به گزارش سایت خبری پرسون، شفافیت آرا که از شعارهای انتخاباتی مهم اصولگرایان در ایام انتخابات مجلس شورای اسلامی بود، پس از راه یافتن برخی از حامیان این شعار به پارلمان تبدیل به یک طرح شد؛ ولی در مراحل بعدی با اما و اگرهای زیادی روبه‌رو شد، آنچنان‌که این طرح در 15 بهمن ماه سال گذشته با دست ردّ بهارستانی‌ها روبه‌رو شد و کلیات آن رای نیاورد.ماه‌ها از آن روز می‌گذرد و این طرح همچنان در نوبت ورود به صحن است؛ طرحی که گفته می‌شود به نسبت طرح اولیه تغییرات بیشتری دارد و وسعت و شفافیت طرح اول در طرح اصلاح‌شده چندان به‌چشم نمی‌خورد.
نامه نمایندگان به قالیباف
بلاتکلیف بودن این طرح سرانجام برخی نمایندگان را مجاب کرد که در نامه‌ای به رئیس مجلس خواستار تعیین تکلیف این طرح شوند؛ ازهمین‌رو چند روز قبل برخی از نمایندگان مجلس دست به قلم شده و در نامه‌ای خطاب به قالیباف خواستار تسریع در روند تصویب علنی طرح شفافیت آراینمایندگان شدند.
در نامه بهارستانی‌ها آمده است: «کلیات طرح شفافیت آرا به صورت دوشوری به رای گذاشته شود و رای‌گیری برای آن طبق درخواست تقدیمی گذشته جمعی از نمایندگان به صورت علنی و شفاف انجام پذیرد. تا قبل از رای‌گیری طرح، از همین تاریخ بخش‌هایی از مفاد گزارش نهایی تقدیم‌شده طرح که به حقوق فردی نمایندگان مربوط است، ازجمله اعلام شفاف وضعیت آرای نماینده در هر جلسه علنی، درباره امضا‌کنندگان این نامه به صورت داوطلبانه اجرا شود. هیئت‌رئیسه مجلس نیز بخش مربوط به خود در متن گزارش نهایی طرح را در اولین جلسه‌اش به تصویب رسانده و اجرا کند.»
نامه نمایندگان به قالیباف درحالی نوشته شده که رئیس مجلس خود از موافقان طرح شفافیت آرا است، چنانچه در بخش دیگری از این نامه هم آمده است: «طرح موسوم به «شفافیت آرای نمایندگان» از نخستین طرح‌های تقدیمی نمایندگان مجلس یازدهم به هیئت‌رئیسه بود و جنابعالی نیز با اعتقاد به ضرورت آن، تصمیم به امضای طرح به عنوان نفر اول گرفتید و عملاً به عنوان طراح اصلی این طرح شناخته شدید.خوشبختانه گزارش نهایی کمیسیون آییننامه داخلی مجلس، با کارشناسی دقیق، تمامی جوانب موضوع را با پرهیز از غلتیدن به دام افراط و تفریط ملاحظه کرده است.»
طرح جامع شفافیت سه قوه جایگزین طرح شفافیت آرا؟
اما در همین روزها که برخی نمایندگان به دنبال روشن شدن سرنوشت طرح شفافیت آرا در پارلمان هستند، احمد امیرآبادی‌فراهانی، نماینده مردم قم در گفت‌وگو با ایرنا خبر از تدوین طرح جامعه شفافیت داد. او گفته بود:« طرح جامع شفافیت سه قوه فقط موجب شفاف شدن روند قانون‌گذاری و نظارت می‌شود؛ لذا به دنبال تدوین طرحی جامع برای ایجاد شفافیت در قوای مجریه و مقننه هستیم. این طرح شامل شفافیت اموال مسئولان، شفافیت مذاکرات دولت و قوه قضائیه و شفافیت آرای نمایندگان می‌شود.»
البته برخی بر این اعتقادند که طرح جدید بیشتر برای کنار گذاشتن طرح شفافیت آرای نمایندگان تدوین شده است با این حال به نظر میرسد طرح جامع شفافیت سه قوه قرا است جایگزین طرح شفافیت آرا شود و از این طریق نمایندگان برای همیشه با طرح مذکور خدا حافظی کنند.
انتقاداتی که پایان ندارد و نمایندگانی که همه موافق هستند
با این همه عدم رسیدگی به طرح شفافیت آرا در طول این یک سال گذشته باعث روانه شدن انتقادات زیادی به سوی پارلمان‌نشین‌ها شده است. انتقاداتی که برخی از آن‌ها از سوی همراهان و هم‌جناحی‌های خود نمایندگان مطرح شد.
این در حالی است که نمایندگان مجلس هر زمان که مجالی بیایند در مورد طرح شفافیت صحبت می‌کنند و جالب است که همه آن‌ها نیز خود را موافق طرح مذکور نشان می‌دهند.
جواد نیک‌بین، نماینده مردم کاشمر، مهمترین عنصر موفقیت مجلس، دولت و قوه قضائیه و حتی ایران را شفافیت دانسته و چندی پیش در این رابطه به ایسنا گفته بود: «اگر بخواهیم جلوی رانت و برخی از نابسامانی‌ها را بگیریم نیاز به شفافیت در عرصه‌های مختلف داریم. متاسفانه برخی از نمایندگان به عمد و به منظور استفاده بهتر از رانت‌ها، مخالف تصویب طرح شفافیت هستند. وقتی شفافیت باشد، همه می‌بینند که دقیقاً در حال انجام چه کاری هستیم. برخی هم هستند که عالمانه با طرح شفافیت مخالفت می‌کنند، این افراد می‌گویند شفافیت فقط در برخی از آراء باید باشد.»
معین‌الدین سعیدی، دیگر نماینده مجلس نیز شفافیت آرای نمایندگان را مطالبه بحقی می‌داند. او چندی پیش گفته بود:« در بسیاری از پارلمان‌های جهان شفافیت آرای نمایندگان وجود دارد. علاوه‌بر شفافیت آرا، باید شفافیت اموال هم پیگیری شود تا منابع مالی مسئولان مشخص شود. طرح شفافیت نباید محدود به مجلس شود. در بحث شفافیت برخی ملاحظات هم وجود دارد و نماینده مردم باید چنین شجاعتی را داشته باشد که اگر موضوعی را به صلاح جامعه دید و لو اینکه قضاوت مقطعی مردم نسبت به او منفی شود، مصلحت جامعه را مقدم بر قضاوت مقطعی مردم بداند.»
محمدحسین حسین‌زاده‌بحرینی، رئیس کمیسیون آییننامه داخلی مجلس هم در گفت‌وگو با ایلنا، در پاسخ به اینکه «برخی نمایندگان از فشار یک‌جانبه به مجلس برای شفافیت ناراحت هستند و معتقدند که سایر نهادها و دستگاه‌ها باید شفاف باشند یا مثلاً میزان امکانات و اختیارات یک نماینده را با وزرا و معاونین وزرا مقایسه می‌کنند و نگرانند که چرا فقط مجلس قرار است شفاف شود؟ شما چه نظری دراین‌زمینه دارید؟»، گفته بود:« ببینید ما تنها کشوری نیستیم که به این حوزه ورود کرده‌ایم، شفافیت برای دیگران هم دغدغه بوده است اما شاید در برخی حوزه‌ها مثل حوزه‌های صرفاً اجرایی ضرورتی نداشته باشد که کاملاً شفاف شود؛ در مقابل من شورای شهر را مانند مجلس می‌دانمیا در خصوص دولت، خب چه اشکالی دارد که مسائلی که در هیئت دولت مطرح می‌شود و غیرمحرمانه است را مردم بدانند؟ اما نهادی مانند شورای عالی امنیت ملی، اصلاً جنس این نهاد به‌گونه‌ای است که نباید مباحث و موضوعات آن علنی شود چون در آنجا ما با دشمن مواجه هستیم و امنیت ملی کشور اقتضاء می‌کند که موضوعات با یک طبقه‌بندی خاصی علنی شود. بنابراین من فکر می‌کنم این صحبت که «به‌صورت کلی همه جا شفاف شود»، منطق دقیقی ندارد اما اینکه حتماً غیر از مجلس نهادهای دیگری را هم می‌شود شفاف کرد کاملاً موافقم و شکی در این ندارم.»
چرا نمایندگان مخالف طرح شفاف آرا هستند؟
با این حال شفافیت آرای نمایندگان یک مطالبه مردمی است و چون مهمترین شعار انتخاباتی خیلی از نمایندگان مجلس یازدهم همین موضوع بوده است به نظر میرسد باید هر چه زودتر به این مطالبه مردمی پاسخ داده شود. اما باید دید دلیل مخالفت بخش زیادی از نمایندگان با این طرح چیست؟
داریوش قنبری، فعال سیاسی و نماینده ادوار گذشته در این رابطه به آفتاب یزد می‌گوید:« واقعیت این است که خیلی از نمایندگان شجاعت این را ندارند که طبعات نظرات، دیدگاه‌ها و آراء شان را بپذیرند. ما در دوره‌های گذشته نیز با همین موضوع مواجه بودیم. برخی از نمایندگان به طرح و لایحه‌ای رای دادند و یا رای ندادند اما چون آن طرح و لایحه در اذهان عمومی طرفدارانی داشته است، ماجرا را وارونه مطرح کرده اند. در اصل بین عمل و نظر آن‌ها تفاوت بسیاری وجود داشت. برای مثال در ارتباط با هدفمندی یارانه‌ها عینا شاهد بودم که برخی از نمایندگان می‌دانستند طرح هدفمندی یارانه‌ها به آن معنی که امروزه ما شاهد هستیم باعث ایجاد مشکلات جدی برای اقتصاد کشور می‌شود و در واقع یک هزینه ثابتی برای دولت تراشیده می‌شود که هر سال باید در لوایح بودجه به صورت باری بر دوش دولت‌ها باشد و به طور کلی تورمی را سالانه ایجاد می‌کند. در آن زمان خیلی از نمایندگان از ترس افکار عمومی در رسانه‌ها از این موضوع حمایت می‌کردند، در عمل اما چون بر مشکلات آن واقف بودند رای منفی به آن می‌دادند!»
وی تصریح کرد:« این موضوع را من خودم به عینه در مجلس شاهد بودم. یکی از دلایلی که نمایندگان حاضر نیستند طرح شفافیت آرا را به صحن بیاورند و تصویب کنند همین مسئله است. نمایندگان دوست دارند افکار پوپولیستی خود را به پیش ببرند یعنی شگردهای پوپولیستی را در میان عامه مردم داشته باشند و خودشان را با نظرات عامه مردم هماهنگ کنند. از طرف دیگر الزامات کار کارشناسی مسائل دیگری است که در خیلی از موارد قطعا با دیدگاه‌های عامه مردم در تضاد است. بنابراین نمایندگان می‌ترسند که اگر دیدگاه واقعی شان برای مردم مشخص شود از طرف موکلین و رای دهندگان طرد شوند و دیگر پذیرشی برای دور بعد نداشته باشند.»
قنبری توضیح می‌دهد:« معمولا بخشی از نمایندگان بیشتر از آن که به دنبال حل مسائل کشور باشند به دنبال منافع شخصی خودشان هستند. در واقع می‌خواهند کرسی نمایندگی‌شان را حفظ کنند و به همین دلیل هم حاضر نیستند که برای طرح ها، لوایح و کارهای کارشناسی که می‌تواند گرهی از مشکلات کشور باز کند، هزینه بپردازند. به نظر من دلیلی غیر از این ندارد که نمایندگان اجازه نمی‌دهند طرح شفافیت آرا به صحن مجلس بیاید. این نمایندگان شجاعت پذیرش تبعات تصمیماتشان را ندارند و به همین دلیل از طرح شفافیت می‌ترسند و نگران این هستند که طرح شفافیت آراء باعث شود مواضع آن‌ها در هر طرح و لایحه‌ای مشخص شود. ما نمایندگانی داشتیم که در طول 4 سال نمایندگی شان حتی 4 بار هم اظهار نظر نکرده اند، خیلی از آن‌ها متناسب با جو حرف می‌زدند و در هر محفلی که قرار می‌گرفتند یک نوع صحبت می‌کردند. به طور کلی خیلی از نمایندگان شجاعت این را ندارند که دیدگاه‌های خود را شفاف و واضح بیان کنند و بسیاری هم از این می‌ترسند که بیان نظراتشان سبب شود جایگاه و پایگاه اجتماعی شان را از دست بدهند و موفق به ورود مجدد به مجلس و کسب رای نشوند.»
طرح شفافیت به صحن مجلس میرسد؟
با همه این تفاسیر هیئت‌رئیسه موظف است طرح و لایحه‌ای را که پنجاه نفر از نمایندگان برای آن درخواست فوریت داشته باشند را طبق آییننامه در دستورکار قرار دهد، برهمین‌اساس درخواست جدید نمایندگان از رئیس مجلس باید بررسی طرح شفافیت آرا را در همین مسیر قرار دهد و طرح به صحن علنی بیاید.
نمایندگان موافق این طرح در نامه‌ای که رسانه‌ای کرده‌اند، با عنوان کردن نام قالیباف به عنوان اولین امضاکننده و موافق اصلی شفافیت آرا تلاش کرده‌اند او را همراه خود برای به سرانجام رسیدن این طرح معرفی کنند.
با این حال باید منتظر ماند و دید آیا سرنوشت شفافیت آرا نمایندگان مجلس در سال دوم عمر مجلس به سرانجام می‌رسدیا نمایندگان سال 1400 را هم بدون شفافیت به پایان خواهند رساند.
