به گزارش سایت خبری پُرسون، استان تهران، به‌عنوان پرجمعیت‌ترین استان کشور با بیش از ۱۴ میلیون ساکن، در سال جاری با یکی از شدیدترین بحران‌های آب در تاریخ خود روبرو است، کاهش ذخایر سدهای پنج‌گانه تأمین‌کننده آب پایتخت به کمتر از ۲۰ درصد ظرفیت، همراه با ششمین سال متوالی خشکسالی، زنگ خطر را برای مسئولان و شهروندان به صدا درآورده است.
هدررفت ۳۲ درصدی آب در شبکه توزیع
این معضل، که ترکیبی از عوامل اقلیمی، مصرف بی‌رویه و مدیریت ناکارآمد است، نه تنها زندگی روزمره میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده، بلکه اقتصاد و سلامت عمومی را نیز تهدید می‌کند و با وجود تلاش‌های دولت برای مدیریت تنش آبی، کارشناسان هشدار می‌دهند که بدون تغییرات اساسی، این معضل ممکن است، ادامه دار باشد.
ذخایر سدهای امیرکبیر، طالقان، لتیان، ماملو و لار، که اصلی‌ترین منابع آب تهران هستند، در نیمه تابستان ۱۴۰۴ به حدود ۱۵ درصد رسیده است، بر اساس گزارش‌های شرکت آب و فاضلاب استان تهران، کاهش بارش‌ها در سال‌های اخیر، که گاهی تا ۵۰ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده، عامل اصلی این وضعیت است.
تغییرات اقلیمی، از جمله کاهش بارش برف در ارتفاعات البرز، باعث شده ذوب برف‌ها در تابستان نتواند نیازهای آبی را تأمین کند، علاوه بر این، فرونشست زمین در برخی مناطق تهران تا ۳۱ سانتی‌متر در سال، نشان‌دهنده برداشت بیش از حد از آب‌های زیرزمینی است، که تهران را در کنار استان‌های کویری مانند کرمان و خراسان رضوی، به یکی از سه استان درگیر در این معضل تبدیل کرده است.
مصرف آب در تهران نیز نقش کلیدی در تشدید بحران دارد، آمار رسمی نشان می‌دهد که ۸۴ درصد از آب تجدیدپذیر استان در بخش خانگی مصرف می‌شود، که رقمی بسیار بالاتر از میانگین کشوری است و به گفته کارشناسان، ۶۲ درصد شهروندان تهرانی بیش از دو برابر الگوی جهانی آب مصرف می‌کنند.
هدررفت آب در شبکه توزیع نیز ۳۲ درصد است، که به دلیل تجهیزات مستهلک و عدم مدیریت صحیح رخ می‌دهد. این وضعیت، همراه با بارگذاری جمعیتی بیش از حد – سالانه حدود ۴۰۰ هزار نفر جدید از طریق صدور ۹۸,۶۰۰ پروانه ساخت – منابع آب را به مرز فروپاشی رسانده است.
پروژه‌های آبی نباید موقت باشد
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان، بحران آب را «چالش ملی» توصیف کرده و گفته است: راهکارها باید منطقه‌محور و مستمر باشند، نه مقطعی.
دولت برای مقابله با این بحران، راهکارهای کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت را پیگیری می‌کند. در کوتاه‌مدت، تمرکز بر صرفه‌جویی حداقل ۲۰ درصدی است، شرکت آب و فاضلاب استان تهران با کاهش فشار آب در برخی مناطق، مصرف را تا ۱۰ درصد کاهش داده، اما این اقدام انتقاداتی را به دنبال داشته است، نصب کاهنده‌های مصرف آب در منازل، که تا ۳۵ درصد صرفه‌جویی ایجاد می‌کند، یکی از پیشنهادهای کلیدی است. همچنین، فرهنگ‌سازی از طریق رسانه‌ها و آموزش عمومی برای تغییر الگوی مصرف – مانند کاهش شست‌وشوی خودرو و آبیاری باغچه‌ها – در حال اجراست.
معضل ادامه دار آبی در تهران ؛راهکار برون رفت از این چالش چیست؟
در میان‌مدت، بازچرخانی آب و استفاده از پساب برای صنایع و کشاورزی اولویت دارد، تهران سالانه بیش از یک میلیارد متر مکعب پساب تولید می‌کند که تنها بخشی از آن بازیافت می‌شود،
در بلندمدت، انتقال آب از منابع خارجی راهکاری کلیدی است، پروژه انتقال آب از سد طالقان به سه استان تهران، قزوین و البرز تا پایان مهر سال جاری اجرایی می‌شود، همچنین، مطالعه انتقال آب از دریای عمان یا خلیج فارس در جریان است، هرچند هزینه‌های اقتصادی و زیست‌محیطی آن بالا است.
پزشکیان تأکید کرده: این پروژه‌ها باید پایدار باشند و نه فقط موقت.
فناوری، قانون، اقتصاد و مشارکت اجتماعی کلید حل مشکلات آب در پایتخت
کاهش بارگذاری جمعیتی از طریق تمرکززدایی و محدود کردن صدور پروانه‌های ساخت نیز ضروری است؛ تهران چهار برابر ظرفیت اکولوژیکی خود بارگذاری شده است.
محسن اردکانی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب استان تهران، در گفتگویی از کاهش شدید ذخایر سدها در این استان خبر داده و از مردم خواسته تا مصرف آب را به شدت کاهش دهند و صرفه‌جویی را یک ضرورت دانسته است.
مدیرعامل آبفای استان تهران افزود: در شرایطی که حدود ۱۰ ماه از سال آبی جاری سپری شده و تنها دو ماه گرم تا پایان این سال باقی است، اما میانگین بارش‌های استان تهران در این مدت به ۱۴۹ میلی‌متر رسیده که بسیار کمتر از سال گذشته است.
وی اضافه کرد: موفقیت نهایی در حل مشکل فعلی آب، نیازمند هماهنگی کامل میان چهار عامل کلیدی است: فناوری، قانون، اقتصاد و مشارکت اجتماعی. اگر هر کدام از این بخش‌ها ضعیف عمل کنند، ضعف در کل اجرای این موضوع بروز می‌کند.
منبع: مهر
