به گزارش سایت خبری پرسون از گیلان، یکی از مخاطرات مهم طبیعی که راه‌های ارتباطی را در مناطق کوهستانی تهدید می‌کند، ناپایداری‌های دامنه‌ها و زمین‌لغزش‌هاست. این پدیده درزمان احداث جاده‌ها به‌واسطه برهم زدن تعادل دامنه‌ها فراوانی بیشتری را نشان می‌دهد؛ بنابراین، شناسایی قابلیت وقوع زمین‌لغزش برای برنامه‌ریزی و فعالیت‌های توسعه‌ای ضروری است.
طی روزهای اخیر دو رانش و زمین‌لغزش در روستای خرشک شهرستان رودبار و همچنین نازک سرای شهرستان آستانه‌اشرفیه به وقوع پیوسته که با خسارت‌های کم‌وبیش همراه بوده است.
زمین‌لغزش خسارت‌ها و مشکلاتی مانند افزایش هزینه ساخت جاده، افزایش هزینه نگهداری و تعمیرات، اختلال در حمل‌ونقل و بالا بردن خسارات به ماشین‌های مورداستفاده و... را برای راه‌ها به وجود می‌آورد. شناسایی عوامل مؤثر در وقوع زمین‌لغزش‌های موجود در یک منطقه و پهنه‌بندی خطر آن، یکی از ابزارهای اساسی جهت دستیابی به راهکارهای کنترل این پدیده و انتخاب مناسب‌ترین و کاربردی‌ترین گزینه مؤثر است.
مسلم امانی، سرپرست مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی گیلان می‌گوید: زمین‌لغزش، یکی از مخاطرات ژئوتکنیکی و زمین‌شناسی است که تهدیدی علیه ساختمان‌ها، تأسیسات ساخته‌شده در محدوده‌ی آن‌ها و افرادی است که در آن‌ها زندگی یا کار می‌کنند، به شمار می‌رود. ازاین‌رو نیاز به شناسایی مقدماتی و برآورد اولیه از میزان خطر زمین‌لغزش و تصمیم‌گیری برای اقدامات بعدی نیاز به بازدیدها و بررسی‌های صحرایی است، این فعالیت‌ها باید به دو منظور بررسی محل در معرض خطر زمین‌لغزش یا به عبارتی عناصر خطرپذیر (اقتصادی، اجتماعی و حیاتی) و تعیین ویژگی‌های زمین‌شناسی مهندسی زمین‌لغزش انجام شود.
به گفته امانی، بهترین عمل ممکن در این امر تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در مقیاس‌های ملی، منطقه‌ای و محلی است تا با بهره‌گیری از آن بتوان مناطق حساس را شناسایی و جلوی بسیاری از خسارات را قبل از وقوع هرگونه حادثه گرفت.
در خصوص وقوع زمین‌لغزش‌های بزرگ در گیلان و منطقه جنوب و شرق گیلان در سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ می‌توان گفت که در دنیا هرساله بیش از ۳۰ نوع بلایای طبیعی، به اشکال مختلف رخ می‌دهد و در ایران نیز سالانه بیش از ۲۰ نوع مخاطرات طبیعی رخ‌داده که از بین آن‌ها می‌توان زمین‌لرزه و زمین‌لغزش را از مهم‌ترین مخاطرات نام برد.
سالانه بیش از صدها پدیده زمین‌لغزش بزرگ و کوچک به اشکال مختلف در سراسر ایران رخ می‌دهد. سرپرست مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی گیلان می‌گوید: استان‌های شمالی به‌ویژه گیلان، با توجه به شرایط خاص زمین‌شناسی، ژئومورفولوژی، اقلیمی، آب‌های زیرزمینی، سرعت تغییرات کاربری اراضی شاهد وقوع زمین‌لغزش‌های متنوع و فراوان همراه با خسارات مالی، جانی و فرسایش شدید خاک است.
آن‌طور که امانی گفته، تغییر بارش‌های طولانی در استان گیلان، تغییرات کاربری اراضی وسیع عرصه‌های منابع طبیعی و ملی در چند دهه گذشته و وضعیت ویژه زمین‌شناسی، ژئومورفولوژیکی، خاک‌شناسی ایران و عدم توجه و صرف هزینه‌های ضروری حفاظت خاک و آب به‌ویژه در استان گیلان از دلایل عمده و مهم وقوع زمین‌لغزش‌های خطرناک زمین است.
سرپرست مرکز زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی گیلان می‌گوید: با توجه به زمین‌لغزش‌های رخ‌داده ازجمله محور آزادراه قزوین-رشت و روستاهای کوهپایه‌ای در استان گیلان دچار مخاطره زمین‌لغزش با مقیاس‌های بزرگ، کوچک، عمیق و سطحی رخ‌داده است که با خسارات سنگین همراه بوده‌اند.
به گفته امانی، روستاها، مناطق مسکونی، راه‌ها و جاده‌های ارتباطی، تأسیسات، کارخانه‌ها، دکل‌های فشارقوی انتقال نیرو و بسیاری از نقاط مختلف عرصه‌های جنگلی و مرتعی، باغات کشاورزی، دست‌خوش زمین‌لغزش قرار گرفتند که متأسفانه با ادامه بارش‌ها و سست بودن خاک‌های منطقه در سال‌ها و ماه‌های آینده بر تعداد این رانش‌ها افزوده می‌شود.
سرپرست زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی گیلان با اشاره به زمین‌لغزش‌های اخیر در گیلان با تأکید بر اینکه زمین‌لغزش و ریزش سنگ پدیده‌هایی کاملاً شناخته‌شده و قابل‌پیشگیری است، می‌گوید: مشکل اصلی بی‌توجهی به مقوله پیشگیری و اهمیت ندادن به شناسایی و رفع پتانسیل زمین‌لغزش در طراحی و اجرای پروژه‌ها و برجسته نشدن ضرورت این مطالعات در آیین‌نامه‌هاست.
استان گیلان به سبب موقعیت جغرافیایی و زمین‌شناسی، در مناطق فعال از منظر زمین‌شناسی ساختاری قرار دارد. وجود گسل‌ها، رخداد زمین‌لرزه‌ها و زمین‌لغزش‌های متعدد که بر روی نقشه‌ها، گزارش‌های زمین‌شناسی و ساختاری تهیه‌شده توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور آورده شده، گویای این مسئله است.
به گفته امانی، سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور وظیفه پایش مخاطرات طبیعی را بر عهده داشته و با اطلاع‌رسانی مناسب به مجموعه مدیریتی در سطح کشور و استان‌ها، کمک بزرگی به حفظ منابع کشور در راستای توسعه پایدار می‌کند.
ازآنجایی‌که سازمان زمین‌شناسی بنا به وظیفه حاکمیتی خود متولی تولید داده‌های پایه زمین‌شناسی هست باید همکاری‌ها در میان دستگاه‌های اجرایی استان را تقویت کند تا بتوان با نظارت برپایش داده‌های پایه زمین از موازی کاریها جلوگیری شود و اداره کل زمین‌شناسی و اکتشافات استان گیلان به‌عنوان بازوی پژوهشی در کنار مدیران تصمیم گیر و برنامه‌ریز استان گیلان مفید واقع شود.
منبع: فارس
