.
با وجود بخشنامه ممنوعیت چمن‌کاری، همچنان نیمی از فضای سبز تهران را چمن تشکیل داده که اصلاح آن زمان‌بر است و همت می‌خواهد. متأسفانه هنوز هم گونه‌هایی از گیاهان در تهران و سایر شهرها کاشته می‌شود که نیاز به آبیاری روزانه دارند و به دلیل بحران آبی موجود در کشور، باید برای این مسئله نیز فکری شود. واردات گیاهان غیربومی به کشور
در این رابطه سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس شورای اسلامی به واردات گیاهان غیربومی بدون توجه به میزان آب مصرفی و پیامد‌هایی درازمدت آنها اشاره می‌کند و به خبرنگار «جوان» می‌گوید: «باید گونه‌های گیاهی که سازگار با اقلیم شهر هستند، شناسایی و نسبت به کاشت آنها اقدام شود. بنابراین باید نهالستان‌ها نیز در همین راستا تولید و واردات نهال داشته باشند. مطالعات علمی این مسئله در دانشگاه‌ها انجام شده و اجرای آن نیز کار سختی نیست، فقط باید مدیریت شهری آن را در دستور کار قرار دهد.»
او ادامه می‌دهد: «فراکسیون محیط‌زیست مجلس در خصوص اجرای کاشت گونه‌های بومی در نواحی کشور دغدغه دارد و اولین‌بار است که چنین مسئله‌ای در این فراکسیون مطرح و به آن پرداخته می‌شود. ما حساسیت‌های لازم را در این خصوص داریم و تمام یافته‌های علمی حاکی از آن است که باید برای پایداری اکوسیستم از گونه‌های مطلوب آن اکوسیستم استفاده کرد. این موارد را نیز در جلسه اخیر با شهرداری تهران مطرح کردیم و مکاتبات و پیگیری‌های لازم را نیز خواهیم داشت.»
لزوم کاشت گیاهان مقاوم، کم‌آب‌بر و سازگار با محیط
رفیعی به بی‌دقتی مدیران شهری در سال‌های اخیر اشاره می‌کند و می‌گوید: «هدف ما از پایداری اکوسیستم این است که برای واردات گونه‌ای از گیاهان باید تمام جوانب آن سنجیده شود که آیا مناسب اقلیم کشور ما است یا نه، اما متأسفانه در این خصوص، شهرداری‌ها به عنوان متولی فضای سبز شهری این مسئله را مورد توجه قرار نداده و تنها به زیبایی گونه‌های گیاهی توجه کرده‌اند.»
رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس تصریح می‌کند: «متأسفانه در قم که از لحاظ آبی با مشکلات زیادی رو به رو است، اکالیپتوس کاشته می‌شود، در صورتی که این گونه نیاز به آب زیاد دارد و به دلیل ریشه‌های عمیق، به زیرساخت‌های شهری و منابع آبی آسیب زیادی وارد کرده‌است. در چنین شرایطی هنوز هم شهرداری قم از کاشت اکالیپتوس دست برنمی‌دارد! مشابه همین موضوع در تهران نیز دیده می‌شود: کاشت چمن آسیب بسیار زیادی به شهر وارد کرده‌است. در جلسه‌ای که با شهردار تهران داشتیم به ایشان گفتم که کاشت چمن باید در تهران کاملاً ممنوع شود، زیرا یک گونه آب‌بر است و نیاز به مراقبت شدید دارد، این گیاه که اصطلاحاً گیاه لوسی است، سازگاری با اقلیم کشور ما ندارد.» رفیعی ادامه می‌دهد: «گونه‌های گیاهی زیادی وجود دارد که با اقلیم شهر‌های مختلف کشور ما سازگار است و می‌تواند مثمر باشد. این گیاهان بومی علاوه بر تأمین فضای سبز و تهویه هوا، آب کمتری مصرف می‌کنند و مقاوم‌تر هستند. باید این موارد در نظر گرفته شود و بهترین گونه برای کاشت در نظر گرفته شود.»
او در پایان تأکید می‌کند: «بی‌مبالاتی‌های زیادی صورت گرفته و باید تغییر و تحولاتی در مبنای قانونی نیز ایجاد شود، خصوصاً نهالستان‌ها که مبنای شروع کاشت این گیاهان غیربومی است. این مسائل از سوی فراکسیون محیط زیست به طور جد پیگیری خواهد شد.»
اعتبار فضای سبز، بی‌اعتبار شد
دکتر حسن مرادی، استاد حقوق محیط‌زیست هم درباره عدم تناسب گونه‌های گیاهی هر شهر با آب و هوای آن به «جوان» می‌گوید: «فضای سبز یک اعتبار است، اما این اعتبار زمانی جواب می‌دهد که امکانات آن نیز وجود داشته باشد. امروز همه رشته‌های که ما در زندگی با آنها سرو کار داریم تخصصی شده‌است. دیگر اینکه با بیل و کلنگ یک درخت را از جایی برداریم و جای دیگر بکاریم جزو علم روز نیست. علم روز این است که درختی را برای شهر انتخاب کنیم که سازگار با محیط باشد. یا اینکه مراقبت‌های لازمه آن به موقع انجام شود و از همه مهمتر، متولی مواظبت از این درخت چه کسی باشد؟»
او ادامه می‌دهد: «متأسفانه شاهد آن هستیم که رقابت برای آمار درختان کاشته شده در میان شهرداری مناطق ایجاد شده و اکثر مدیران شهری به دنبال بالا بردن آمار کاشت درخت در منطقه و ناحیه خود هستند. مثلاً اعلام می‌کنند که در فلان منطقه تهران ۴۰ هزار درخت کاشته شده، اما بررسی نمی‌کنند که نوع درختان انتخاب شده به ذخایر آبی و اکوسیستم منطقه آسیب می‌زند یا نه؟ آیا فکری برای آبیاری مناسب این درختان کرده‌اند یا نه؟ یا فقط اقدام به کاشت آنها کرده‌اند و برنامه‌ای برای مراقبت از آنها ندارند.»
مرادی با بیان این مسئله که غرس درخت در دنیا به صورت تخصصی در‌آمده، اما در کشور ما توجهی به آن نمی‌شود، اظهار می‌دارد: «در سفری که به انگلستان داشتم، دیدم هنگام کاشت درخت، لوله‌ای را کنار ریشه درختان قرار می‌دهند تا هنگام آبیاری درخت، آب تا ریشه نفوذ کند و در لایه‌های رویی خاک نماند و هدر نرود، اما متأسفانه در کشور ما هنوز این روش استفاده نشده و حتی به دنبال روش جایگزین برای آبیاری مناسب درختان و جلوگیری از هدر‌رفت آب نیستیم!»
استاد حقوق محیط‌زیست با تأکید بر لزوم انتخاب مناسب نوع درختی که قرار است کاشته شود و شیوه مناسب آبیاری آنها می‌گوید: «نه‌تن‌ها در مورد آبیاری درختان شهری سوءمدیریت داریم، بلکه برای هرس و کوددهی به درختان نیز ایرادات زیادی وارد است. مثلاً وقتی درخت هنوز سبز است، هرس می‌شود و جان درخت گرفته می‌شود! در صورتی که باید درخت زمانی که برگی ندارد، هرس شود. یا مثلاً اکثر شرکت‌هایی که کوددهی به درختان را تقبل می‌کنند برای رسیدن به سود بیشتر، کود کمتری پای درخت می‌ریزند و این میزان کود، بود و نبودش برای درخت هیچ فرقی نمی‌کند!» تک‌درختانی که زیر سایه بی‌توجهی می‌میرند
مرادی با انتقاد از نوع آبیاری تک‌درختان در سطح شهر اظهار می‌دارد: «تعداد زیادی از درختان تک‌درخت شهر‌های کشور به خصوص تهران به صورت ردیف کاشته نشده‌اند و به صورت تنها هستند. این درختان که باید کانه یا تشتک مناسب داشته باشند تا آب در داخل آن جمع شود و کم‌کم به داخل خاک نفوذ کند، چنین امکانی را ندارند و به همین دلیل بعد از بارش باران یا آبیاری درخت، آب کافی داخل خاک نفوذ نمی‌کند و درخت تشنه می‌ماند.»
او به سوءمدیریت در نگهداری از درختان کاشته شده نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «روز درختکاری، روز خوبی است که به مناسبت آن تعداد زیادی درخت کاشته می‌شود و فضای سبز شهر‌های مختلف جان تازه می‌گیرد، اما متأسفانه در این روز تنها به فکر کاشت درختان هستیم و درختانی را که سال‌گذشته با ذوق و شوق کاشتیم به دلیل عدم مراقبت مناسب و آبیاری نامناسب، به مرز خشک شدن برده‌ایم. این سوءمدیریت محض است که تنها کاشت درختان را مدنظر قرار دادیم و برای نگهداری از آنها مسئولیت‌پذیر نیستیم.»
استاد حقوق محیط‌زیست ادامه می‌دهد: «بهتر است در کنار روز درختکاری، روز‌هایی را به عنوان درخت‌یاری نیز تعیین کنیم و به داد درختانی که در حال خشک شدن هستند، برسیم. در این راستا می‌توانیم مسئولیت آبیاری مناسب درختان را به منازل و مغازه‌هایی که در کنار این درختان قرار گرفته‌اند، بسپاریم تا آنها از درختان مراقبت کنند و مانع از بین رفتن این گیاهان شوند.»
او با اشاره به ممنوعیت چمن‌کاری تصریح می‌کند: «مسئله‌ای که به شدت قابل نکوهش است، چمن کاری است. چمن برای شهر تهران اصلاً مناسب نیست و بهتر است به جای آن رزماری، ناز فرانسوی یا گیاهان گوشتی دیگر کاشته شود که آب بسیار کمتری مصرف می‌کنند و توده و حجم دارند و فضای بیشتری را اکسیژن‌دهی می‌کنند.»
استفاده از تجربه سایر کشور‌ها در کاشت و مراقبت از درختان
مرادی با انتقاد از نحوه آبیاری درختان توسط کارگران شهرداری می‌گوید: «برخی اوقات می‌بینیم که با وجود بارندگی شدید، کارگران شهرداری در حال آبیاری درختان هستند و صرفاً برای اینکه آن روز باید درختان آبیاری شود، با بی‌سوادی تمام، بارندگی را نادیده می‌گیرند و آب زیادی را هدر می‌دهند! همچنین آبیاری با تانکر نیز بسیار سطحی و غیرکارشناسانه است، زیرا که کارگران با شیلنگی که در دست گرفته‌اند، آب سطحی، پای درخت می‌ریزند و در آخر زمین خیس است، اما درخت تشنه می‌ماند.»
او در پاسخ به این سؤال که چه نوع آبیاری برای درختان شهری مناسب است، تصریح می‌کند: «سیستم آبیاری قطره‌ای را می‌توان در دستور کار قرار داد و از تجربه سایر کشور‌ها در این خصوص استفاده کرد. مانند انگلستان از لوله‌های کاشته شده در دل خاک استفاده کنیم و با مدیریت مناسب آبیاری درختان، مانع از هدر رفتن آب و خشک شدن درختان شویم.» بهترین نوع آبیاری فقط در مقابل چشم مدیران!
مرادی به آبیاری مناسب اطراف پارک شهر اشاره می‌کند و می‌گوید: «تنها بخشی از تهران که می‌توان از نوع آبیاری آن تعریف و تمجید کرد، اطراف پارک شهر است که به شورای شهر نزدیک است و مدیران شهری در این منطقه رفت و آمد می‌کنند. بقیه قسمت‌ها که جلوی چشم مدیران شهری نیست آب‌دهی‌خوبی به درختان و پوشش گیاهی انجام نمی‌شود.»
استاد حقوق محیط‌زیست در پاسخ به این سؤال که آیا کاشت درختان میوه در شهری مانند تهران را مفید می‌داند یا نه، اظهار می‌دارد: «شهرداری می‌تواند در این خصوص با ارائه ابزار و نهال به قیمت ارزان‌تر، مردم را به کاشت درخت میوه در داخل حیاط خانه‌هایشان تشویق کند. مثلاً در حیاط هر خانه مانند گذشته یک درخت انگور کاشته شود و ساکنان خانه به آن رسیدگی کنند.»
مرادی ادامه می‌دهد: «در خصوص کاشت درختان میوه، می‌توان در اماکنی مانند صدا و سیما، نمایشگاه بین‌المللی یا باشگاه انقلاب که محوطه‌های عظیمی دارند، این اقدام انجام شود و برای نظارت و مراقبت از این درختان نیز می‌توان از دانشکده گیاه‌شناسی کمک گرفت. در نهایت از محصولات این درختان نیز می‌توان برای مصرف کارکنان یا حتی گسترش فضای سبز در این اماکن استفاده کرد.»
استاد حقوق محیط‌زیست در پایان تأکید می‌کند: «باید شهرداری‌ها در خصوص نوع درختانی که در شهر کاشته می‌شود از افراد متخصص کمک بگیرد و امید است که مدیریت علمی فضای سبز شهر کلانشهر تهران و سایر شهرها ایجاد شود و آن شیوه قدیمی و ناقص پیشین به زودی کنار گذاشته شود.»
کاشت گونه‌های گیاهی آب‌بر با وجود بحران آب در کشور
در همین رابطه مهندس رضا بیانی، قائم‌مقام معاون امور جنگل سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور درباره گونه‌های گیاهی متناسب و سازگار در هر ناحیه از ایران می‌گوید: «ایران در پنج ناحیه رویشی تقسیم می‌شود؛ هیرکانی، ایران تورانی، ارسباران، زاگرس و خیلج‌فارس- عمانی که هر کدام از این‌ها دارای بارندگی خاص خود است و براساس آن گونه‌های خاص بومی در منطقه وجود دارد. بنابراین برای گونه‌های گیاهی داخل شهر‌های مختلف باید از گونه‌هایی استفاده کنیم که نیاز آبی آن متناسب با میزان بارندگی موجود در منطقه باشد. در غیر این صورت با کاشت گونه‌ای که نیاز آبی آن بیش از بارندگی موجود باشد برای تأمین آن به اکوسیستم لطمه وارد می‌شود.»
او ادامه می‌دهد: «برای تأمین فضای سبز هر ناحیه باید از گونه‌های دومنظوره استفاده شود که هم سبزینگی خاص خودش را داشته و هم مثمر باشد، اما شاهد آن هستیم که با وجود بحران آب در کشور و کاهش بارندگی‌ها در داخل شهرها گونه‌هایی از گیاهان با نیاز آبی بالا کاشته می‌شود به مرور زمان به محیط‌زیست آسیب وارد می‌کند. مثلاً گونه‌های فضای سبز مانند کاج و سرو که به وفور در سطح شهر دیده می‌شود، بومی کشور ما نیستند؛ نیاز آبی این درختان متناسب با منطقه ما نیست و هزینه آبیاری بابت آنها بسیار زیاد است.» میزان آب موردنیاز چمن، هزار برابر آبیاری در جنگل‌کاری!
بیانی با اشاره به اینکه با رویکرد میزان آبی منطقه، اقدام به کاشت درختان شود در غیر این صورت به اکوسیستم ضربه وارد خواهد شد، اظهار می‌دارد: «در خارج از شهرها، کاشت گونه‌های بومی در دستور کار قرار گرفته‌است، اما شاهد آن هستیم که در داخل شهرها این اقدام انجام نشده، بنابراین باید در این زمینه تغییراتی صورت بگیرد.»
او ادامه می‌دهد: «میزان بارش در کشور کاهش یافته و در این دوران که بارندگی کمتر است باید گونه‌هایی با ماندگاری و پایداری بیشتری برای فضای سبز شهر انتخاب شود که از مقاومت بیشتری برخوردار باشد.»
این مقام مسئول در سازمان جنگل‌ها و مراتع با انتقاد از چمن‌کاری در سطح شهر می‌گوید: «کاشت چمن از بزرگ‌ترین اشتباهات انجام شده برای پوشش فضای سبز شهرها بوده که سال‌ها نیز تکرار شده‌است. تقریباً میزان نیاز آب هر یک متر مربع چمن به اندازه هزار متر مربع آبیاری جنگل‌کاری است که بدون هیچ مطالعه علمی چمن کاری انجام شده‌است.»
بیانی در پایان تأکید می‌کند: «باید مطالعات دقیق‌تری برای کاشت گونه‌های گیاهی شهری انجام شود و طرح‌های مناسب‌تری برای درختکاری در دستور کار قرار گیرد. همچنین باید میزان تبخیر نیز در انتخاب گونه گیاهی مدنظر قرار گیرد تا از این طریق دوره‌های آبیاری کمتری انجام شود و هزینه‌های نگهداری از گونه‌ها کاهش یابد.»
منبع: روزنامه جوان
