همسایه‌های ایران منتظر برجام هستند!

به گزارش سایت خبری پرسون، مدرن دیپلماسی در این رابطه می‌نویسد: «در ماه‌های آتی، روابط ایران و آمریکا، مخصوصا از منظر منطقه جنوب آسیا، به دقت رصد خواهد شد (چشم انداز ژئوپلیتیک منطقه، شدیدا با توجه به خروج نیرو‌های آمریکایی و ناتو از افغانستان، تحت تاثیر قرار خواهد گرفت). پیوند‌های هند با ایران، اقتصادی و استراتژیک هستند (اگرچه هند از سال ۲۰۱۹ که دولت وقت آمریکا، معافیت‌های اعطایی به هند جهت واردات نفت از ایران را لغو کرد، واردات این محصولِ استراتژیک از ایران را تا حد زیادی متوقف کرد).

دولت هند در بندر چابهار سرمایه گذاری‌های قابل توجهی را انجام داده است (در جریان سفر "نارندرا مودی" نخست وزیر هند به ایران در سال ۲۰۱۶، وی از سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلاری هندوستان در بندر چابهار و توسعه آن خبر داد). در ماه دسامبر سال ۲۰۱۸، هند در فاز یکِ بندر چابهار یعنی بندر شهید بهشتی، تحرکات و فعالیت‌های قابل توجهی را از خود نشان داد.

پس از تصمیم دولت هند مبنی بر متوقف کردن واردات نفت از ایران، روابط دو کشور تا حدی رو به سردی حرکت کرد و در این دوران، تحول و پیشرفت قابل توجهی در بندر چابهار ایران انجام نشد. تهران عمیقا ناراحتی خود را از تصمیم دولت هند در متوقف کردن واردان نفت از ایران ابراز کرد و در عین حال اعلام کرد که توسعه بندر چابهار از سوی هند، مطابق با برنامه نبوده و خیلی کُند پیش می‌رود.

با این حال، دولت ترامپ در بحبوحه وضع تحریم‌های سنگین علیه ایران تاکید داشت که بندر چابهار از تحریم‌ها علیه ایران، معاف است. در این راستا، یکی از مقام‌های وزارت خارجه آمریکا در مورد بندر چابهار می‌گوید: "آمریکا در مورد بندر چابهار به این مساله توجه دارد که این بندر در نوع خود، نقش مهمی در تامین نیاز‌های افغانستان بازی می‌کند و درست به همین دلیل است که هرگونه پیشرفت و توسعه بندر چابهار، از نظام تحریمی آمریکا علیه ایران مصون است".

تهران و دهلی نو از اواخر سال ۲۰۱۹، تلاش‌های زیادی را برای توسعه بندر چابهار انجام داده اند. با این حال، همزمان با تغییر دولت در آمریکا، دولت هند این پیش بینی را داشته که سطح تنش‌ها میان ایران و آمریکا کاهش خواهد یافت و احتمالا بار دیگر توافق هسته‌ای ایران موسوم به "برجام" نیز احیا خواهد شد.

در نتیجه، هند توجه بیشتری را بر پروژه توسعه‌ای خود در بندر چابهار متمرکز کرده است. بندری که می‌تواند در مراودات هند با افغانستان و منطقه آسیای مرکزی، نقش قابل توجهی را بازی کند. خیلی زود پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، هند بیش از گذشته بر بندر چابهار متمرکز شده و روند کاری خود را در این بندر، به نحو قابل توجهی از اوایل سال ۲۰۲۱، سرعت بخشیده است.

در این راستا، "نارندرا مودی" نخست زویر هند نیز پس از پیروزی "ابراهیم رئیسی" در انتخابات ریاست جمهوری ایران، برای وی یک پیامی تبریک ارسال کرد و ابراز امیدواری کرد که در دوره حضور وی در قدرت، سطح همکاری‌ها میان تهران و دهلی نو گسترش یابد و روابط دو طرف بیش از پیش گرم شود. امری که به زعم بسیاری از کارشناسان به مثابه رویکردی از سوی دولت هند نسبت به دولت جدید ایران ارزیابی می‌شود که در قالب آن، هند سعی دارد از اشتیاق خود به توسعه روابط (با ایران) و بهره برداری از مزایای این ارتباط برای هر دو طرف سخن بگوید.

اگرچه به نظر می‌رسد که روابط ایران و هند در ماه‌های اخیر رو به بهبود حرکت کرده، با این حال ایران، هند را از توسعه میدان گازی "فرزادِ بی" که توسط یک شرکت نفت و گاز هندی کشف شده، دور نگه داشت است. وزارت نفت ایران تاکید کرده که توسعه این میدان گازی، توسط شرکت ایرانی "پترو پارس" انجام می‌شود. با این حال، دولت هند گفته است که ایران قراراست هند را در مراحل بالاتری از توسعه میدان گازی فرزاد بی، مشارکت دهد.

پیوند‌های ایران و پاکستان و کریدور اقتصادی چین و پاکستان

باید به این نکته هم توجه داشت که روابط ایران و پاکستان نیز در سال‌های اخیر تا حد زیادی رو به بهبود حرکت کرده است. اولا، در روابط پاکستان با عربستان سعودی و امارات در ماه‌های اخیر تا حدی شاهد رکود در روابط بوده ایم. ثانیا، امضای توافق نامه "مشارکت راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین" نیز موجب خواهد شد تا به احتمال زیاد، کریدور اقتصادی پاکستان و چین به سمت ایران تغییر جهت داده و توسعه یابد. در ماه‌های اخیر، چین توجه زیادی را بر افغانستان متمرکز ساخته است.

کشوری که بازیگری قابل توجه در کریدور اقتصادی چین و پاکستان است. در این رابطه مقام‌های ارشد وزارت خارجه چین گفته اند که چین، پاکستان و افغانستان، بحث‌های زیادی را جهت توسعه راه‌ها و بزرگراه‌ها در افغانستان و پاکستان انجام داده اند.

به طور کلی باید گفت، احتمالا احیای "توافق برجام"، فرآیندی زمان بَر خواهد بود. روابط ایران و آمریکا نه فقط از حیث روابط دو جانبه، بلکه از حیث تاثیرگذاری بر ژئوپلیتیک خاورمیانه و جنوب آسیا و همچنین ابتکارات مهم ارتباطی هند و چین نیز حائز اهمیت است».