آلودگی، دست بردار نیست
به گزارش سایت خبری پرسون از اصفهان، در سالی که گذشت، شیوع کرونا ترددهای مربوط به مدارس را تا اندازه زیادی کاهش داد. انتظار می‌رفت پاییز و زمستان سال 1399 هوای پاکیزه‌تری به شهروندان هدیه کند، اما گویا بازهم بخت با هوای تمیز و شهروندان یار نبود و آلاینده‌های هوا، در بیشتر روزها شرایط نگران‌کننده‌ای را رقم می‌زدند. روزهایی که بتوان هوای شهر اصفهان را در آن سالم نامید، طی پاییز و زمستان گذشته، معدود و شاید به اندازه انگشتان دست بودند. اگرچه امید می‌رفت که در بهار و تابستان با وزش باد و بارندگی، این شرایط تعدیل شود، اما به گواه اخبار و اطلاعات در این دو فصل نیز روزهای آلوده بسیاری را پشت سر گذاشتیم؛ به‌طوری‌که مطابق آمار 56 درصد از روزهای تیرماه هوای اصفهان ناسالم بوده است.
از نیمه شهریور سال جاری هم خبرها، گویای ناسالم بودن شرایط هوا، برای گروه‌های حساس بوده است، شرایطی که تداوم یا تغییر آن بستگی به عوامل مختلف دارد.
هوای پاک سیری چند؟
آن‌گونه که معاون توسعه پیش‌بینی و تحقیقات اداره‌کل هواشناسی اصفهان گفته است، مدت‌هاست در کلان‌شهر اصفهان هوای پاک و سالم را تجربه نکرده‌ایم. نوید حاج‌بابایی در اواسط شهریورماه با اشاره به ناسالم‌بودن هوا برای گروه‌های حساس در میانه این ماه، اظهار کرده بود که پیش‌بینی می‌شود این شرایط هوایی کماکان ادامه داشته باشد.
به گفته حاج‌بابایی از ابتدای سال جاری تاکنون به علت خشکی هوا و وزش باد ۴۵ روز ناسالم در شهر اصفهان رقم خورده که منشأ آن کانون‌های گردوغبار، ازجمله حدود صدهزار هکتار از اراضی حاصلخیز کشت‌نشده استان به دلیل خشکی زاینده‌رود بوده است.
بر مبنای این نظرات می‌توان گفت معضل هوای آلوده در کلان‌شهر اصفهان از یک عامل مشخص پیروی نمی‌کند؛ ازاین‌رو کنترل آن به دامنه گسترده‌ای از مسائل زیست‌محیطی برمی‌گردد. به نظر می‌رسد این مسئله حالا پیچیده‌تر شده و شاید نتوان با راهکارهایی ازجمله طرح ترافیک و محدودیت‌های خودرویی به آن پایان داد.
جریان زندگی حتی در هوای آلوده
شهروندی که در بوستان سعدی مشغول پیاده‌روی است، درباره شرایط جوی و فعالیت‌های روزمره می‌گوید: «پیش‌ازاین، یعنی حدود 10 سال پیش، مسئله آلودگی هوا به اندازه‌ای ما را نگران می‌کرد که کل روزهای ناسالم را در خانه می‌ماندیم؛ اما حالا و با کش‌دارشدن این مشکل، نمی‌توانیم زندگی‌مان را تعطیل کنیم. »
محمود رجبعلی، شهروند دیگری که پدر دو دانش‌آموز است، صحبت‌های خود را به این گفت‌وگو اضافه می‌کند: «من و همسرم هر دو شاغلیم و برای حضور در محل کار، امور اداری، خرید روزانه و پیاده‌روی ناچاریم از منزل خارج شویم؛ حتی در آلوده‌ترین روزها!» او ادامه می‌دهد: «تعطیلی مدارس در سال گذشته تأثیر چندانی بر مشکل آلودگی هوا نداشت؛ حتی به‌خاطر می‌آورم چند روزی به دلیل مسئله آلودگی، شهر تعطیل شد؛ ازاین‌رو به نظر می‌رسد حل بحران آلودگی هوا در اصفهان نیازمند اقدامی درمانی است و با محدودیت گروه‌های خاص و اقدامات موقتی، تنها به‌صورت مسکن‌گونه با آن برخورد می‌شود.»
دردی برای تمام فصول
فــاطــمــه حبـیبــیــان، کارشــنـــاس محیط‌زیست، در توضیح بحران آلودگی هوا در شهر اصفهان و در آستانه فصول سرد سال، می‌گوید: «مسئله آلودگی هوا در اصفهان، موضوعی مقطعی نیست و در فصول مختلف سال، با منشأهای مختلف و منابع گوناگون بروز می‌یابد.»
او ادامه می‌دهد: «در فصول گرم سال به دلیل خشکی زمین و خصوصا به دلیل افزایش دمای کلی کره زمین و بایر شدن بخش زیادی از اراضی آلودگی هوا تابع انتشار ریزگردهاست که این پدیده با وزش بادها تشدید می‌شود؛ اما در فصول سرد شاهد پدیده وارونگی هوا هستیم که موجب انباشت آلاینده‌های ناشی از سوخت خودروها و تأسیسات تولید انرژی در ارتفاع پایین می‌شود.»
حبیبیان با اشاره به اینکه حل این مسئله محدود به زمان معین و شهر اصفهان نیست، توضیح می‌دهد: «اگرچه راهکارهایی مانند آگاه‌سازی شهروندان برای مدیریت وسایل نقلیه و کاهش استفاده از وسایل حمل‌ونقل شخصی می‌تواند از جنبه فرهنگی مؤثر باشد، اما حجم آلاینده‌ها و ذرات در فصول مختلف سال گویای آن است که اصلاحات زیرساختی در این زمینه باید هرچه سریع‌تر و پیش از تسری مسئله آلودگی هوا به شهرهای کوچک‌تر کلید بخورد.»
شهر؛ نیازمند نفسی تازه
این کارشناس محیط‌زیست ادامه می‌دهد: «اصلاح شبکه‌های تولید انرژی و کاهش وابستگی آن به سوخت‌هایی مانند مازوت، مدیریت بحران آب و در اصفهان به‌طور مشخص مسئله زاینده‌رود، مدیریت محصولات کشاورزی برای جلوگیری از خشک شدن اراضی و انتشار ذرات معلق، اصلاح وسایل حمل‌ونقل عمومی و توسعه آن به‌منظور افزایش انگیزه شهروندان ازجمله مواردی است که می‌تواند با الگوگرفتن از کشورهای موفق در این زمینه اجرا شود؛ البته باید بپذیریم که راهی جز این اصلاحات نداریم؛ چون در صورت عدم پایبندی به قوانین و انتشار بی‌رویه آلاینده‌ها به‌دلیل تهدیدهایی چون گرمایش جهانی و آسیب‌دیدن لایه ازن با واکنش جدی جامعه جهانی روبه‌رو خواهیم شد.» او ابراز امیدواری می‌کند: «اگرچه پیش‌بینی‌های کارشناسان هواشناسی چندان خوش‌بینانه نیست، اما برای فصل‌های سرد پیش رو، تنها امید به بارندگی می‌تواند کمی از نگرانی‌ها را درباره آلودگی هوای شهر اصفهان بکاهد. هرچند این درمان نیز مقطعی است و به‌محض پایدار شدن شرایط جوی، مجددا آلودگی هوا پدیدار می‌شود.»
بــا‌وجــودایــن، حبیبیان مـشـارکت عمومی را مؤثر و ضروری دانسته و می‌گوید: «حتی به‌شرط وجود زیرساخت‌های مناسب برای کاهش آلاینده‌ها، نوع رفتار شهروندان بسیار مهم است؛ به همین دلیل در کنار سیاست‌گذاری‌ها و بسترسازی برای حرکت به‌سمت توسعه پایدار با کمترین میزان آلایندگی، نیاز به آموزش و فرهنگ‌سازی داریم تا در آینده هر شهروند خود را در کلیه فعالیت‌ها ازجمله حمل‌ونقل، تولید پسماند، ساخت‌وساز و غیره نسبت به محیط‌زیست مسئول بداند.»
ترکیب‌های مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد، ترکیب‌های نیتروژن‌دار، اوزون و ذرات معلق معیار آلودگی هواست و ایستگاه‌های پایش کیفیت هوا در شهر اصفهان، مدت‌هاست میان درجه زرد و قرمز و نارنجی در نوسان هستند؛ رنگ‌هایی که می‌گویند هوا برای بخش زیادی از شهروندان سالم نیست. اکنون باید دید فصول سرد سال رهاوردی از جنس برف و باران به همراه دارند تا شهر کمی راحت‌تر نفس بکشد؟!
منبع:اصفهان زیبا
