مروری بر عملکرد مریخ‌نورد "استقامت" در نخستین سال ماموریت

به گزارش سایت خبری پرسون، یک سال پیش، مریخ‌نورد "استقامت" (Perseverance) ناسا با موفقیت نخستین نمونه را از یک سنگ مریخ به دست آورد.

استقامت تا به امروز، چندین نمونه از سنگ و خاک مریخ را جمع‌آوری کرده است. ناسا قصد دارد تا سال ۲۰۳۳، حدود ۳۰ نمونه را به زمین بیاورد تا با دستگاه‌هایی که بسیار پیچیده‌تر از دستگاه‌های کنونی اکتشاف مریخ هستند، تجزیه و تحلیل شوند. آنها جدول زمانی مورد انتظار را برای تاریخچه زمین‌شناسی و آب این سیاره مشخص خواهند کرد. در هر حال، دانشمندان در مورد آن چه تاکنون در مورد نمونه‌ها کشف کرده‌اند نیز مشتاق هستند.

"دهانه جیزرو" (Jezero Crater) که در شمال خط استوای مریخ قرار دارد، هدف ماموریت "مریخ ۲۰۲۰" (Mars 2020) ناسا و مریخ‌نورد استقامت بود، زیرا چیزی شبیه به دلتای رودخانه‌ای را در بر داشت که در بستر دریاچه شکل گرفته بود و بنابراین می‌توانست درباره زمان جاری شدن آب در سیاره سرخ، اطلاعاتی را در اختیار دانشمندان بگذارد.

"دیوید شوستر" (David Shuster)، ژئوشیمی‌دان و از اعضای گروه علمی جمع‌آوری نمونه ناسا گفت: این دلتا یکی از اهداف اصلی برنامه بازگشت نمونه است، زیرا تعیین می‌کند که دریاچه چه زمانی به وجود آمده است و شرایط محیطی مناسب حیات چه زمانی وجود داشته‌اند.

وی افزود: شگفتی اصلی این است که سنگ‌های جمع‌آوری‌شده از چهار ناحیه در کف دهانه جیزرو، سنگ‌های آذرین هستند؛ یعنی از سرد شدن ماگمای مذاب تشکیل شده‌اند و پس از آورده شدن به زمین می‌توانند بهترین سنگ‌ها برای زمین‌گاه‌شناسی دقیق باشند. همچنین، آنها شواهدی را در مورد تغییر در آب نشان می‌دهند.

شوستر ادامه داد: از منظر نمونه‌برداری، این کاری بسیار بزرگ است. ما شواهدی را در مورد تغییر سنگ‌های آذرین در اختیار داریم. با توجه به درک شرایط محیطی که از حیات پشتیبانی می‌کنند، این سنگ‌ها موادی هستند که مردم در مورد آنها بسیار هیجان‌زده می‌شوند.

پیش از ماموریت، زمین‌شناسان انتظار داشتند که کف دهانه پر از رسوب یا گدازه باشد، اما در دو قسمت از منطقه موسوم به "Séítah" به نظر می‌رسد سنگ‌ها در زیر زمین تشکیل شده و به آرامی سرد شده‌اند. بدیهی است که هر چیزی که آنها را پوشانده بود، طی ۲.۵ تا ۳.۵ میلیارد سال گذشته فرسایش یافته است.

شوستر گفت: ما به معنای واقعی کلمه در ۹ ماه نخست و هنگامی که به اکتشاف در کف دهانه مشغول بودیم، به این پرسش رسیدیم که آیا سنگ‌های مورد بررسی ما، رسوباتی هستند که در یک دریاچه ته‌نشین شده‌اند یا سنگ‌های آذرین هستند. سنگ‌های آذرینی که ما پیدا کردیم، بسیار شگفت‌انگیز هستند زیرا شبیه یک سنگ آتشفشانی ساده نیستند که در دهانه ریخته شده است. در عوض، شبیه به چیزی هستند که در عمق شکل گرفته و به تدریج در یک محفظه ماگمایی بزرگ سرد شده است.

ساختار بلوری سنگ آذرین، دانه‌هایی به اندازه میلی‌متر از جنس "الیوین" (Olivine) را نشان می‌داد که فقط می‌تواند با سرد شدن آهسته تشکیل شود. الیوین دانه‌درشت، شبیه ماده تشکیل‌دهنده برخی از شهاب‌سنگ‌هایی است که گمان می‌رود از مریخ سرچشمه گرفته و در نهایت به زمین برخورد کرده‌اند. داده‌هایی که از این موضوع پشتیبانی می‌کنند، از تصاویر چندطیفی و تحلیل فلورسانس اشعه ایکس به دست آمده‌اند که با دستگاه‌های نصب‌شده روی مریخ‌نورد استقامت تهیه شده‌اند.

شوستر ادامه داد: یا سنگ در زیر زمین سرد شده و به نحوی از قسمت پایین آمده است یا این که چیزی شبیه به دریاچه ماگما وجود دارد که دهانه را پر کرده و به تدریج سرد شده است.

نمونه‌های به دست آمده از دومین منطقه موسوم به "Máaz" نیز آذرین هستند، اما ترکیب متفاوتی دارند. سنگ منطقه Máaz می‌تواند لایه بالایی دریاچه ماگما باشد. در دریاچه‌های ماگمایی روی زمین، کانی‌های متراکم‌تر هنگام تبدیل شدن به بلور، ته‌نشین می‌شوند و لایه‌هایی از ترکیبات مختلف را ایجاد می‌کنند.

مشخص نیست چه زمانی و چه مدت آب مایع در دهانه باقی مانده است. زمان دقیق فقط با تجزیه و تحلیل آزمایشگاهی روی زمین آشکار خواهد شد زیرا دستگاه‌های تجزیه و تحلیل ژئوشیمیایی مورد نیاز برای تاریخ‌گذاری، بسیار بزرگ هستند و نمی‌توان آنها را روی مریخ‌نورد استقامت قرار داد.

نمونه‌های سنگی تکراری در یک مکان امن در نزدیکی دلتا ذخیره می‌شوند تا تنها در صورتی مورد استفاده قرار بگیرند که نمونه‌های اولیه موجود در مریخ‌نورد استقامت به دلیل مشکل مکانیکی، غیر قابل دسترس باشند.

پژوهش‌های آینده شامل نمونه‌هایی از رسوبات جمع‌آوری‌شده اخیر از دلتا خواهند بود. سنگ‌های رسوبی ممکن است ردپایی از ریزفسیل‌ها را نیز شامل شوند؛ البته اگر در مریخ زندگی وجود داشته باشد.

منبع: ایسنا