هوش مصنوعی روش اجتهاد و پژوهش دینی را دگرگون می‌کند

به گزارش سایت خبری پُرسون، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین بهرامی، رئیس مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور)، روز سه‌شنبه دوم دی‌ماه در همایش «گفتگوگرهای هوشمند اسلامی و آینده پژوهش‌های دینی» با اشاره به تحولات شتابان فناوری، این نشست را گامی مهم در تبیین نسبت حوزه‌های علمیه با فناوری‌های نوین دانست.

وی با مرور تجربه تحول دیجیتال در دهه‌های گذشته اظهار کرد: در گذشته نیز همزمان با گسترش ابزارهای جست‌وجوی دیجیتال، این نگرانی وجود داشت که نقش پژوهشگر علوم اسلامی کمرنگ شود، اما تجربه نشان داد این ابزارها موجب تعمیق، دقت و سرعت پژوهش شدند، نه حذف پژوهشگر.

بهرامی با بیان اینکه امروز همان دغدغه‌ها در قالب مدل‌های زبانی بزرگ و گفتگوگرهای هوشمند تکرار شده است، افزود: تفاوت امروز در سرعت و گستره تحول است؛ تحولی که نه‌تنها پژوهش دینی، بلکه آینده روش‌های معرفت‌شناسی و اجتهاد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

رئیس مرکز نور تأکید کرد: چالش اصلی، افزایش سرعت پژوهش نیست، بلکه تغییر در «منهج پژوهش» و «شیوه استخراج معارف دینی» است. باید بررسی شود خروجی‌های هوش مصنوعی تا چه اندازه از اعتبار علمی، روایی و انطباق با اجتهاد برخوردارند.

وی با تصریح اینکه مواجهه با هوش مصنوعی اجتناب‌ناپذیر است، گفت: حوزه‌های علمیه در انتخاب اصل مواجهه مختار نیستند، اما در شیوه مواجهه کاملاً اختیار دارند. باید روشن شود حدود استفاده طلاب و اساتید از این ابزارها چیست، مسئولیت خطاها بر عهده کیست و اخلاق پژوهش دینی چه اقتضائاتی دارد.

بهرامی با هشدار نسبت به محدود بودن فرصت تصمیم‌گیری اظهار داشت: هوش مصنوعی منتظر ما نمی‌ماند. حوزه‌ها باید به‌سرعت در سه حوزه اقدام کنند؛ مطالعات بنیادین معرفتی، سیاست‌گذاری شفاف برای پژوهشگران و تولید ابزارهای بومی هوشمند اسلامی.

وی با اشاره به تجربه موفق مرکز نور در تولید ابزارهای دیجیتال افزود: هر جا به‌موقع اقدام کردیم، مرجعیت علمی داخلی و بین‌المللی به دست آوردیم و هر جا تعلل کردیم، این مرجعیت از دست رفت. نمونه آن، سامانه نورمگز است که امروز مورد استفاده دانشگاه‌های معتبر جهان قرار دارد.

رئیس مرکز نور در ادامه از شناسایی حدود ۲۰ گفتگوگر دینی خبر داد و گفت: در این همایش پنج گفتگوگر هوشمند اسلامی در حوزه‌های آموزش، پژوهش، پاسخگویی دینی، مشاوره و گفتگو با تفاسیر قرآن معرفی می‌شوند.

وی همچنین از رونمایی قریب‌الوقوع گفتگوگر «گفتگو با کتب دینی» مبتنی بر بیش از ۱۳۷ هزار جلد کتاب پایگاه نور خبر داد و آن را تحولی بزرگ در پژوهش‌های دینی دانست.

بهرامی در پایان تأکید کرد: اگر حوزه‌های علمیه با رویکردی مسئولانه، اخلاق‌محور و هوشمند وارد عرصه هوش مصنوعی شوند، می‌توانند مرجعیت علمی خود را در عصر جدید نه‌تنها حفظ، بلکه تقویت کنند.

منبع: تسنیم