به گزارش سایت خبری پرسون، حمید علیزاده در کارگاه راهکارهای خلیج گرگان در شرایط کاهش تراز آب، تغییر اقلیم و فعالیت های انسانی که به صورت آنلاین برگزار شد، افزود: بررسی ها نشان می دهد که خلیج گرگان تحت تاثیر چند پارامتر مهم در چند سال اخیر تغییراتی را شاهد بوده که یکی از مهمترین آن تراز آب دریای خزر بوده که اکنون در پایین قرار داریم، شرایطی که در دهه ۵۰ خورشیدی داشتیم.
وی اظهار داشت: البته تراز آب خزر در دهه ۵۰ یک متر پایین تر از زمان حال بود اما مشکلاتی که امروز داریم آن زمان نبود چون فعالیت های انسانی در حوضه خزر مانند امروز نبود.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی ادامه داد: البته در این میان تغییر اقلیم هم تاثیر زیادی داشته به طوری که باعث کاهش مساحت، عمق و تبادل آب میان دریای خزر و خلیج گرگان شده که در صورت ادامه یافتن این شرایط، خلیج گرگان به یک منبع گرد و غبار محلی تبدیل خواهد شد.
علیزاده گفت: در این راستا عملیات میدانی گسترده ای انجام و داده ها جمع آوری و نتایج در بانک اطلاعات خلیج گرگان جمع آوری و به دستگاه های مرتبط ارائه شده است، نتایج نشان داد که یکی از تاثیرگذارترین پارامترها در وضعیت خلیج گرگان تراز آب دریای خزر است ، البته گفته می شود که جزر و مد تاثیر چندانی بر خلیج ندارد و تاثیر آن ۱۲ ساعته است، همچنین تغییر به علت افزایش دما و افزایش حجم آب در فصل بهار است که می تواند بین ۲۰ تا ۴۰ سانتیمتر تغییر داشته باشد بنابراین تراز آب در تابستان بسیار بالا و در زمستان به علت یخبندان حوضه آبریز بسیار پایین است.
وی اظهار داشت: همچنین عوامل دیگری نیز بر روی تراز آب خزر تاثیر دارد مانند سونامی که در صورت بروز حداکثر دو متر سواحل ما ( سواحل جنوبی خزر ) و تا چهار متر در سواحل شمالی آب بالا خواهد آمد که چهار متر به معنای این است که آب تا ۵۰ کیلومتر به سواحل نفوذ خواهد کرد.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: مطالعات نشان می دهد که به علت همین نوسانات تراز آب خزر تا چندین سال گذشته بیشتر شهرهای ساحلی زیر آب بودند اما در ۱۲۰ سال گذشته افزایش تراز بیشتر از سه متر نبوده است
بیشتر بخوانید:
عملکرد سازمان برنامه بودجه در قبال قانون هوای پاک صفر است
وی افزود: بارش، تبخیر و ورودی نیز به عنوان دو مولفه مهم دیگر در نوسان تراز آب خزر بسیار مهم است و با توجه به اینکه بارندگی در حوضه آبخیز خزر زیاد تغییر نکرده بنابراین ورودی و تبخیر به خزر به ویژه از طریق رودخانه ولگا بسیار مهم است.
علیزاده ادامه داد: در ۲۰ تا ۲۵ سال گذشته شاهد افزایش تبخیر در حوضه آبریز دریای خزر بودیم، بررسی ها نشان داد زمانی که دبی ولگا افزایش می یابد تراز آب خزر به همان نسبت افزایش را نشان نمی دهد، حدود ۷۰ تا ۸۰ میلیارد متر مکعب آب اضافه در خزر داریم اما تراز آب در حد چند سانتیمتر افزایش می یابد در حالی که باید ۲۰ تا ۲۵ سانت افزایش داشته باشیم که در دهه های اخیر این اتفاق نیفتاده است، موردی که در دهه های اخیر اتفاق افتاده بادهایی است که از آسیای میانه خزر می آید و باعث تبخیر آب آن می شود که این موضوع در دو دهه اخیر افرایش یافته است.
وی افزود: همچنین مصرف آب در حوزه آبریز خزر نیز ممکن است اثر داشته باشد اما آن چیزی که مطرح می شود این است که مصرف آب از مدت ها پیش در حوضه آبخیز خزر تثبیت شده است ، آخرین سدی که در این حوضه ساخته شد حدود ۴۰ سال پیش است و حجم مفید آن ۱۷۰ میلیارد متر مکعب بود که اکنون به علت رسوب گذاری به ۸۰ میلیارد متر مکعب رسیده است.
علیزاده ادامه داد: در این منطقه اوج مصرف آب در سال ۱۹۹۰ بود که ۵۵ کیلومتر مکعب بوده است اما اکنون مصرف آب کاهش یافته چون محدودیت هایی برای مصرف ایجاد شده بنابراین مصرف آب ثثبیت شده است، این اثر مصرف آب در تراز خزر در دهه ۷۰ خورشیدی که تراز بالا داشتیم نیز وجود داشت و اکنون نیز وجود دارد بنابراین مصرف آب عامل تعیین کننده در تراز خزر نیست، مثلا اگر ۱۰ تا ۱۵ سال هیچ آبی در حوضه خزر مصرف نشود یک متر تراز آب بالا خواهد آمد.
وی تاکید کرد: اکنون خلیج گرگان نیمه خشک است و میزان تبخیر بیشتر از میزان ورودی آب است، این خلیج با منابع آب شیرین پر نخواهد شد و همیشه بیلان منفی دارد.
علیزاده گفت: مطالعات نشان می دهد که همیشه شوری آب در خلیج گرگان چه در تراز بالا و چه تراز پایین بیشتر از خزر است، با توجه به اینکه شرایط اقلیمی نشان می دهد که آب از دریای خزر وارد خلیج شده و در آنجا تبخیر می شود و با توجه به حجم آب رودخانه هایی که وارد خلیج می شود، فقط لحاظ کردن حقابه کمکی به بهبود شرایط خلیج نمی کند مساله ای که کمک می کند این است که دهانه های ورودی خلیج گرگان و خزر باز شود که اگر بسته شود خلیج مانند منبع غبار محلی عمل خواهد کرد.
وی تاکید کرد: بدون از دست دادن وقت باید تبادل آب بین خلیج گرگان و خزر تسهیل شود تا حجم گیاهان تالابی و مقدار رسوب با برداشت کردن کاهش یابد که پیشنهاداتی برای اجرای این کار شده که بین ۲۰۰ متر و تا عمق یک متر لایروبی صورت گیرد تا تبادل آب بهتر انجام شود، همزمان با این اقدامات باید مدیریت حوضه آبریز نیز انجام شود تا مواد مغذی و رسوب کمتری وارد خلیج شود.
معاون پژوهشی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی گفت: برخی پیشنهاد داده بودند که با احداث کانال پمپاژ آب صورت گیرد اما این روش عوارض بسیار زیادی خواهد داشت بنابراین منتفی است.
وی اظهار داشت: تبادل آب از خشک شدن خلیج گرگان جلوگیری می کند، کیفیت آب را بهبود می بخشد و از تشکیل غبار محلی جلوگیری می کند اما عمق و وسعت خلیج تغییری نخواهد کرد که همزمان با این کارها باید پایش منطقه دریایی و داخلی خلیج نیز از طریق ایستگاه های ثابت انجام شود.
خلیج گرگان بزرگترین خلیج دریای خزر است که بر اثر پیشروی و گسترش شرقی رشته ساحلی شبه جزیره میانکاله در جنوب شرقی دریای خزر تشکیل شده‌است. خلیج گرگان تنها خلیج دریای خزر در محدوده جغرافیایی ایران و بین دو استان مازندران، شهرستان بهشهر و استان گلستان، شهرستان بندرگز است.
این خلیج در سال ۱۳۵۴ به همراه تالاب میانکاله و لپوی زاغمرز (در استان‌های گلستان و مازندران) به عنوان نخستین مجموعه تالاب بین‌المللی جهان در فهرست تالاب‌های کنوانسیون رامسر به ثبت رسید تا ثابت شود نه فقط این خلیج، بلکه نواحی اطراف آن شامل شبه جزیره میانکاله (پناهگاه حیات‌وحش) و تالاب بین‌المللی گُمیشان یک مجموعه ارزشمند زیست‌محیطی است. خلیج گرگان بخشی از پناهگاه حیات وحش میانکاله محسوب می‌شود اما چند سالی است با خشک شدن دسته و پنج نرم می کند.
منبع: ایرنا
