اگرچه این ویروس‌ها از سال‌ها پیش در جوامع در گردش بوده‌اند و به بروز طغیان‌های کوچک به ویژه در فصل‌های سرد سال نیز منجر می‌شدند، از زمان شیوع همه‌گیری کرونا حساسیت مردم نسبت به این ویروس‌ها افزایش یافته است. این حساسیت‌ها پس از فروکش کردن کرونا تا حد زیادی کاهش یافت، اما اخیرا انتشار نامه‌ای از معاون بهداشت وزارت بهداشت مبنی بر افزایش موارد ابتلا به ویروس کرونا در کشور نگرانی‌هایی برای مردم ایجاد کرده است.
ماجرای نامه معاون وزارت بهداشت درباره کرونا
علیرضا رئیسی در این نامه خطاب به معاونین بهداشت دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور به گردش ویروس‌های تنفسی در کشور براساس گزارش سامانه‌های دیده‌وری و مراقبت غیردیده‌وری اشاره کرده و از آنها خواسته است، ضمن اجرای اقدامات مراقبتی و آموزشی، گزارش عملکرد دوره‌ای خود را به مرکز مربوطه ارسال کنند.
در این نامه بر ضرورت استفاده صحیح و مستمر از ماسک به‌ویژه در فضاهای بسته و پرجمعیت تأکید شده و پایش منظم اماکن تجمعی نظیر مدارس، زندان‌ها و آسایشگاه‌ها از نظر رعایت ضوابط بهداشتی مورد تأکید قرار گرفته است.
افزایش ۲ درصدی ابتلا به کرونا در ایران
سرپرست مرکز مدیریت بیماری‌های واگیر وزارت بهداشت نیز اعلام کرده است که آخرین یافته‌های نظام مراقبت و دیده‌بانی عفونت‌های تنفسی بیانگر این است که نسبت ابتلا به کووید-۱۹ طی چند هفته گذشته افزایش یافته و نسبت ابتلا به این بیماری از ۲ درصد به ۴ درصد رسیده، اما افزایش ۲ درصدی از نظر میزان و سویه نگران‌کننده نیست و نامه معاونت بهداشت وزارت بهداشت به دانشگاه‌های علوم‌پزشکی در راستای وظایف این معاونت و به منظور حفظ آمادگی و هوشیاری نظام سلامت برای مواجهه با بیماری‌ها بوده است.
وی تأکید کرده است که سویه جدید و خطرناکی از کووید۱۹ در کشور و دنیا در گردش نیست و آنچه شاهد ابتلای مردم در جهان و ایران هستیم، همان سویه‌های معمولی هستند که پیش از این نیز مشاهده می‌شدند.
افزایش فعالیت ویروس‌های تنفسی در کشور
در همین راستا علیرضا ناجی رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اظهار کرد: بر اساس اطلاعات دیده‌وری و رصد ویروس‌های تنفسی در کشور، معاونت بهداشت به دانشگاه‌های علوم پزشکی هشدار داده نسبت به رصد و شناسایی مبتلایان دقت بیشتری داشته باشند.
وی افزود: فعالیت ویروس‌های تنفسی به ویژه کووید۱۹ افزایش پیدا کرده و این افزایش فعالیت نسبت به گذشته محسوس‌تر شده است. البته، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده که کووید دیگر از حالت خطرناک خود خارج شده، اما این به معنای پایان کرونا نیست.
ناجی گفت: در سالی که گذشت، به‌ویژه از زمستان سال گذشته تاکنون، فعالیت و گردش ویروس آنفلوآنزا نیز بیشتر از گذشته شده است و حتی شاید بتوان گفت گاه این ویروس تغییراتی نیز کرده است. به طور مثال، آنفلوآنزا که قبلا بیشتر در فصول سرد سال دیده می‌شد، حالا به نظر می‌رسد که در فصول غیرسرد هم مشاهده می‌شود.
ابهام در وضعیت دقیق اپیدمیولوژیک ویروس‌ها
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیان کرد: وزارت بهداشت داده‌های مرتبط با تست‌های دیده‌وری را در اختیار دارد و وضعیت شیوع ویروس‌ها را دنبال می‌کند.
وی ادامه داد: با این حال، هنوز از اینکه چقدر این افزایش فعالیت‌های ویروس‌ها خطرناک است، اطلاعات اپیدمیولوژیک دقیقی در دسترس نداریم. علت این موضوع این است که به غیر از دیده‌وری که وزارت بهداشت انجام می‌دهد، تعداد تست‌های انجام‌شده کاهش یافته است.
اکنون دوباره کووید فعال‌تر شده است
ناجی همچنین درباره نامه معاون وزیر بهداشت به دانشگاه‌های علوم پزشکی که به نگرانی‌هایی در جامعه منجر شده است نیز گفت: از سال گذشته تاکنون شاهد گردش کرونا و آنفلوآنزا بوده‌ایم و اکنون دوباره کووید فعال‌تر شده است.
وی افزود: به همین دلیل وزارت بهداشت توصیه‌هایی به مردم ارائه می‌کند تا از شیوع بیشتر بیماری جلوگیری شود. البته، توصیه‌های مربوط به پیشگیری از کرونا همان توصیه‌های قبلی است.
بازگشت توصیه‌های دوران کرونا
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تصریح کرد: به مردم توصیه می‌شود در مکان‌های عمومی مانند مترو، اتوبوس و محیط‌های شلوغ و سربسته بهداشت فردی از جمله استفاده از ماسک و شستن دست‌ها را رعایت کنند. همچنین فاصله‌گذاری اجتماعی در مکان‌های پرازدحام می‌تواند به کاهش شیوع کمک کند.
وی ادامه داد: این توصیه‌ها تنها برای محافظت از سلامت عموم است و نباید موجب ترس مردم شود، بلکه باید آنها را تشویق کرد با رعایت نکات بهداشتی از انتقال ویروس‌ها جلوگیری کنند. علاوه بر این، مردم باید توجه داشته باشند که برخی افراد از جمله کسانی که سیستم ایمنی ضعیف یا سن بالاتری دارند، بیشتر در معرض خطر هستند، بنابراین با رعایت این نکات می‌توانیم شیوع ویروس‌ها را کاهش داده و از افرادی که آسیب‌پذیرترند، محافظت کنیم.
استقبال کم مردم از واکسن آنفلوآنزای داخلی
ناجی با بیان اینکه در کنار اقدامات بهداشتی سیاستگذاری‌های صورت‌گرفته در حوزه سلامت نیز اهمیت زیادی دارد، گفت: سال گذشته واکسن‌های آنفلوآنزا به میزان محدودی وارد کشور شد و بسیاری از مردم نتوانستند به واکسن‌های خارجی دسترسی پیدا کنند. در عین حال واکسن‌های داخلی آنفلوآنزا که حاصل تلاش تولیدکنندگان داخلی است، نتوانست توجه کافی را جلب کند و همین موضوع باعث شد تعدادی از مردم و کارکنان بهداشتی واکسن را دریافت نکنند.
وی افزود: این مسئله نیازمند بررسی توسط وزارت بهداشت است که دلایل اعتماد ناکافی مردم به توان داخلی شفاف‌سازی و توضیحاتی ارائه شود که مردم نیز اطمینان پیدا کنند این واکسن‌ها مؤثر و ایمن هستند، زیرا انجام اقدامات لازم در جهت پیشگیری از بیماری‌های تنفسی برای افراد مختلف ـ به‌ویژه کادر بهداشت و درمان، افراد مسن و کودکان که در معرض خطر بیشتری قرار دارند ـ بسیار مهم است.
یک داروی خاص برای کاهش شدت بیماری کرونا
این استاد دانشگاه علوم پزشکی اظهار کرد: نکته دیگر در مورد داروهایی است که در بیماری کرونا می‌توان تجویز کرد. یکی از داروهایی که برای جلوگیری از بیماری شدید و مرگ و میر در افراد مسن و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند کاربرد دارد، پکسلووید است که در برخی از بیماران می‌تواند از بستری شدن آنها در بیمارستان جلوگیری کند و شدت بیماری را کاهش دهد و تأمین و تولید آن هم به بررسی نیاز دارد.
لزوم به‌روز کردن واکسن‌های کرونا با ظهور سویه‌های جدید
ناجی درباره از بین رفتن اثربخشی واکسن‌های کرونا که پیش از این تزریق می‌شدند نیز گفت: به‌روز کردن واکسن‌ها بر اساس سویه‌های جدید کرونا ممکن است از نظر اقتصادی برای کشور مقرون به صرفه نباشد. اما باید به این نکته توجه کرد که کووید همانند آنفلوآنزا با ما خواهد بود و هرگز از بین نمی‌رود.
وی ادامه داد: شدت و ضعف ویروس ممکن است تغییر کند، ولی این ویروس به‌طور کامل از بین نمی‌رود. امیدواریم که کووید همانند سال‌های گذشته شیوع بالایی نداشته باشد، اما همواره در جهان این امکان هم وجود دارد که وضعیت به‌طور غیرمنتظره‌ای تغییر کند. برای همین، باید آمادگی داشته باشیم که در صورت افزایش شیوع، داروها و واکسن‌های مناسب در دسترس باشند.
فرار کرونای جدید از سیستم ایمنی بدن
رئیس مرکز تحقیقات ویروس‌شناسی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با بیان اینکه ویروس کرونایی که در گردش است ویروس جدیدی به شمار نمی‌رود، تصریح کرد: براساس رصدهایی که در جهان صورت گرفته، هنوز هم سویه‌های اومیکرون در حال گردش هستند. البته الان به طور دقیق نمی‌توانم بگویم که کدام زیرسویه‌ها در حال حاضر در کشور گردش هستند، ولی بر اساس گزارش‌های جهانی، گونه‌هایی مانند J.N.1 و LP.8.1 در حال گسترش هستند.
وی افزود: این سویه‌ها از سال ۲۰۲۳ شناسایی شدند و به‌ویژه در اواخر ۲۰۲۴ گسترش زیادی پیدا کرده‌اند و دارای جهش‌هایی در پروتئین «اسپایک» هستند که باعث افزایش سرعت انتقال و قدرت سرایت ویروس می‌شود. همچنین، این جهش‌ها موجب فرار ویروس از سیستم ایمنی بدن می‌شوند، به این معنی که سیستم ایمنی بدن ممکن است نتواند به‌طور کامل ویروس را شناسایی و با آن مقابله کند.
ناجی گفت: در مقایسه با گونه‌های قبلی، سویه‌های جدید قدرت بیماری‌زایی کمتری دارند، اما همچنان انتقال آنها سریع‌تر است و در برخی موارد از سیستم ایمنی فرار می‌کنند. این ویژگی‌ها باعث می‌شود که این سویه‌ها همچنان تهدیدی برای سلامت عمومی باشند.
