به گزارش سایت خبری پُرسون، سفر با اتوبوس به عنوان یکی از مقرون‌به‌صرفه‌ترین و از ارکان اصلی حملونقل عمومی، همواره مورد توجه اقشار مختلف جامعه بوده و نقش حیاتی در جابه‌جایی بین‌شهری داشته است. سفر با اتوبوس، یک سفر اقتصادی است و به دلیل پوشش‌دهی گسترده به‌ویژه برای اقشار متوسط و کم‌درآمد جامعه، اهمیت ویژه‌ای دارد.
با این حال در سال‌های اخیر، مسافران با مشکلی جدی کمبود بلیط اتوبوس به خصوص در مسیرهای پرتردد و در ایام اوج سفر روبه‌رو شده‌اند. این مسئله بسیاری از افراد را در برنامه‌ریزی سفر با مشکل مواجه کرده و نارضایتی‌های بسیاری را به همراه داشته باشد.
در ادامه با بررسی دقیق‌تر عوامل مؤثر بر کمبود بلیط اتوبوس، این مشکل را ریشه‌یابی خواهیم کرد و درباره راهکارهای احتمالی برای رفع آن صحبت خواهیم کرد. هدف ما ارائه تصویری جامع از این مسئله و کمک به یافتن راه‌حل‌هایی پایدار برای بهبود وضعیت حملونقل عمومی کشور است.
مهمترین دلایل کمبود بلیط اتوبوس در ایران
کمبود بلیط اتوبوس در ایران، معضلی پیچیده و چندوجهی است که عوامل مختلفی در آن دخیل هستند. از افزایش تقاضا در برابر عرضه محدود گرفته تا فرسودگی ناوگان اتوبوس‌رانی و مشکلات اقتصادی، هر یک به نحوی در این کمبود دخیل هستند.
نوسانات قیمت سوخت، مسائل مدیریتی و برنامه‌ریزی و حتی تأثیرات فصلی و مناسبتی نیز بر این موضوع اثر می‌گذارد. این عوامل در کنار یکدیگر، شرایطی را به وجود آورده‌اند که تهیه بلیط اتوبوس به ویژه در مسیرهای پرتردد و در ایام اوج سفر را با چالشی جدی مواجه کرده است.
افزایش تقاضا در برابر عرضه محدود
در ایام تعطیلات، مناسبت‌های خاص و فصل‌های پیک سفر، تقاضا برای بلیط اتوبوس به طور چشمگیری افزایش می‌یابد و این در حالی است که ظرفیت ناوگان اتوبوس‌رانی و تعداد سفرهای برنامه‌ریزی شده، محدود است. این عدم تعادل بین عرضه و تقاضا، منجر به کمبود بلیط و افزایش قیمت بلیط اتوبوس می‌شود.
برای مثال در مسیرهای پرترددی مثل تهران قم افزایش تقاضا در اعیاد مذهبی و تعطیلات، منجر به افزایش تقاضا برای بلیط اتوبوس تهران قم شده و در نهایت باعث کمبود بلیط می‌شود.
مشکلات اقتصادی و افزایش هزینه‌ها
مشکلات اقتصادی و افزایش هزینه‌ها در سال‌های اخیر، تأثیر زیادی بر صنعت حملونقل اتوبوس‌رانی داشته است. افزایش قیمت قطعات یدکی، لاستیک، روغن و سایر ملزومات اتوبوس‌ها، هزینه‌های جاری شرکت‌های مسافربری را به‌شدت افزایش داده است. این موضوع سبب شده تا بسیاری از شرکت‌ها با چالش‌های مالی جدی مواجه شوند و به همین دلیل شرکت‌های اتوبوس‌رانی تعداد سفرهای خود را کاهش داده یا از ارائه خدمات در برخی مسیرهای کم‌بازده خودداری می‌کنند.
همچنین نوسانات نرخ ارز و افزایش تورم نیز بر افزایش هزینه‌های این صنعت تأثیرگذار بوده است. افزایش قیمت سوخت نیز به طور مستقیم بر هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های مسافربری تأثیر داشته و باعث افزایش قیمت بلیط اتوبوس شده است.
فرسودگی ناوگان اتوبوس‌رانی
فرسودگی ناوگان اتوبوس‌رانی، یکی از چالش‌های اساسی صنعت حملونقل جاده‌ای در ایران است که به طور مستقیم بر کمبود بلیط اتوبوس تأثیر می‌گذارد. بخش قابل‌توجهی از اتوبوس‌های فعال در جاده‌های کشور، عمر بالایی دارند و فرسوده هستند و از فناوری‌های روز دنیا بهره‌مند نیستند. این اتوبوس‌های فرسوده، علاوه بر مصرف سوخت بالا و آلایندگی بیشتر به تعمیرات مکرر و هزینه‌بر نیاز دارند که موجب کاهش بهره‌وری و افزایش هزینه‌های شرکت‌های مسافربری می‌شود.
فرسودگی ناوگان اتوبوس‌رانی، ایمنی سفر را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و احتمال بروز حوادث جاده‌ای را افزایش داده است. کمبود قطعات یدکی و هزینه‌های بالای نگهداری، شرکت‌های مسافربری را از نوسازی ناوگان‌ها باز می‌دارد و در نهایت باعث کاهش ظرفیت ارائه خدمات شده و به کمبود بلیط به‌خصوص در ایام پیک سفر، دامن می‌زند.
نوسانات قیمت سوخت
قیمت سوخت، یکی از عوامل مؤثر بر هزینه‌های عملیاتی شرکت‌های اتوبوس‌رانی است که به طور مستقیم بر افزایش قیمت بلیط‌ها تاثیر دارد.
نوسانات مکرر قیمت سوخت، برنامه‌ریزی مالی شرکت‌های مسافربری را با مشکل مواجه کرده و پیش‌بینی هزینه‌ها و تعیین قیمت مناسب بلیط را دشوار می‌کند؛ ازاین‌رو شرکت‌ها مجبور هستند که برای جبران هزینه‌های خود، قیمت بلیط را به طور مکرر افزایش دهند یا تعداد سفرهای خود را کاهش دهند که در نهایت منجر به کمبود بلیط در برخی از مسیرها می‌شود.
تأثیر نوسانات قیمت سوخت بر افزایش قیمت و کمبود بلیط‌ها به‌ویژه در مسیرهای طولانی و پرتردد که مصرف سوخت بالاتر است، مثل مسیر اصفهان تهران بیشتر است. این موضع سبب شده تا در ایام پیک سفر بلیط اتوبوس اصفهان تهران علاوه بر افزایش قیمت، کمیاب شود.
عدم تناسب قیمت بلیط با هزینه‌های واقعی
طبق گفته‌های فعالان صنعت حملونقل، قیمت‌های تعیین شده برای بلیط اتوبوس، با هزینه‌های واقعی این صنعت همخوانی ندارد در نتیجه برخی از شرکت‌ها به فروش بلیط با قیمت‌های غیررسمی روی آورده‌اند یا از ارائه خدمات در برخی مسیرها خودداری می‌کنند و همین موضوع سبب شده تا در برخی از مسیرها با مشکل کمبود بلیط مواجه شد.
توزیع نامناسب بلیط
توزیع نامناسب بلیط، یکی از عوامل مهم در کمبود بلیط اتوبوس به‌خصوص در مسیرهای پرتقاضا مانند تهران قم است. دلالان و واسطه‌ها با استفاده از روش‌های مختلف، بخش زیادی از بلیط‌ها در مسیرهای پرتردد مثل بلیط اتوبوس تهران قم را خریداری می‌کنند تا با قیمت‌های گزاف به مسافران بفروشند. این موضوع باعث کمبود بلیط با قیمت مناسب می‌شود.
البته غیر از دلالان، برخی شرکت‌های مسافربری نیز ممکن است در توزیع بلیط‌ها، اولویت‌هایی را برای گروه‌های خاص در نظر بگیرند و با توزیع ناعادلانه بلیط باعث کمبود بلیط شوند.
تأثیر کرونا
همه‌گیری کرونا نیز تأثیرات قابل‌توجهی بر صنعت حملونقل اتوبوس‌رانی داشته است. محدودیت‌های سفر، کاهش تقاضا و افزایش هزینه‌های بهداشتی، سبب شده تا برخی از شرکت‌های مسافربری، فعالیت خود را متوقف کنند یا تعداد سفرهای خود را کاهش دهند و این موضوع باعث شده تا امروز با کمبود بلیط اتوبوس مواجه باشیم.
راهکارهای حل مشکل کمبود بلیط اتوبوس
برای حل مشکل کمبود بلیط اتوبوس باید اقدامات جامعی در سطوح مختلف انجام شود. به برخی از این راهکارها عبارت‌اند از:
۱. توسعه و نوسازی ناوگان اتوبوس‌رانی
دولت باید با ارائه تسهیلات و مشوق‌های مناسب، شرکت‌های مسافربری را به نوسازی ناوگان‌هایشان تشویق کند. همچنین دولت می‌تواند با افزایش تولید و واردات اتوبوس‌های جدید، ظرفیت ناوگان اتوبوس‌رانی را افزایش دهد.
۲. تنظیم قیمت بلیط باتوجه‌به هزینه‌های واقعی
قیمت بلیط اتوبوس باید متناسب با هزینه‌های واقعی شرکت‌های مسافربری و با در نظر گرفتن منافع مسافران به طور عادلانه تعیین شود. قیمت‌گذاری ناعادلانه چه به‌صورت بسیار پایین و چه بسیار بالا، ممکن است منجر به ایجاد مشکلات جدی در صنعت حملونقل اتوبوسی شود.
قیمت بلیط اتوبوس را باید متناسب با هزینه‌های واقعی شرکت‌های مسافربری، مانند هزینه‌های سوخت، نگهداری و تعمیرات، حقوق کارکنان و استهلاک ناوگان به طور عادلانه و با درنظرگرفتن حقوق مسافران تعیین کرد. برای این منظور می‌توان از روش‌های مختلفی مانند تعیین قیمت بر اساس کیلومتر طی شده، نوع اتوبوس و سطح خدمات ارائه شده استفاده کرد.
۳. نظارت بر توزیع بلیط
باید با نظارت دقیق بر توزیع بلیط از فروش بلیط توسط دلالان و واسطه‌ها جلوگیری کرد. همچنین می‌توان با استفاده از سامانه‌های آنلاین فروش بلیط، دسترسی مسافران به بلیط را آسان‌تر و گسترده‌تر کرد.
۴. استفاده از ظرفیت‌های فناوری اطلاعات
استفاده از ظرفیت‌های فناوری اطلاعات از راهکارهای موثری است که نقش بسزایی در بهبود وضعیت صنعت اتوبوس‌رانی و رفع مشکل کمبود بلیط خواهد داشت. سامانه‌های هوشمند مدیریت ناوگان با ارائه اطلاعات دقیق و به‌روز از وضعیت ناوگان، مسیرها، زمان‌بندی سفرها و میزان تقاضای مسافران به شرکت‌های مسافربری کمک می‌کنند تا برنامه‌ریزی بهتری برای سفرها داشته باشند و مشکل کمبود بلیط را برطرف کنند.
۵. قابلیت "موجود شد خبرم کن" مستربلیط
یکی از راهکارهای نوین و کارآمد برای حل مشکل کمبود بلیط، استفاده از قابلیت "موجود شد خبرم کن" مستر بلیط است. با استفاده از این قابلیت، مسافران می‌توانند در صورت عدم وجود بلیط با ثبت درخواست موجود شد خبرم کن به‌محض موجود شدن بلیط از طریق پیامک یا ایمیل از آن مطلع شوند.
با استفاده از این قابلیت بدون نیاز به جستجوی مداوم، می‌توانید بلیط مورد نظر خود را تهیه کنید. به عنوان مثال اگر شما قصد دارید از اصفهان به تهران بروید و در حال حاضر به دلیل کمبود بلیط موفق به رزرو آن نشدید می‌توانید بلیط اتوبوس اصفهان تهران به کمک این قابلیت به‌راحتی و به محض موجود شدن، تهیه کنید.
منبع: مِستر بلیط
