چگونه ضرر و زیان ناشی از جرم را مطالبه کنیم؟

به گزارش سایت خبری پرسون، اگر بزهکاران برای ارتکاب به جرائم حقوقی و کیفری محاکمه و دنبال آن مجازات نشوند، آرامش عمومی از بین می رود؛ پس از ثبت دادخواست توسط شاکی، فرد بزهکار به مراجع قانونی احضار و مراحل دادرسی شروع می شود. درنتیجه جلسات دادگاه و صدور حکم توسط قاضی، علاوه بر اینکه مجرم باید خسارت وارده را بپردازد، ممکن است به مجازات نقدی یا مجازات تعزیری (حبس) نیز محکوم شود. حال در این مقاله به بررسی انواع ضرر و زیان، خسارت های مربوط به هریک، نحوه مطالبه خسارت و ... اشاره می کنیم تا با تمام موارد مربوط به این موضوع آشنا شوید.

انواع ضرر و زیان ناشی از جرم کدام اند؟

در ماده 19 قانون آیین دادرسی کیفری، به انواع خسارات قابل مطالبه توسط مراجع قانونی پرداخته شده است: «شاکی می تواند جبران تمام ضرر و زیان های مادی و معنوی و منافع ممکن الحصول ناشی از جرم را مطالبه کند.» براساس این ماده، قانونگذار ضرر و زیان های ناشی از جرائم را در چهار دسته،

الف) خسارات معنوی

ب) خسارات مادی

ج) خسارات جانی

ج) خسارات ناشی از منافع ممکن الحصول

محدود کرده و مطالبه آن را جزو حقوق شاکی شمرده است؛ در ادامه مقاله به شرح این موارد پرداخته می شود.

خسارات معنوی:

از آنجا که مصادیق گوناگونی برای جرائم معنوی وجود دارد، قانونگذار محدوده این جرائم را اعمالی که باعث «هتک آبرو و حیثیت فردی و اجتماعی، خدشه وارد شدن به اعتبار و شان خانوادگی و آسیب روحی فرد» شده، معرفی می کند. توصیه می شود که اینگونه دعاوی به صورت مسالمت آمیز و توافقی برطرف شود؛ در غیر این صورت، پس از ثبت دادخواست، تشکیل پرونده و شروع فرآیند دادرسی، امکان مطالبه خسارات معنوی به وجود می آید.

خسارات مادی:

اگر در نتیجه اعمال فرد بزهکار آسیبی به اموال منقول مانند اتومبیل و جواهرات یا غیرمنقول مانند ملک مسکونی یا زمین وارد شود، پس از ثبت دادخواست و دادرسی مراجع قانونی، مجرم محکوم به پرداخت مبلغی هم ارزش با هزینه برطرف کردن آسیب می شود؛ همچنین ممکن است قاضی مجازاتی نقدی یا تعزیری (حبس) در نظر بگیرد.

خسارات جانی:

اگر فرد عمدا آسیبی فیزیکی به دیگری وارد کند (مستقیم)، یا درنتیجه اعمال وی این آسیب‌ها وارد شود (غیر مستقیم)، این فرد در دادگاه مجرم شناخته می شود؛ مجرم علاوه بر دریافت مجازات (معمولا حبس و گاهی نقدی)، خسارات جانی را نیز باید بپردازند. مبلغ خسارات جانی، هم ارزش با میزان آسیب وارد شده به جسم فرد بوده که مقدار آن بر اساس مواد قانونی و قضاوت دادگاه مشخص خواهد شد؛ سایر موارد تاثیرگذار در میزان مجازات و خسارت جانی به شرح زیر است:

• آسیب زدن بدون سلاح یا با سلاح
• نوع سلاح در صورت استفاده(سرد یا گرم)
• سهوی یا عمدی بودن جرم

از مصادیق این نوع جرائم می توان به قتل، خفت‌گیری، خشونت های خیابانی بزهکاران، تجاوز، سوانح رانندگی و… اشاره کرد.

خسارات ناشی از منافع ممکن الحصول:

این نوع خسارت در واقع به صورت مستقیم وارد نشده و اصطلاحا به آن خسارت ثانویه نیز اطلاق می شود؛ در واقع خسارات ناشی از منافع ممکن الحصول، به دنبال خسارت اصلی به وجود می آیند. خسارت اصلی می تواند جزو خسارات مادی، معنوی و جسمی باشد؛ به عنوان مثال:

• آسیب به اتومبیل فرد مسافرکش، مانع درآمدزایی وی می شود.
• آسیب به اعتبار و آبروی فرد، ممکن است باعث کاهش فروش مغازه اش شود.
• عامل نقص عضو فردی شدن، ممکن است مانع کار کردن و درآمدزایی فرد شود.

در تمام موارد فوق اگر میزان خسارت توسط دادگاه قابل برآورد باشد، مجرم محکوم به پرداخت آن می شود.

مهلت مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم چقدر است؟

تا این بخش از مقاله، به چیستی و مصادیق انواع خساراتی که قانونا قابل‌ مطالبه اند، پرداخته شد؛ فرآیند مطالبه این خسارات در بازه زمانی خاصی از سمت مراجع قانونی حمایت می شود که در این بخش به آن می پردازیم. هنگامی که جرمی رخ می دهد، در صورت تمایل شاکی، دادخواست مربوطه در سامانه قضایی ثبت و به دنبال آن تاریخ جلسات دادرسی طی احضاریه ای به طرفین ابلاغ می شود.

شاکی و شکایت‌علیه باید در این جلسات شرکت کنند تا حکم نهایی توسط قاضی صادر شود؛ اگر شاکی مدعی ورود خسارت به اموال یا جانش باشد، باید تا قبل صدور حکم نهایی، دادخواست مطالبه خسارت را نیز ثبت و با ارائه مدارک محکمه پسند، پیش از اتمام جلسات دادگاه این مبلغ را وصول کند. اقدام به ثبت این دادخواست خارج از این بازه زمانی بیهوده خواهد بود.

مراحل مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم چیست؟

پس از آشنایی با انواع خسارت و مهلت مطالبه آن در بخش های پیشین مقاله، حال به مراحل مطالبه ضرر و زیان ناشی از جرم پرداخته می شود:

1.گزینش مرجع قضایی:

مدعی خسارت می تواند مبلغ پیشنهادی اش را به دادگاه اعلام کند، اما در نهایت میزان دقیق خسارت وارده، بر اساس مدارک معتبر و موازین قانونی، توسط کارشناسان ذی صلاح مشخص می شود؛ لیکن حدود این مبلغ قابل حدس و پرس و جو است. شاکی باید بر اساس همین گمان ها مرجع قانونی ای که می خواهد دادخواست را به آن تقدیم کند برگزیند؛

الف) اگر خسارت زیر پنج میلیون تومان باشد، شاکی برای وصول حقوقش باید به شورای حل اختلاف مراجعه کند.

ب) برای خساراتی با مبالغ بالای پنج میلیون تومان، دادخواست مطالبه باید در دادگاه های حقوقی کشور ثبت و دادرسی شود.

2.تعیین وکیل:

وکیل از سمت مراجع قانونی یا توسط مدعی وجود خسارت تعیین می شود؛ در اینگونه پرونده ها امکان برخورد به مشکلات متعددی به دلیل عدم تخصص افراد با فرآیندهای قانونی وجود دارد، اما با استخدام یک وکیل خوب در ارومیه یا محل زندگیتان، مراحل دادرسی به پرونده به سریعترین شکل ممکن انجام می شود!

3.ثبت دادخواست:

اولین گام برای تشکیل پرونده و شروع دادرسی به هرگونه دعوی، ثبت دادخواست مربوط به آن است؛ بنابراین برای وصول مبلغ خسارت، باید دادخواست مطالبه ضرر و زیان ثبت شود. لازم به ذکر است که این دادخواست باید در بازه زمانی رسیدگی به دادخواست اولیه (دادخواست مربوط به جرمی که در نتیجه آن خسارت وارد شده) ثبت شود و پس از آن کاربردی ندارد.

4.حضور در جلسات دادگاه:

دادرسی به پرونده جرم، با ارسال احضاریه و شرکت طرفین دعوی در جلسات دادگاه صورت می گیرد؛ به دادخواست مطالبه خسارت نیز طی همین جلسات رسیدگی شده و مبلغ آن تا پیش اتمام آخرین جلسه دادگاه باید پرداخت شود.

مبلغ ضرر و زیان ناشی از جرم چگونه برآورد می شود؟

پیشتر اشاره شد که برای انتخاب مرجع رسیدگی به دادخواست مطالبه خسارت باید با حدس و گمان و پرس و جو مبلغ حدودی خسارت مشخص شود؛ لیکن مبلغ دقیق ضرر و زیان ناشی از جرم بر اساس مدارک محکمه پسند و تشخیص مامور ذیصلاح برآورد می شود.

این مدارک تاثیر مستقیم بر حکم نهایی دادگاه دارند، پس دقت در جمع آوری و ارائه آنها حائز اهمیت است؛ برای مثال اگر خسارتی مادی طی یک سانحه رانندگی وارد شود، گزارش پلیس رانندگی نسبت به شرایط و مقصر تصادف حکم دادگاه را مشخص می کند، در چنین شرایطی وی‌ حتی می تواند مبلغی را به عنوان خسارت پیشنهاد کند!

اگر نمی توانید اسناد و مدارک محکمه پسندی ارائه دهید، توصیه می شود از یک وکیل خبره و کاربلد کمک بگیرید؛ از همین رو اگر ساکن ارومیه هستید و درگیر چنین پرونده ای شده اید، حتما از بهترین وکیل کیفری ارومیه برای رسیدگی به این موضوع کمک بگیرید.

کلام آخر

اگر جرمی رخ داده است و به واسطه آن شما ضرر و زیان دیده اید، باید بدانید که این امکان وجود دارد خسارت و ضرر و زیان محاسبه و در ادامه مطالبه شود. از همین رو ما در این مقاله انواع جرم و شرایطی که هر یک دارند را بررسی کردیم تا با آن ها آشنا شوید و روند مطالبه خسارت هریک را متوجه شوید. اگر پرونده پیش آمده پیچیده و سخت است، کمک گرفتن از یک وکیل کمک کننده خواهد بود!

منبع: مستر وکیل