یادداشت/ علاوه بر اختلافات در درون خاندان سعودی، نباید از نقش طوایف دیگر که از طریق سببی به ساختار سیاسی و حکومتی وارد شده اند، غافل شد.
سایت خبری پرسون ـ در اواخر دوره عثمانی در هنگامه جنگ جهانی اول و پس از آن ستاره بخت خاندان سعودی طلوع کرد و ایشان توانستند با زدو بند پشت پرده با دولت بریتانیا از فروپاشی امپراطوری عثمانی نهایت استفاده را کرده و بر دیگر امیرنشینان مناطق حجاز، نجد، حائل، قصیم و ... پیروز شوند.
از جمله این خاندان های مغلوب طایفه آل‌رشید بودند که تیره ای از قبیله بزرگ شُمَّر به شمار می رفتند. ایشان شهر حائل در جبل شمر را مرکز حکمرانی خود قرار داده و همواره با سعودی‌ها در تنش بودند و در اغلب مواقع هم پیروز می‌شدند.
تا این که عبدالعزیز بن عبدالرحمن آل سعود معروف به ملک عبدالعزیز بنیانگذار پادشاهی سعودی توانست با کمک خاندان محمد بن عبدالوهاب بر محمد بن طلال دوازدهمین و آخرین امیر آل رشید پیروز شود.
فرزندان عبدالوهاب به این علت با آل رشید دشمنی داشتند که این خاندان به شدت تفکرات وهابی را مردود می‌شمردند و با شیعیان رابطه مثبتی برقرار کرده بودند.
جالب اینجا بود که پس از پیروزی ائتلاف سعودی ـ وهابی بر آل رشید، در حالی که امیرمحمد زنده بود عبدالعزیز او را اسیر کرد و به نشانه پیروزی و جهت تحقیر او یکی از همسرانش به نام نورة بنت حمود السبهان را طلب کرد اما امیر محمدالرشید درخواست او نپذیرفت، فلذا ملک عبدالعزیز بدون طلاق و بر اساس قوانین طوایف بدوی صحرانشین او را به همسری خود در آورد و پس از نزدیکی، نورة را به پسر عمویش عبدالعزیز بن مساعد بخشید.
از طرفی ملک عبدالعزیز دختر دیگر امیرمحمد الرشید به نام جواهر را به همسری گرفت و خواهر او وطفا را به عقد یکی از پسرانش به نام مساعد درآورد (یعنی خود و پسرش باجناق شدند).
موسس حکومت سعودی به این هم قانع نشد و فهده بنت عاصی الشریم همسر دهمین امیر آل‌رشید یعنی سعود بن عبدالعزیز بن متعب الرشید را نیز به همسری گرفت؛ فهده مادر ملک عبدالله پادشاه سابق عربستان است.
به همین سبب امیر مشعل پسر سعود بن عبدالعزیز الرشید برادر ناتنی ملک عبدالله بود.
سعود بن عبدالعزیز الرشید امیری توانمند بود که در جنگ‌های بین طایفه ای بارها خاندان سعودی را منکوب ساخت و از این رو آنها از وی نیز کینه داشتند (امیرسعود الرشید توسط برادرزادگانش در سال ۱۹۲۰ ترور شد).
اما پروفسور مضاوی بنت طلال الرشید استاد دانشگاه لندن نوه آخرین امیر آل رشید است و با توجه به سطح بالای اطلاعاتش از خاندان آل سعود، با کتاب های قدرتمندش که همگی براساس منابع و اسناد معتبر تاریخی نوشته شده‌اند، توانسته یکی از شخصیت های برجسته در ضدیت با خاندان فعلی حاکم بر عربستان شود.
شاید هیچ کس به اندازه وی از عربستان، وهابیت و آل سعود اطلاعات جامع و کامل نداشته باشد.
به خاندان آل رشید و نقش آنها در حاکمیت فعلی عربستان باز می‌گردم.
ملک عبدالعزیز بنیانگذار سعودی مادرش از طایفه سدیری بود و همین امر باعث نفوذ گسترده این خاندان که دایی‌های وی محسوب می شدند در قدرت می‌شد.
از طرفی وی چندین همسر نیز از طایفه سدیری اختیار کرد که معروفترین آنها حصه بنت احمد بود که هفت پسر برای ملک عبدالعزیز آورد.
فهد، سلطان، نایف، عبدالرحمن، تُرکی، سلمان و احمد که به 7 سدیری معروفند. خاندان بانفوذ سدیری در نظر داشتند در دوره فهد که اولین پادشاه از فرزندان سدیری ملک عبدالعزیز بود قدرت را در ید خود گیرند.
فلذا ملک عبدالله نیز که از زمان ملک فیصل به فرماندهی گارد ملی عربستان منصوب شده بود، از باب رقابت با برادران سدیری‌اش و ایضا تشکیل گروههای حامی ـ پیرو، شروع به وارد کردن خاندان آل رشید که طایفه مادری‌اش بودند به ساختار قدرت سیاسی نمود.
همچنین وی با توجه به نفوذ کلام و قدرتی که بر اثر کفایت در انجام مسئولیت ها به دست آورده بود، با برادران ناتنی‌اش در طایفه سدیری توافق نمود تا پادشاهی و ولیعهدی در بین آنها رد و بدل شود و به همین علت بود که پس از مرگ فهد به ترتیب سلطان، نایف و سلمان ( که هر ۳ از سدیریون بودند ) را به ولیعهدی برگزید.
در نهایت بررسی‌ها نشان می دهد علاوه بر اختلافات در درون خاندان سعودی، نباید از نقش طوایف دیگر که از طریق سببی به ساختار سیاسی و حکومتی وارد شده اند، غافل شد.
سیاست‌ورزی در عربستان سعودی تابعی از متغیرهای بسیاری بوده و این امر تحلیل تحولات در این کشور سنتی را مشکل کرده است.
با این وجود در دوره ملک سلمان و به خصوص پس از قدرت گیری پسرش محمد تابوشکنی‌های زیادی در حاکمیت این کشور صورت گرفت و به نظر می‌رسد عمده قدرت از آل سعود به آل سلمان منتقل گشته و احتمالا همین فاکتور در آینده نزدیک پاشنه آشیل حکومت فعلی عربستان خواهد شد.
نویسنده: علیرضا تقوی‌نیا ـ کارشناس مسایل غرب آسیا
توجه: مطلب مندرج صرفا دیدگاه نویسنده است و رسانه پرسون در قبال آن هیچ موضعی ندارد.
