فارس _ پرسون :نشست آسیب شناسی وضعیت سرانه مطالعه در فارس با حضور روح الله منوچهری، مدیرکل کتابخانه های عمومی فارس؛ زهیر حیاتی از اساتید برجسته علم اطلاعات و دانش‌شناسی دانشگاه شیراز؛ محمدرضا قانع، عضو انجمن کتابخانه های عمومی استان فارس و اعضای هیات اندیشه ورز در سالن کتابدار اداره کل کتابخانه های عمومی استان فارس برگزار شد.
مدیرکل کتابخانه های عمومی استان فارس در این نشست با اشاره به اینکه شاخص های کتابخانه ای در استان باید افزایش یابد، تصریح کرد: بر اساس شاخص های تعیین شده در سند چشم انداز ۱۴۰۴ در حوزه زیربنا باید به ازای هر ۱۰۰ نفر ۸ مترمربع فضای کتابخانه ای موجود باشد که این آمار در استان 1.53 است. همچنین در شاخص عضویت باید ۳۵ درصد مردم عضو کتابخانه های عمومی باشند اما در حال حاضر ۳.۲ درصد عضو هستند.
منوچهری در ادامه گفت: در جلسه انجمن کتابخانه های عمومی استان مصوب شد نشستی برای آسیب شناسی وضعیت سرانه مطالعه در استان برگزار شود. تاکنون نیز به دلیل اهمیت موضوع، بررسی آسیب های مطالعه در سطح ملی توسط نهاد کتابخانه های عمومی کشور و وزارت ارشاد در این زمینه برگزار شده است.
وی با اشاره به وضعیت مطالعه در بین ایرانیان گفت: متاسفانه سرانه مطالعه در جامعه ما پایین است و به رغم همه تلاش ها وضعیت مطالعه رضایت بخش نیست.
منوچهری تصریح کرد: سیاست گذاری های انجام شده در زمینه خواندن و مطالعه، خیلی کارآمد نیست و نیاز به اصلاح و بازنگری دارد. طرح های بزرگی به صورت پیمایشی انجام شده و این طرح ها به نهایت نرسیده و منجر به ارتقای سرانه مطالعه نشده است.
وی ضمن اشاره به دلایل ناکامی طرح های گذشته، تاکید کرد: از جمله دلایل عدم موفقیت طرح ها می توان به ضعف در هدف‌گذاری و تحقق زیرساخت ها و پریشانی در اطلاع رسانی اشاره کرد.
مدیرکل کتابخانه های فارس گفت: انتظار ما این است که رصد آینده پژوهانه داشته باشیم، نیازهای اجتماعی محله‌ای را شناسایی کنیم تا دسترسی عادلانه برای همه اقشار جامعه ایجاد شود، پشتیبان این طرح را در نظر گرفته و متصدی این کار را مشخص کنیم. به همین منظور از هیات اندیشه‌ورز و اساتید علم اطلاعات و دانش‌شناسی استان دعوت کردیم تا با هم اندیشی به نتیجه خوبی در زمینه آسیب شناسی مطالعه برسیم.
زهیر حیاتی، از اساتید برجسته علم اطلاعات و دانش شناسی در این نشست با اشاره به اینکه پایین بودن سرانه مطالعه بحث جدیدی نیست و موضوعی حل نشده در جامعه ما محسوب می شود، گفت: در زمینه مطالعه باید مساله اقتصادی را هم در نظر بگیریم. عدم نیاز مردم ایران به مطالعه، بیشتر به شرایط اقتصادی حاکم بر جامعه بر می گردد. اگر مردم دغدغه مسائل اقتصادی را نداشته باشند، بیشتر به سمت مطالعه گرایش پیدا می کنند.
طرح آسیب شناسی سرانه مطالعه در کشور به صورت پایلوت در فارس آغاز شود
محمدرضا قانع، عضو حقیقی انجمن کتابخانه های عمومی استان فارس گفت: توجه ما بیشتر این است که چرا مردم کتاب نمی خوانند. با این حال، سرانه مطالعه یک بخش از موضوع است. اگر سرانه مطالعه بالا رود چه تغییری در فرهنگ مردم به وجود می آید. هندوستان با ۱۱ ساعت مطالعه در ماه بالاترین آمار مطالعه را دارد اما آیا یک جامعه مدنی پیشرفته است.
وی ادامه داد: تاکنون طرح مدونی در ایران به صورت تحقیقی برای آسیب شناسی مطالعه انجام نشده، هرچند در همایش ها، کارگاه ها، مصاحبه ها به صورت پراکنده به این مقوله پرداخته شده است. این طرح می تواند به صورت پایلوت در فارس آغاز شود. برای این طرح به کارگروهی از متخصصان مختلف از جمله محققان در رشته های از علوم تربیتی، روان شناسی، آمار، جامعه شناسی، علم اطلاعات و دانش شناسی نیاز است.
نبود انگیزه مهم ترین دلیل کتاب نخواندن مردم است
ناصر بهمنی، روان شناس و دبیر هیات اندیشه ورز مسائل اجتماعی استان نیز در این نشست عنوان کرد: هیأت اندیشه ورز با دستور دفتر رهبر انقلاب اسلامی در استان ها و زیرنظر دفتر امور اجتماعی استانداری تشکیل شد. حیطه کار ما مسائل اجتماعی و مرتبط با خانه و خانواده است و مطالعه از عواملی است که برای جلوگیری از آسیب های اجتماعی نقش موثری دارد.
وی نبود انگیزه را مهم ترین دلیل کتاب نخواندن مردم دانست و گفت: عوامل انگیزشی دو بعد برون ذاتی و درون ذاتی است که در جامعه ما هیچ کدام وجود ندارد.
رفتارهای مطالعاتی مردم تغییر کرده است
بیژن خواجه نوری، استاد جامعه شناسی دانشگاه شیراز در این جلسه عنوان کرد: در طرح جامع فرهنگی و اجتماعی شهر شیراز، سرانه مطالعه کتاب در شیراز در هفته یک ساعت برآورد شده است. این طرح در شهرداری رابطه معکوس بین مطالعه و آسیب های اجتماعی را نشان می داد، هرچه مردم بیشتر کتاب بخوانند آسیب ها کمتر است.
وی تصریح کرد: در کشورهای توسعه یافته میزان درآمد، مطالعه، تحصیلات و رتبه کاری با هم هماهنگ است. طبقات اجتماعی متفاوت رویکرد جداگانه ای نسبت به مطالعه دارند. طبقه متوسط جامعه دغدغه کتاب دارد اما تاحدودی باید نیازهای اولیه اش رفع شود.
خواجه نوری هزینه تولید کتاب و چاپ را از دیگر دلایل کتاب نخواندن مردم دانست و گفت: رفتارهای مطالعه تغییر کرده اما سیاست گذاری ما در حوزه کتاب و کتابخوانی تغییر نکرده است. کتابخانه های عمومی هنوز پر از کتاب هایی است که با سلیقه مخاطب همخوانی ندارد و نیاز مخاطب امروز را برآورده نمی کند.
سوسن سهامی، عضو هیات علمی دانشکده جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی، کتاب خواندن را یک فعالیت عقلانی دانست و تاکید کرد: علاوه بر نیاز و انگیزه، مساله دیگر، آموزش است. نظام آموزشی ما بر موضوع پایین بودن مطالعه تاثیر داشته است. کنکور سبب شده که بیشتر افراد، کتاب و خواندن را امری استرس زا بدانند.
وی توزیع نابرابر کتابخانه های عمومی و ناشران را از دیگر عوامل عدم اقبال مردم به مطالعه دانست و ادامه داد: افراد برای انتخاب آزاد هستند اما انتخاب تحت تاثیر فرهنگ و آموزش است. دسترسی به کتاب وجود ندارد و در انتخاب کتاب علایق افراد کتابخوان در نظر گرفته نمی شود.
نوا نیکو _استان فارس
