به گزارش سایت خبری پُرسون، سردار جلالی رئیس پدافند غیرعامل درباره فعالیت‌ها و اقدامات و همچنین برنامه های آینده پدافند غیرعامل، گفتگویی با فارس انجام داده است.
اهم سخنان وی را در ادامه می خوانید؛
* سازمان پدافند غیرعامل کشور، برخلاف تصور عمومی، یک دستگاه اجرایی با امکانات گسترده و بودجه‌های کلان نیست. این سازمان اساساً با یک وقفه طولانی پس از انقلاب دوباره شکل گرفت و تا سال ۱۴۰۲ هم حتی قانون مشخصی برای آن وجود نداشت. تازه در آن سال بود که مجلس و دولت وظایف و حدود اختیارات این سازمان را تعریف کردند.
* طبق قانون، نقش این سازمان نه اجرا بلکه سیاست‌گذاری، هدایت، راهبری و نظارت است.
*در شرایط جنگ، مردم سازمان پدافند غیرعامل کشور را به‌عنوان مرجع اصلی مطالبه می‌کنند و شاید کمتر کسی بداند که این سازمان عملاً تنها یک نهاد ستادی است. همین تفاوت انتظارات با واقعیت مأموریت‌ها، بخشی از سوءتفاهم‌ها و انتقادها را شکل داده است.
* بودجه سالانه این نهاد حتی از یک خبرگزاری دولتی هم کمتر است. در سال ۱۴۰۴، کل بودجه سازمان ۲۹۳ میلیارد تومان تعیین شده است.
*نباید فراموش کرد که همین سازمان در سال‌های اخیر مجموعه‌ای از دستورالعمل‌های عملیاتی و تخصصی را تدوین کرده است. دستورالعمل‌هایی که از مدیریت بحران هسته‌ای و حملات سایبری گرفته تا تداوم کارکرد نانوایی‌ها در شرایط قطع گاز و برق را شامل می‌شود. حتی مانورهای متعددی هم به‌صورت بی‌سروصدا برگزار شد تا دستگاه‌های مسئول، وظایف خود را تمرین کنند.
* آنچه مردم می‌بینند نه جلسات و دستورالعمل‌ها بلکه نتیجه عملی در میدان است. مردم انتظار دارند که بدانند چه کسی مسئول آماده‌سازی پناهگاه‌هاست، چرا هشدارها دیر داده شد، یا اینکه چه تدابیری برای کاهش نگرانی‌هایشان اندیشیده شده است.
* پدافند غیرعامل نیازمند عزم جدی دستگاه‌های اجرایی و حمایت مالی و قانونی مجلس است. وقتی منابع مالی مشخصی برای اجرای مصوبات در اختیار دستگاه‌ها قرار نگیرد، دستورالعمل‌ها روی کاغذ می‌مانند و هیچ تضمینی برای اجرای آنها وجود نخواهد داشت.
*جنگ ۱۲ روزه یک پیام روشن برای همه داشت: پدافند غیرعامل باید به اولویت ملی تبدیل شود. این موضوع تنها وظیفه یک سازمان ستادی نیست؛ بلکه تکلیف همه دستگاه‌های اجرایی، شهرداری‌ها، وزارتخانه‌ها و حتی نهادهای فرهنگی است.
*پدافند غیرعامل مبتنی بر رصد، پایش، پیش‌بینی و برآورد تهدیدات انسان‌ساخت است که عمدتاً از جنس جنگی و دفاعی‌اند؛ تا براساس تشخیص تهدید و هماهنگی با مراجع دفاعی، بتوان راهبردها، برنامه‌ها، دستورالعمل‌ها و راهکارهای اجرایی پدافندی در بخش‌های مختلف را تدوین و ابلاغ کرد.
* در قانون تشکیل سازمان پدافند غیرعامل کشور ، این سازمان نقش سیاست‌گذاری، هدایت، راهبری و نظارت را برای حصول اطمینان از اجرای قوانین و ضوابط مذکور بر عهده دارد.
*سازمان پدافند غیرعامل کشور یک‌سری جمع‌بندی‌هایی داشت، ستاد کل نیروهای مسلح، قرارگاه مرکزی خاتم و شورای عالی امنیت ملی نیز جمع‌بندی‌های خاص خود را داشتند.
*در طراحی‌هایمان فرض را بر این گذاشتیم که احتمالاً جنگ اتفاق خواهد افتاد. تدابیر بالادستی نیز این بود که در طراحی و برنامه‌ها نیز این موضوع در نظر گرفته شود. منتهی تا قبل از شروع جنگ، هم ستاد کل و هم دولت، ملاحظاتی داشتند که اخبار و اطلاع‌رسانی به حوزه مردم در ارتباط با جنگ، محدود باشد تا باعث اشاعه ترس، اضطراب و پیامدهای ناشی از آن مانند تأثیرات اقتصادی و مسائلی از این دست نشود.
*از شروع عملیات‌های وعده صادق ۱ و ۲ و بعد از آن تا عملیات وعده صادق ۳، با فرض اینکه احتمال دارد حمله نظامی شود، طرح‌ها و دستورالعمل‌های عملیاتی جامعی را برای هر حوزه کشوری که بنا به تشخیص بخش دفاعی کشور نیازمند رویکرد پدافندی بودند، آماده و برای اجرا ابلاغ کردیم.
*در قالب ۱۱ دستورالعمل عملیاتی دقیق، با تصویب شورای عالی پدافند غیرعامل کشور و با امضای سپهبد شهید محمد باقری، مصوب و به دستگاه‌های اجرایی ابلاغ شد که موضوعات بسیار متنوعی را شامل می‌شود.
* برای واحدهای صنعتی پرخطر مانند واحدهای شیمیایی، نفتی، گازی و امثال آن، موضوع مدیریت کاهش مخاطرات را پیش‌بینی کردیم؛ یعنی در صورت جنگ، اصابت پرتابه یا آسیب، چه اقداماتی باید انجام شود که ضمن کنترل انتشار مواد خطرناک، از تشدید و هم‌افزایی تهدید جلوگیری شود.
*در بهمن ۱۴۰۳، یعنی تقریباً ۶ ماه قبل از جنگ، با سناریوی احتمال حمله نظامی به مراکز هسته‌ای، طرح پدافند غیرعامل تهیه، آموزش و پیاده‌سازی شد. این رزمایش در شهرهای قم (تأسیسات هسته‌ای فردو)، کاشان (تأسیسات هسته‌ای شهید احمدی‌روشن) و اصفهان (تأسیسات هسته‌ای UCF) برگزار شد.
* دستورالعمل عملیاتی، فنی و صنعتی تخصصی پدافند غیرعامل به نام سردار مهندس مهدی باکری را داشتیم که برای زیرساخت‌های فنی و صنعتی، وظایف این حوزه را در شرایط جنگی مشخص کرده بود. در آن، تکالیف تک‌تک عناصر اصلی صنعت در فرآیند تولید در شرایط جنگی تعیین شده بود.
* یک دستورالعمل اختصاصی به نام امیر سپهبد شهید علی صیاد شیرازی برای کنترل و کاهش تهدیدات و مخاطرات در زیرساخت‌های پرخطر تهیه کردیم.
*در این دستورالعمل مشخص شده است که اگر زیرساختی که مواد شیمیایی، گاز، نفت، بنزین و امثال آن دارد، در وضعیت‌های مختلف سفید، زرد، نارنجی و قرمز عملیاتی قرار گرفت، چه اقداماتی باید انجام دهد. در این زمینه، مجموعه اقداماتی تهیه، ابلاغ، آموزش و توجیه انجام شد.
*در حوزه مردم، دستورالعمل عملیاتی پدافند مردم‌محور به نام سرلشکر شهید سیدمحمد حجازی، به‌عنوان دفاع غیرنظامی، تنظیم و ابلاغ کردیم و استانداران به‌عنوان فرماندهان دفاع غیرنظامی کشور با حکم سردار شهید باقری منصوب شده بودند.
*در حوزه‌های مختلف، مثل خرابکاری‌های فنی و الکترونیکی، دستورالعمل تخصصی پدافند الکترونیک شهید چمران را داشتیم که مشخص کرده بود اگر مثلاً اتفاقی افتاد یا اقدام مشکوکی وجود داشت، چه کاری باید انجام شود.
* در حوزه پدافند سایبری، دستورالعمل سردار شهید زاهدی را داشتیم که به دفاع عمیق زیرساخت‌های سایبری می‌پردازد.
*برای تداوم کارکرد نانوایی‌ها، دستورالعمل شهید آبشناسان ۶ ماه قبل از جنگ ابلاغ و تأمین منابع آن از طریق شبکه بانکی کشور انجام شد، با این هدف که گاز به‌صورت کپسول و مولد برق اضطراری به نانوایی‌های منتخب داده شود تا در صورت قطع گاز و برق، پخت اضطراری نان برای مردم متوقف نشود. تا قبل از جنگ، در ۴ استان، رزمایش تداوم کارکرد نانوایی‌ها برگزار شد.
*برخی مطلع نبودند که چه کاری به کدام نهاد و ارگان مربوط می‌شود. مثلاً برخی فرق بین «پدافند غیرعامل» و «پدافند هوایی» را نمی‌دانستند و سوالاتی از ما پرسیده می‌شد که چرا سازمان پدافند غیرعامل کشور در هنگام حمله هوایی، اعلام آژیر قرمز نمی‌کرد، این در حالی است که اساساً سیستم آژیر و اعلام وضعیت حمله هوایی در اختیار پدافند هوایی کشور است که سیستم راداری و رصد کشور را برعهده دارد و بنابر تشخیصی که قرارگاه مرکزی خاتم الانبیاء (ص) دارد، به آنها اعلام می‌کند که هشدار حمله بدهند یا ندهند. این موضوعات به سازمان پدافند غیرعامل کشور ارتباط مستقیم نداشت ولی مردم از ما مطالبه داشتند که پیگیری کنیم.
* چرا پناهگاه درست نشده بود یا پناهگاه‌های موجود آماده نبود؟ در حالی که کمیته دائمی این مسئولیت را به شهرداران واگذار کرده بود از چند سال قبل از وقوع جنگ.
*در این جنگ کاملاً اثربخشی و اهمیت پدافند غیرعامل به صورت ملموس برای همه کاملاً اثبات شد.
* مثلاً در حوزه حملات دشمن علیه زیرساخت‌های حوزه موشکی، تا روز آخر جنگ با رویکرد پدافند غیرعامل، این بخش کاملاً توانست ادامه کارکرد بدهد و با وجود هر نوع حملات هوایی، این سیستم توانست پاسخ دشمن را بدهد. این در واقع کارکرد و اثربخشی رویکرد پدافند غیرعامل بود که توانست بخش موشکی کشور را سرپا نگه دارد که بسیار مهم است.
*دستورالعمل ایجاد و ساماندهی پناهگاه‌ها در سال ۹۸ به استانداران ابلاغ و مجدد در سال ۱۴۰۳ به‌روزرسانی و ابلاغ شد. با این وجود، بعد از جنگ شاهد انتظارات به‌حق مردم در مورد پناهگاه‌ها و نقایصی در کار بودیم. از همین رو، دستورالعملی آماده کردیم که در جلسه اخیر کمیته دائمی پدافند غیرعامل به تصویب رسید و با امضای امیر سرلشکر موسوی، رئیس جدید کمیته دائمی پدافند غیرعامل و رئیس ستاد کل، ابلاغ شد.
*در این دستورالعمل،تعریف پناهگاه‌ها در چهار سطح امنیتی و مقاومتی در نظر گرفته شده است؛ پناهگاه سطح ۱، سطح ۲، سطح ۳ و سطح ۴. هر یک از این سطوح، درجه‌ای از تهدید را پاسخ می‌دهد. مثلاً در پناهگاه سطح ۴، فضای امن جان‌پناهی داریم که در برابر موج انفجار و ترکش از مردم حفاظت می‌کند. مانند اینکه بخشی از ساختمان محل سکونت به‌عنوان یک محل امن در نظر گرفته شود یا در مجتمع مسکونی، طبقات منفی یا طبقات مرکزی‌اش امن است که به‌عنوان پناهگاه سطح ۴ در نظر گرفته می‌شود. سایر سطوح نیز متناسب با نوع کارکرد، سطح متفاوتی از حفاظت را دنبال می‌کند.
*برای مسئله هشداردهی نیز هماهنگی‌هایی با اپراتورها انجام شده که از طریق تلفن همراه بتوانند هشداردهی را انجام دهند. طبیعتاً در نهایت تصمیم‌گیری در خصوص اعلام وضعیت با سازمان پدافند غیرعامل کشور نیست، اما زیرساخت‌ها باید آماده باشد.
* برای آموزش عمومی، همه دستگاه‌های فرهنگی کشور مکلف شدند که آموزش‌های عمومی پدافند غیرعامل را برابر ماده ۵۸ احکام دائمی انجام دهند.
*جنگ ما یک جنگ پیچیده، ترکیبی و مدرن است و با الگوی جنگ تحمیلی ۸ ساله که در ذهن برخی هم‌سن‌وسال‌های من است، متفاوت است. آن الگو شاید تکرار نشود. در واقع ما امروز با یک جنگ ترکیبی روبه‌رو هستیم؛ بخشی از این جنگ نظامی است، بخشی امنیتی، بخشی سایبری و بخشی نیز عملیات شناختی. در چنین فضایی هر دستگاهی با توجه به مأموریت‌های خود، رسالتی را برعهده دارد.
* بعید می‌دانم اتفاقی که رد پیجرهای لبنان افتاد در گوشی ها رخ بدهد، برای اینکه یک نوع خودکشی اقتصادی است. البته ممکن است برای مسئولین یا افراد خاصی که از بعضی از این ابزارها استفاده می‌کنند، یک‌سری ملاحظات و پیش‌بینی‌هایی وجود داشته باشد.
* هیچ‌یک از فرماندهان ما تا آنجایی که من مطلع هستم از گوشی‌های هوشمند و اپلیکیشن‌هایی که روز آن نصب شده، استفاده نمی‌کردند. بسیاری را دقیق مطلع هستم و برخی نیز احتمال قوی می‌دهم که استفاده نمی‌کردند. پس استفاده از این ابزارها برای ردیابی فرماندهان ما از این منظر، به نظر من کاملاً منتفی است؛ چون فرماندهان نظامی ما کاملاً مطلع بوده و هوشمندانه عمل می‌کردند.
* ما از دو سال پیش با فرض احتمال حمله نظامی به زیرساخت‌های هسته‌ای کشور، اقداماتی را پیش‌بینی کردیم. در این راستا، آمادگی‌هایی در سایت‌های هسته‌ای فردو، نطنز و اصفهان و همچنین در شهرهای اطراف آنها تحت عنوان دستورالعمل پدافند پرتوی سردار شهید محسن فخری‌زاده به‌عنوان یک دستورالعمل ویژه برای مدیریت بحران هسته‌ای تهیه کردیم.
پس از آن، اقدامات مختلفی برای کاهش آسیب‌پذیری و مدیریت مخاطرات در حوزه مواد پرخطر هسته‌ای انجام دادیم و در نهایت، در بهمن‌ماه ۱۴۰۳، در سه سایت و سه شهر مختلف، به مدت سه روز مانورهایی برگزار کردیم.
*صداوسیما اخیراً تحت حمله دشمن قرار گرفت و شاهد بودیم که دشمن به‌طور مستقیم به ساختمان شیشه‌ای رسانه ملی حمله کرد. اما نکته مهم، حفظ پخش آنتن مستقیم صداوسیما پس از این حمله بود. این موضوع برای مردم بسیار جالب بود و در فضای مجازی و اجتماعی سوالاتی مطرح شد که چطور آنتن صداوسیما قطع نشد؟ پدافند غیرعامل چه نقشی در این زمینه ایفا کرد؟
*با توجه به نقش مهم رسانه ملی در حفظ انسجام ملی، اطلاع‌رسانی و مرجعیت اخبار در زمان تهدید، همواره بر تداوم فعالیت صداوسیما تأکید داشتیم. حتی در دوران تغییر رؤسای مختلف صداوسیما، مسئله حفظ کارکرد این رسانه در مواقع بحران برای ما یک اولویت جدی بود.
*نیروی انسانی ما کمتر از ۵۰۰ نفر با تنوع عضویت‌هاست. شاید ما یکی از کوچک‌ترین سازمان‌های پدافند غیرعامل دنیا باشیم. در کشوری مانند روسیه، یک وزارتخانه متولی مباحث مرتبط با پدافند غیرعامل است، در حالی‌که ما یک سازمان ستادی هستیم و بودجه ما طبق قانون، ۲۹۳ میلیارد تومان برای سال جاری است. البته یک بودجه عمرانی ۱۵۰ میلیارد تومانی نیز پیش‌بینی شده است که در اغلب سال‌ها، در اختیار ما قرار نمی‌گیرد.
*در خصوص همکاری با کشورهای دیگر در حوزه پدافند غیرعامل، باید بگویم که این همکاری‌ها به صورت غیررسمی انجام می‌شود. بازدیدهایی از سوی کشورهای مختلف داریم و همچنین بازدیدهایی از سوی آنها از ایران انجام می‌شود که به تبادل تجربیات و اطلاعات کمک می‌کند.
*از نظر فنی، ما در حوزه‌های مختلف پدافند غیرعامل، از جمله پدافند هسته‌ای، زیستی و سایبری پیشرفت‌های زیادی داشته‌ایم.
*سازمان پدافند غیرعامل نیازمند نظام نوین حکمرانی خاص خود است؛ از مجلس گرفته تا دولت و از دستگاه‌های اجرایی گرفته تا بخش دفاع، همه و همه باید به موضوع پدافند غیرعامل وفادار باشند. اینکه تنها سازمانی که وظایفی ستادی و نه اجرایی بر عهده دارد را مسئول اجرای همه چیز بدانیم، طبیعتاً درست نیست و همه دستگاه‌ها در این زمینه تکلیف دارند.
*یکی از بزرگ‌ترین درس‌های نبرد ۱۲ روزه، درک اهمیت واقعی پدافند غیرعامل توسط مسئولان است که می‌تواند استقلال کشور را حفظ کرده و حائز اهمیت باشد.
*ما باید حتماً یک بار دیگر برنامه‌های اجرایی و توسعه‌ای کشور را با فرض تهدیدات بازنگری و به‌روزرسانی کنیم و حتماً در این زمینه دولت و مجلس باید حمایت کنند.
منبع: خبرآنلاین
