عدم موفقیت فرایند خصوصی سازی در ایران

سعید اسلامی بیگدلی عضو شورای عالی بورس کشور در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی پرسون در خصوص واگذاری شرکت ها در بورس و اینکه چه میزان توانسته به اهداف اصل ۴۴ و اصل خصوصی سازی نزدیک شود؟ اظهارداشت: پس از رشد بازار سرمایه یکی از پیشنهادهایی که برای جلوگیری از تشکیل حباب در بازار سرمایه ارایه شد این بود که حجم عرضه ها و به ویژه عرضه های دولتی افزوده شود.

بیگدلی بیان کرد: دولت در سال 99 به علت عدم توانایی فروش نفت با کسری بودجه مواجه شد و به دلیل شیوع ویروس کرونا و رشد منفی اقتصادی، حتی ممکن است درآمدهای مالیاتی هم محقق نشود.

وی افزود: یکی از برنامه های جدی دولت برای رفع کسری بودجه، عرضه سهام و انتشار اوراق در بازار سرمایه بود به این معنا که از رونق بازار سرمایه در جهت کاهش کسری بودجه و اصلاحات اساسی و ساختاری در اقتصاد کشور استفاده کند.

علاوه بر این موضوع خصوصی سازی بعد از ماجرای اصل 44 کمی جدی شد، سمینارها و اسناد مختلفی هم برگزار و منتشر شد، اما تقریبا خصوصی سازی به نظر کارشناسان به موفقیت در زمینه افزایش سطح مالکیت خصوصی در کشور و بهبود فضای کسب و کار و رقابت در کشور نرسید.

عضو شورا عالی بورس کشور ادامه داد: دلایل متعددی برای عدم موفقیت خصوصی سازی وجود دارد که می توان به کم کاری دولت های متعدد، عدم علاقه به واگذاری مدیریت شرکت های دولتی و بخش های دیگر از حاکمیت و عدم همکاری در خصوصی سازی اشاره کرد.

بیگدلی خاطرنشان کرد: مشکلاتی که در اقتصاد ایران در سال‌های 98 و 99 ایجاد شد به دلیل فشارهای بین المللی و خروج از بازارهای بین المللی بود و منجر به این شد که دولت به طور جدی تری به واگذاری شرکت ها و انتشار اوراق فکر کند در حقیقت ناگزیر به اصلاح بعضی از ساختارهای اقتصادی شد. دولت از ابتدای سال از راه های مختلف سهام شرکت های خود را به صورت خرد و به صورت BUT و ETF، واگذار کرد.

وی مطرح کرد: دولت به خاطر کسری بودجه پیش رو خود امکان دارد به بانک مرکزی متوسل شود که این امر منجر به ایجاد تورم های بزرگتر می شود. ترس از اقدام دولت برای تامین کسری بودجه از بانک مرکزی، کارشناسان را راضی به واگذاری سهام و شیوه های مختلف دولت کرده است.

عضو شورا عالی بورس کشور اظهار کرد: فعالان اقتصادی و کارشناسان از فرایندهای خصوصی سازی راضی نیستند زیرا سطح بهره‌وری در کشور افزایش جدی پیدا نکرده که دلایل متعددی هم دارد. البته نوسانات اقتصادی امکان برنامه ریزی های بلند مدت را از فعالان بخش خصوصی می گیرد و باعث شد اقتصاد کشور با چالش های جدی مواجه شود. بخشی از نوسانات باعث شد فعالان بخش خصوصی بعد از خصوصی سازی هم موفق نباشند و زمزمه های برگرداندن شرکت های خصوصی به بخش دولتی هم وجود داشت.

بیگدلی در پایان سخنان خود گفت: در مجموع نمی توان فرایند خصوصی سازی در کشور را فرایند موفقی ارزیابی کرد. اما بخشی از عدم موفقیت به شیوه های خصوصی سازی بر می گردد و بخش دیگر آن هم مربوط به سایر بخش های اقتصادی کشور و بخشی هم مربوط به نوسانات اقتصادی است.

در سال 98 با رشد اقتصادی منفی مواجه بودیم و شش ماه گذشته از سال 99 هم نشان دهنده رشد منفی در این سال است. حداقل برای کوتاه مدت چشم انداز مثبت رشد اقتصادی برای کشور وجود ندارد و بخش خصوصی هم به کندی حرکت کرده است. مجموعه این دلایل منجر به ناکامی بخش خصوصی سازی در کشور گشته است.