تالاب انزلی؛ زیستگاه گونه‌های زیادی از آبزیان، پرندگان، گیاهان و یکی از زیست بوم‌های ارزشمند جهان به شمار می رود که از سال ۱۳۵۴ (۱۹۷۵میلادی) در کنوانسیون بین المللی رامسر به ثبت رسید اما در این سالها آسیب های جدی به این تالاب که قسمتی تفکیک ناپذیر در زندگی معیشتی حاشیه نشینان و مردم محلی است، وارد شده و امروز میگویند طرحی هفت ساله احیاءگر آن می شود.
به گزارش سایت خبری پرسون از گیلان، تالاب ها از زیستگاه های مهم جانوران، سرمایه های طبیعی و مناطق گردشگری هستند و دوم فوریه برابر با ۱۳ بهمن‌ماه روز جهانی تالاب‌ها نام‌گذاری شده است و در چنین روزی در سال ۱۹۷۱ میلادی برابر با ۱۳۴۹ خورشیدی در شهر رامسر ایران معاهده‌ای جهانی برای حفاظت از تالاب‌ها به تصویب رسید که به «کنوانسیون رامسر» مشهور شد.
ایران در شکل گیری این کنوانسیون به عنوان قدیمی‌ترین معاهده بین‌المللی دنیا با موضوع حفاظت طبیعت و تنوع زیستی تالابی، نقش کلیدی ایفا کرد از آنرو که تالاب های متعددی در ایران وجود دارد و استان گیلان در شمال ایران و حاشیه دریای خزر دارای حدود ۳۱ هزار هکتار پهنه تالابی است و افزون بر ۲۴ هزار هکتار آن در قالب سه تالاب انزلی، امیرکلایه و بوجاق تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است.
علاوه بر آنها تالاب استیل آستارا و اراضی آبگیر و تالابی شهرستان های رودسر و صومعه سرا نیز جزو زیستگاه های ارزشمند است اما این سالها گیاه مهاجم سنبل آبی از مهمترین دشمنان تالاب ها و آبگیرها به جان آنها افتاده و آسیبهای جدی هم بدانها وارد کرده است.
در میان این بحرانی که دامنگیر تالاب ها از جمله انزلی که از جالب‌ترین و بزرگترین زیستگاه‌های طبیعی جانوری ایران محسوب می‌شود، گردیده، دولت طرحی برای احیای تالاب انزلی تدوین کرده که با اجرای آن بخشی از بحران کنونی تالاب و دغدغه ها برای از بین رفتن آن کاسته می شود.
طرحی هفت ساله برای احیاء
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان بیان کرد: با تلاش هایی که انجام شده در دولت تدبیر و امید ۱۴ پروژه در داخل تالاب انزلی و حریم قانونی آن با مسئولیت مستقیم سازمان حفاظت محیط زیست و همکاری سایر دستگاه‌های مسئول و پنج پروژه در خارج از تالاب و حوضه آبخیز آن با مسئولیت سایر ادارات استان طی یک طرح جامع هفت ساله (۱۳۹۹-۱۴۰۵) تصویب شده است.
ساسان کفایی افزود: با پیگیری‌های انجام گرفته از سوی این اداره کل و نیز سازمان حفاظت محیط زیست مبلغ دو هزار و ۵۵۸ میلیارد تومان در قالب پروژه های یادشده و حریم قانونی آن با مسئولیت مستقیم سازمان حفاظت محیط زیست و همکاری سایر دستگاه‌های مسئول و پنج پروژه در خارج از تالاب و حوضه آبخیز آن با مسئولیت سایر ادارات استان طی یک طرح جامع ذکر شده به منظور احیای تالاب انزلی پیش بینی شده و از سوی کمیته به دستگاه‌های مجری ابلاغ شده که البته باید این مبلغ از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور تخصیص یابد.
وی، تصویب و ابلاغ قانون حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب‌های کشور و آئین‌نامه جلوگیری از تخریب و آلودگی غیرقابل جبران تالاب‌ها را از جمله اقدام‌های انجام گرفته در راستای حفظ و احیای تالاب‌های کشور و استان عنوان کرد و افزود: تشکیل ستاد ملی هماهنگی و مدیریت تالاب‌های کشور به ریاست معاون اول رئیس جمهور از دستاوردهای ابلاغ این قانون و آئین‌نامه است.
کفایی، تشکیل کمیته مدیریت احیای تالاب بین‌المللی انزلی به ریاست استاندار گیلان و برگزاری منظم جلسات کمیته و زیر کمیته‌های تالاب با هدف اجماع نظر و تصویب در اجرای پروژه‌های حفاظت و احیای تالاب انزلی را از دیگر اقدام‌های مهم در راستای حفاظت و احیای تالاب‌های استان عنوان کرد.
تکنولوژی داخلی یاریگر تالاب انزلی
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان با اشاره به ساخت دستگاه دروگر سنبل آبی توسط مهندسان داخلی برای نخستین‌بار در کشور که در روزهای اخیر رونمایی شد، افزود: ساخت و تولید نخستین شناور دروگر سنبل آبی با دانش و توان داخلی برای زدودن گیاهان مهاجم از تالاب‌ها و احیای این زیستگاه‌ها، نمادی از تحقق شعار سال و دور زدن تحریم‌ها در حوزه محیط زیست است به طوری که ایران را به جرگه تولیدکنندگان شناورهای دروگر در جهان ملحق کرده است و مصداق بارز عینیت بخشی به شعار سال یعنی تولید، پشتیبانی و مانع زدایی است.
کفایی عنوان کرد: گیاه غیربومی و مهاجم سنبل آبی در سال ۱۳۹۰ وارد بوم‌سازگان‌های آبی (اکوسیستم های آبی) این استان شده و ۱۸ پهنه آبی در ۱۱ شهرستان با مساحتی بالغ بر ۶ هزار و ۶۷ هکتار را تهدید یا آلوده کرده است و بیم آن می‌رود زیستگاه‌های آبی بیشتری در این استان به این گیاه مهاجم آلوده شود.
وی تصریح کرد: جوانان ساعی و تحصیلکرده صنایع دریایی شهید تمجیدی با حمایت اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان، این دستگاه را طی مدت ۶ ماه با هزینه کمتر از نصف قیمت مشابه خارجی ساختند و با توجه به قیمت نمونه خارجی با ساخت این وسیله حدود ۶۰ درصد صرفه جویی ارزی صورت گرفت که مصداق عینی تحقق اقتصاد مقاومتی در عرصه حفاظت از محیط زیست قلمداد می شود.
آزادی اراضی تالابی
مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان، همچنین از آزادی حدود ۲۰ هکتار از عرصه‌های تالابی استان از دست متخلفان و متجاوزان به انفال در بازه زمانی سال ۹۹ توسط یگان حفاظت اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان خبر داد و حفاظت، احیاء و مدیریت تالاب ها را یکی از اولویت های مهم این اداره کل عنوان کرد.
پایش هوایی تالاب انزلی
کفایی پایش هوایی، لیزری و زمینی تالاب انزلی را از دیگر اقدامات صورت گرفته در شهریور ماه سال ۹۹ عنوان کرد و گفت: اقدام یاد شده توسط چند شرکت دانش بنیان بر اساس فناوری ایرانی در حوزه پایش هوایی و ماهواره ای صورت گرفت.
بر این اساس عکس های دقیقی توسط هواپیما گرفته و تبدیل به نقشه ای دقیق می شود و محدوده تالاب از این طریق تعیین و برنامه ریزی های سازمان محیط زیست بر اساس آن انجام می شود؛ همچنین در راستای اجرای طرح یادشده بوسیله لیزر اسکن، عمق سنجی تالاب انزلی انجام می شود و در حین عمق سنجی میزان فاضلاب، شوری و اکسیژن تالاب نیز از طریق پایش زمینی آنالیز می شود.
عمق سنجی بدین سبب انجام می شود که مشخص گردد در چه مناطقی از تالاب عمق آب کاهش یافته تا بتوان تصمیمات بهتری در جهت احیای تالاب گرفته شود.
کفایی، تشکیل کمیته مدیریت احیای تالاب بین‌المللی انزلی به ریاست استاندار گیلان و برگزاری منظم جلسات کمیته و زیرکمیته‌های تالاب با هدف اجماع نظر و تصویب در اجرای پروژه‌های حفاظت و احیای تالاب انزلی را از دیگر اقدام‌های مهم در راستای حفاظت و احیای تالاب‌های استان عنوان کرد.
وی تجهیز و بهبود وضعیت پاسگاه‌های محیط بانی تالابی همچون نصب پنل خورشیدی (فتوسل) به منظور تامین برق پاسگاه و محوطه آن (استفاده از انرژی پاک)، حصارکشی محدوده پاسگاه‌ها و برای نخستین‌بار نصب دوربین‌های حفاظتی پیشرفته در نخستین پارک ملی خشکی- دریایی کشور (بوجاق) را از دیگر اقدامات انجام شده در طول سال ۹۹ عنوان کرد.
وی ادامه داد: انجام برنامه ارتباطات، آموزش، مشارکت و آگاهی افزایی (CEPA) تالاب‌های بین‌المللی استان، انجام پروژه در چارچوب حفاظت و احیای تالاب‌ها و قانون مربوطه از جمله تعیین میزان حقابه زیست محیطی تالاب‌های بین‌المللی استان، تقویت و به روزرسانی تجهیزات یگان حفاظت محیط زیست و افزایش بی‌سابقه کشف تخلفات زیست محیطی در استان (کشف و ضبط بی‌سابقه اسلحه غیرمجاز از متخلفان) را از دیگر اقدامات انجام شده در خصوص تالاب انزلی بیان کرد.
گیلان دارای بیش از ۳۰ هزار هکتار پهنه تالابی است که افزون بر ۲۴ هزار هکتار آن، ۸۰ درصد در قالب سه تالاب (انزلی، امیرکلایه و بوجاق) تحت عنوان کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است؛ این پهنه‌ها زیستگاه بیش از ۳۰۰ گونه پرنده به خصوص پرندگان مهاجرند که هر ساله به تعداد هزاران قطعه بخشی از چرخه زندگی خود را در این استان سپری می‌کنند.
تالاب‌های استان، زیستگاه مناسب برای بیش از ۶۰ گونه ماهی را فراهم ساخته‌اند، ضمن آنکه این تالاب‌ها به عنوان بخشی از محیط زیست، قسمتی تفکیک ناپذیر در زندگی معیشتی حاشیه نشینان و مردم محلی هستند که در صورت تخریب یا زهکشی تالاب ها با مشکلات عدیده معیشتی و اجتماعی روبرو خواهند شد.
در دنیای ماقبل مدرن به هر دلیلی، انسانها تفاهم و از خود گذشتی بیشتری داشته و با طبیعت و سایر جانداران برخورد به مراتب بهتر و همدلانه تری بروز می دادند؛ امروزه با تغییر سبک زندگی، پیشرفت ابزارهای تکنولوژیک، گسترش فردگرایی و رفاه عمومی و مواردی از این قبیل دیگر کسی حتی در مخیله اش هم چنان شرایطی را نمی پذیرد.
باشد که نتایج اقدامات گفته شده در این هیاهوی بدخبرها حال خوشی بر دل دغدغه مندان زیست محیطی بنشاند.
منبع: ایرنا
