به گزارش سایت خبری پرسون، وزارت امور خارجه روسیه در بیانیهای با تاکید بر اینکه مسکو همواره کمک قابلتوجهی به روند مذاکرات وین کرده است، گفت متن توافق آتی در مذاکرات وین به گونهای اصلاح شده است که از همکاری ایران-روسیه حفاظت شود. همزمان مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی نیز با استقبال از رویکرد روسیه و با بیان اینکه طرفین در آستانه رسیدن به توافق قرار دارند، گفت مشکلاتی که طی روزهای قبل پیش آمدند، مشکلات واقعی بودند. درخواست مسکو برای گرفتن تضمین از آمریکا، مذاکرات وین را با وقفه موقت مواجه کرده است. مطالبهای که مخالفتها و واکنشهای گستردهای را به دنبال داشت.
در همین ارتباط، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی در تازهترین اظهارنظر نسبت به روند مذاکرات و مواضع روسیه گفت: طرفهای حاضر در مذاکرات وین در آستانه رسیدن به توافق قرار دارند. به گزارش «ایسنا»، رافائل گروسی، در گفتوگو با شبکه خبری فرانس۲۴ به این سوال که آیا با توجه به اینکه «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه گفته که از آمریکا ضمانت کتبی دریافت کرده طرفها در آستانه توافق در مذاکرات وین قرار دارند، پاسخ مثبت داد. مدیرکل آژانس اتمی گفت: بله، فکر میکنم در آستانه توافق هستیم. مشکلاتی که طی روزهای قبل پیش آمدند، البته مشکلات واقعی بودند. او در ادامه افزود: مشکلات ناشی از تحریمهای جدید علیه روسیه باعث ایجاد وقفه در گفتوگوها شد. بنابراین، من خیلی خوشحالم که سرگئی لاوروف گفته که از آمریکا ضمانت دریافت کرده. امیدوارم به زودی به توافق دست پیدا کنیم.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی همچنین در پاسخ به این سوال که با توجه به سفر اخیرش به تهران، آیا از نظر او در زمینه مسائل فنی، چارچوب همکاریهای لازم با ایران در دسترس است و تنها به پیشبرد دیپلماتیک امور نیاز است، گفت: فکر میکنم چیزی که میگویید درست است. نمیخواهم کارهایی که باید انجام شوند را تقلیل بدهم، آنچه ما با ایران داریم، مسیری رو به جلو است، طرح و نقشه راهی که باید در پیش بگیریم و گامبهگام آن را دنبال کنیم تا چیزهایی را که نیاز به شفافسازی دارند، شفافسازی کنیم. امیدوارم بتوانیم این کار را انجام دهیم. کارهای زیادی پیش رو داریم. بهویژه در حال حاضر که با کشمکشهایی عذابآور و غیرمنتظره مانند آنچه در اوکراین رخ میدهد، مواجهیم. او افزود: از نظرم، حداقل در این زمینه باید تا اندازهای قطعیت و ثبات وجود داشته باشد.
اظهارات مدیرکل آژانس در شرایطی مطرح است که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه روز سهشنبه در یک کنفرانس خبری مشترک در مسکو با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه ایران گفت، اظهارات آمریکا مبنی بر اینکه روسیه از تلاشها برای احیای توافق هستهای ممانعت میکند، صحت ندارد. لاوروف همچنین گفت، روسیه از آمریکا ضمانت کتبی دریافت کرده است که تحریمها علیه مسکو که به خاطر حمله به اوکراین انجام شدهاند، مانع همکاری در چارچوب توافق نخواهند شد.
وزیر خارجه روسیه ضمن پاسخ به پرسشها گفت: ما ضمانتنامه کتبی دریافت کردیم. آنها در متن خود توافق مربوط به از سرگیری برجام آمدهاند. در این متون حفاظت قابل اطمینان از کلیه پروژهها و حوزههای فعالیت پیشبینی شده توسط برجام از جمله مشارکت مستقیم شرکتها، متخصصان ما، از جمله همکاری آنها در پروژههای مهم مانند نیروگاه بوشهر و در تمامی موارد موجود در این زمینه است.
امیرعبداللهیان نیز در نشست خبری مشترک با همتای روس خود با بیان اینکه روسیه هیچ مانعی برای رسیدن به توافق نخواهد بود، گفت: امیدواریم طرف آمریکایی دست از زیادهخواهی خود در دقایق نزدیک به توافق بردارد. وزیر امور خارجه ایران با اشاره به دیدارش با لاوروف در مسکو گفت: به ما اطمینان داده شد که روسیه همچنان برای دستیابی به توافق نهایی در وین همراه است. حسین امیرعبداللهیان روز سهشنبه راهی مسکو شد تا با مقامات کرملین درخصوص مذاکرات احیای برجام و تحولات اوکراین گفتوگو و رایزنی کند. پیش از این سفر وزیر خارجه قطر نیز با دستورکار مذاکرات احیای برجام راهی مسکو شده بود.
متن مذاکرات اصلاح شده است
در تازهترین واکنش روسیه نسبت به مساله تضمین در متن مذاکرات، سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه در بیانیهای با تاکید بر اینکه مسکو همواره «کمک قابلتوجهی» به روند مذاکرات وین کرده است، گفت متن توافق آتی در مذاکرات وین به گونهای اصلاح شده است که از همکاری ایران-روسیه حفاظت شود. به گزارش «ایسنا»، به نقل از خبرگزاری اسپوتنیک، ماریا زاخارووا سخنگوی وزارت خارجه روسیه در بیانیهای درباره تحولات توافق هستهای و مذاکرات گفت: هیچ سوالی (درباره برجام) برای ما وجود ندارد. بحث در مورد تعدادی از جنبههای اساسی و در عین حال بسیار حساس هنوز کامل نشده است. صیقل کاری نهایی متن (توافقنامه برجام) در جریان است. امیدواریم همکاران در غرب متوجه مسوولیتی باشند که بر دوش آنهاست.
به گفته زاخارووا، روسیه در مذاکرات وین برای احیای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) که از آوریل ۲۰۲۱ ادامه دارد و هیاتها به تکمیل موفقیتآمیز آن نزدیک شدهاند، کمک قابلتوجهی کرده است. او همچنین خاطرنشان کرد، مجموعه اقدامات برای احیا روی میز مبتنی بر رویکرد روسیه است که به طور مداوم ترویج میشود، که مستلزم بازگشت متقابل هماهنگ واشنگتن و تهران به تحقق همه الزامات برجام مطابق پارامترها و مهلتهای اولیه توافق شده بدون هیچ مورد اضافی است.
زاخارووا در این بیانیه نوشته است: واکنش مذاکرهکنندکان آمریکایی و اروپایی در وین نشان میدهد آنها به خوبی درک میکنند مساله چیست و مشروعیت لازم را به خواستههای ما میدهند. خبرگزاری تاس در ادامه به نقل از زاخارووا نوشت: متن توافق آتی به گونهای اصلاح شده است که حفاظت از تمامی پروژههای مقرر در برجام و حیطه فعالیتها با مشارکت مستقیم متخصصان، همچنین به طور مثال همکاری روسیه-ایران در زمینه نیروگاه بوشهر-از تاثیرات مخرب محدودیتهای ضد روسیه توسط آمریکا و اتحادیه اروپا به شکلی قابل اطمینان حفاظت شود. اظهارات زاخارووا در پی این مطرح میشود که با ایجاد تغییراتی در مناسبات سیاسی بینالمللی در پی حمله روسیه به اوکراین و اعمال تحریمهای اقتصادی علیه مسکو، دور هشتم مذاکرات وین برای احیای توافق هستهای با پیچیدگیهایی مواجه شده است. این مذاکرات چند روز پیش در حالی به دنبال تحولات اخیر با وقفه مواجه شد که به گفته طرفین، پیشرفتهای چشمگیری در آن ایجاد شده بود. بخشی از این تحولات، کشمکشهایی است که در روابط واشنگتن-مسکو در زمینه درخواست روسیه مبنی بر دریافت ضمانت کتبی از آمریکا جهت مصون ماندن روابط اقتصادی-تجاریاش با ایران از تحریمها ایجاد شده است.
وزیر امورخارجه روسیه پیشتر شنبه ۵ مارس (۱۴ اسفند) گفته بود: «روسیه از واشنگتن خواسته است تا قبل از به نتیجه رسیدن مذاکرات وین بر سر احیای برجام تضمین کند که تحریمهای اخیر علیه مسکو به همکاری این کشور با ایران ارتباطی پیدا نمیکند. » لاوروف در یک نشست خبری گفت: «از سوی روسیه مشکلاتی وجود دارد. ما از همکاران آمریکایی خود ضمانتهای کتبی خواستهایم تا تحریمها، بر حق ما برای تجارت کامل و آزاد اقتصادی، سرمایهگذاری و همکاریهای فنی-نظامی با ایران تاثیر نگذارد.»
از سوی دیگر، ولادیمیر پوتین رئیسجمهوری روسیه روز پنجشنبه ۱۹اسفند در سخنانی اعلام کرد واشنگتن با وجود اعمال تحریمهای غیرقانونی علیه ایران و ونزوئلا، اکنون برای حل مشکلات خود با این دو کشور تلاش میکند. پوتین با بیان اینکه آمریکا به خاطر بحران انرژی، حاضر به توافق با ایران به هر قیمتی است، افزود: آنها حاضرند با ایران و ونزوئلا به صلح برسند و فورا تمام اسناد را امضا کنند.
سخنگوی کرملین هم روز سهشنبه در پاسخ به این سوال خبرنگاران درباره اینکه آیا تفکیک توافق هستهای ایران و تحریمهای بینالمللی علیه روسیه امکانپذیر است، گفت: «واقعیت این است که تحریمهای اعمالشده علیه روسیه مستقیما منافع کشور ما را در چارچوب توافق هستهای با ایران و ادامه آن تحتتاثیر قرار میدهد، بنابراین این تحریمها باید مورد توجه قرار گیرد، این یک جنبه جدیدی از مساله است که نباید کنار گذاشته شود و باید مورد توجه قرار گیرد، این موضعگیری فدراسیون روسیه است که در ایالات متحده آمریکا نیز بهخوبی از آن اطلاع دارند.» پسکوف افزود: «باید بدانید که این موضوع هنوز غیرعلنی است. ما مشکل را بیان میکنیم، البته این مساله به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) مربوط میشود و نمیتوانیم کاملا علنی درباره آن صحبت کنیم، مسلما این موضوعی برای ادامه مذاکرات و برای ما بسیار بااهمیت است.»
به نتیجه رسیدن برجام به آمریکا بستگی دارد
همزمان نماینده روسیه در سازمانهای بینالمللی در وین در صفحه توییترش با رد کردن هرگونه گمانهزنی درباره نقش روسیه در مذاکرات وین، گفت به نتیجه رسیدن توافق در مذاکرات وین به کشورهای دیگر مذاکرات بهویژه آمریکا بستگی دارد. به گزارش «ایسنا»، میخائیل اولیانوف در صفحه توییترش درباره گزارشهای اخیر راجع به موضع روسیه در مذاکرات وین نوشت: فاجعه است! از گمانهزنیها درباره موضع روسیه در مرحله آخر مذاکرات وین خسته شدهام. سوءتفاهمها، سوءتعبیرها و تحریف واقعیت. لب مطلب اینکه، به نتیجه رسیدن توافق[در مذاکرات وین] به روسیه بستگی ندارد، به بقیه بستگی دارد، بهویژه آمریکا.
به تعامل با روسیه بر سر برجام ادامه میدهیم
از سوی دیگر، یک مقام وزارت امور خارجه آمریکا در واکنش به اظهارات اخیر وزارت امور خارجه روسیه درباره ارتباط تحریمهای مسکو در پی جنگ اوکراین به اجرایی شدن توافق هستهای، گفت، تعامل آمریکا با روسیه در زمینه احیای توافق ادامه دارد. به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، یک مقام ارشد وزارت امور خارجه آمریکا روز سهشنبه به شرط فاش نشدن نامش گفت، آمریکا با روسیه بر سر احیای توافق هستهای تعامل میکند.
به گفته این مقام آمریکایی، واشنگتن مشارکت روسیه در پروژههای هستهای را که بخشی از توافق هستهای[برجام] هستند، تحت تحریم قرار نخواهد داد. این مقام آمریکایی گفت: ما به تعامل با روسیه در زمینه بازگشت به اجرای کامل برجام ادامه میدهیم. ما مسلما همکاری روسیه در پروژههای هستهای را که بخشی از از سرگیری اجرای کامل برجام هستند، تحریم نمیکنیم.
او افزود: ما نمیتوانیم تضمینی فراتر از این به روسیه ارائه کنیم و نظری درباره اظهارات علنی اخیر وزیر امور خارجه لاوروف نداریم. شاید الان برای مسکو روشن شده است که، همان طور که به صورت علنی گفتهایم، تحریمهای جدید مربوط به روسیه به برجام ربطی ندارند و نباید هیچ تاثیری روی اجرای آن داشته باشند.
ند پرایس پیشتر در یک کنفرانس خبری در پاسخ به اینکه آیا تغییری در تصمیم آمریکا مبنی بر مخالفت با درخواست روسیه برای دریافت تضمین کتبی جهت مصون ماندن روابط اقتصادی-تجاریاش با ایران ایجاد شده است یا نه و آیا آمریکا مایل است این درخواست را بررسی و شاید با روسیه دربارهاش مذاکره کند، گفت: نه نیستیم. ما به وضوح گفتهایم تحریمهای جدید مربوط به روسیه به برجام ربطی ندارند و نباید هیچگونه تاثیری بر اجرایی شدن آن داشته باشند. اصلا قصد نداریم چیز جدید یا بخصوصی راجع به این تحریمها به روسیه ارائه دهیم، به چیز جدیدی هم برای دستیابی موفقیتآمیز به توافقی در زمینه بازگشت به اجرای کامل برجام نیاز نیست.
مشارکت روسیه در پروژههای هستهای مشمول تحریم نیست
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا همچنین در سخنانی تاکید کرد که واشنگتن روسیه را به دلیل مشارکت در پروژههای هستهای ایران مشمول تحریم نخواهد کرد. ند پرایس روز سهشنبه با اشاره به اینکه واشنگتن شراکت مسکو در پروژههای هستهای ایران ذیل برجام را تحریم نخواهد کرد، مدعی شد که این کشور به روسیه اجازه نخواهد داد از توافق هستهای به عنوان راه گریزی از تحریمهای مرتبط با اوکراین استفاده کند. آمریکا پیشتر هم با درخواست سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه برای ارائه تضمین مخالفت کرده بود.
در همین خصوص آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا روز یکشنبه ۱۵ اسفند به وقت محلی در گفتوگو با شبکه سی بیاس افزود: تحریمهای روسیه به دلیل حمله این کشور به اوکراین هیچ ربطی به توافق هستهای ایران ندارد. آنها به هچ وجه به یکدیگر مرتبط نیستند بنابراین فکر میکنم ارتباطی با توافق هستهای ایران ندارند. وزیر خارجه دولت بایدن درخواستهای روسیه برای تضمین اینکه تحریمهای جدید مرتبط با اوکراین بر حقوق مسکو در توافق هستهای ایران تاثیری نخواهد گذاشت، بیارتباط دانست.
شرط توافق خوب، قوی و پایدار
در ادامه اظهارنظرها درخصوص مذاکرات احیای برجام، حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در مکالمه تلفنی با وانگای عضو شورای دولتی و وزیر امور خارجه چین، در خصوص روابط دوجانبه و مسائل منطقهای و بینالمللی مورد علاقه دو کشور گفتوگو و تبادل نظر کرد. به گزارش «ایسنا»، وزیر امور خارجه ایران با اشاره به اهمیت روابط با چین، بر توسعه همهجانبه روابط با پکن تاکید کرد و آن را از محورهای اصلی و اولویت دار سیاست خارجی دولت رئیسی برشمرد. امیرعبداللهیان با مرور آخرین وضعیت گفتوگوها در وین، رویکرد چین را سازنده توصیف و ابراز اطمینان کرد در صورت واقع بینی طرف آمریکایی، توافقی خوب، قوی و پایدار را با حمایت همه طرفهای مذاکرهکننده در وین نهایی خواهیم کرد.
وزیر امورخارجه ایران با اشاره به دیدار و نشست خود با لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در مسکو، خاطرنشان کرد: در این نشست موضوعات متنوعی بحث و تبادل نظر شد و مسکو تاکید کرد با ایفای نقش سازنده از لغو تحریمها علیه جمهوری اسلامی ایران حمایت میکند.
وزیر امور خارجه چین نیز در این گفتوگو، با اشاره به روند رو به پیشرفت و توسعه مناسبات مشترک دو کشور اظهار کرد پکن توسعه مناسبات مشترک با جمهوری اسلامی ایران را بسیار مهم دانسته و سقفی برای گسترش روابط ندارد. وزیر امور خارجه چین با اعلام حمایت همهجانبه کشورش از روند مذاکرات وین تاکید کرد: پکن از نهایی شدن مذاکرات وین برای لغو تحریمها حمایت میکند.
دور هشتم مذاکرات وین به منظور رفع تحریمهای آمریکا علیه ایران از روز سهشنبه ۱۹ بهمن ماه و بعد از تنفسی ۱۱ روزه برای مشورت هیاتها با پایتختهایشان با حضور هیاتهای ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) در پایتخت اتریش از سر گرفته شد و از آن زمان تا ۲۰ اسفند در سطوح و فرمتهای مختلف برگزار شد. علی باقری مذاکرهکننده ارشد جمهوری اسلامی ایران چهارشنبه شب چهارم اسفند ماه در چارچوب ترددهای معمول در جریان گفتوگوها، در سفری کوتاه راهی تهران شد، ولی هیات کارشناسی ایران در وین حضور داشتند و به رایزنیها ادامه دادند. باقری روز دوشنبه نهم اسفند دوباره به وین بازگشت و در این مدت مذاکرات ادامه داشت. وی دوشنبه شب ۱۶ اسفند ماه در سفری کوتاه به تهران آمد و صبح (چهارشنبه) ۱۸ اسفند ماه مجددا به وین برگشت.
مذاکرهکننده ارشد جمهوری اسلامی ایران بعد از اعلام وقفه در مذاکرات وین جمعه ۲۰ اسفند، هتل محل اقامتش را ترک کرد و راهی فرودگاه شد. جوزپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا جمعه ۲۰ اسفند در توییتی از ضرورت وقفه در مذاکرات وین به دلیل آنچه عوامل خارجی خواند، خبر داد و اعلام کرد: به دلیل عوامل خارجی به وقفه در گفتوگوهای وین نیاز است. متن نهایی اساسا آماده و روی میز است. بهعنوان هماهنگکننده، من به همراه تیمم به ارتباط با همه اعضای برجام و ایالات متحده برای غلبه بر وضعیت فعلی و نهایی کردن توافق ادامه خواهم داد. پس از آن سعید خطیبزاده سخنگوی وزارت امور خارجه در توییتی در واکنش به این توییت بورل نوشت: وقفه اعلام شده در مذاکرات وین میتواند زمینهساز حل موضوعات باقیمانده و بازگشت نهایی باشد. دستیابی به موفقیت در گفتوگوها تمرکز اصلی همه طرفها خواهد بود. هیچ عامل خارجی بر اراده مشترک ما به منظور حرکت به سمت یک توافق جمعی اثر نخواهد گذاشت. آمریکا و طرفهای اروپایی برجام ضمن تایید رسیدن این مذاکرات به مرحله نهایی، با انداختن توپ در زمین ایران مدعی هستند به نتیجه رسیدن آن مستلزم اتخاذ تصمیمات سیاسی از سوی طرف ایرانی است. مقامات ایرانی میگویند با وجود پیشرفتهای حاصله، حل مسائل باقی مانده در وین نیازمند تصمیم سیاسی طرف غربی است.
گزارش امیرعبداللهیان از سفر به مسکو
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه گفت: طی گفتوگوها در روسیه علاوه بر بحث اوکراین، مذاکرات وین مورد بحث و بررسی قرار گرفت. با توجه به اینکه در بخشی از افکار عمومی در ایران برداشت شده بود که طرف روس به نوعی هرگونه توافق احتمالی ما در مذاکرات وین را در موضوع تحولات اوکراین به گروگان گرفته، روشن شدن این مساله برای ما اهمیت داشت. در جریان مذاکرات، روسیه اطمینان داد که هیچ ارتباطی برای این دو موضوع قائل نیست و هر زمانی ایران مطالباتش محقق شود و به نقطه توافق برسیم، آقای لاوروف گفت اگر امروز به ما اطلاع دهید فردا برای تایید توافق در چارچوب کمیسیون مشترکی که ذیل برجام مورد توافق قرار گرفته آماده هستیم.
وی درباره اینکه آیا به توافق نهایی نزدیکتر شدهایم، افزود: ما چهار موضوع را بهعنوان خطقرمز در مذاکرات نزدیک به نهایی خودمان پیشرو داشتیم، از این چهار موضوع در سههفته گذشته دو موضوع تقریبا حل شده و به نقطه توافق رسیدیم؛ ولی دو موضوع همچنان باقی مانده، از جمله موضوع تضمین اقتصادی. امروز با همکارم دکتر باقری گفتوگو داشتم از طریق نان پیپر (Non-Paper) و انریکه مورا به تبادل پیامها با طرف آمریکایی ادامه میدهیم و هر زمان به نقطه توافق در این دو موضوع و خط قرمز باقیمانده نزدیک شویم، تیم ما و دکتر باقری در وین حضور خواهند یافت. اگر طرف آمریکایی اراده لازم را برای حلوفصل دو موضوع باقیمانده داشته باشد، آماده هستیم در اولین فرصت با حضور وزرا در وین روز جمعبندی و تصمیم نهایی را داشته باشیم و به نقطه پایانی توافق برسیم.
اما اکنون این موضوع در دست طرف آمریکایی است و اینکه آیا ابراز وجود حسننیت در طرف آمریکایی و نزد جو بایدن موضوعی واقعی و حقیقی است و محقق خواهد شد یا نه، بستگی به این دارد که در رفت و برگشت پیامهای ما چه اتفاقی در روزهای آینده رخ خواهد داد. اگر امروز طرف آمریکایی دو مطالبه باقیمانده ما را محقق کند، فردا آماده حضور در وین خواهیم بود.
منبع: دنیای اقتصاد