به گزارش سایت خبری پرسون، مدت‌ها است که بر نقش مالیات در اداره کشور تاکید می‌شود. مالیات یکی از سه بخش اصلی درآمدی دولت است. در لایحه بودجه سال 1401 سهم مالیات به حدود 40 درصد رسیده است و از نظر رقم در نظر گرفته شده نسبت به بودجه سال 1400، بیش از 60 درصد رشد داشته است.
یکی از اقداماتی که در سازمان امور مالیاتی آغاز شده است، بحث ساماندهی دستگاههای کارتخوان است. براساس اعلام سازمان امور مالیاتی دارندگان این دستگاه‌ها تا پایان بهمن ماه وقت دارند تا نسبت به ثبت نام در سایت سازمان امور مالیاتی اقدام کنند در غیر این صورت دستگاههای آنها قطع خواهد شد. در این مصاحبه و برای بررسی بیشتر جزئیات این فرآیند با محمد برزگری رییس مرکز تنظیم مقررات سازمان امور مالیاتی گفتگو شده است.
محاسبه سود فروش براساس نسبت‌های مشخص در هر ردیف شغلی
با توجه به الزام سازمان امور مالیاتی برای ثبت دستگاههای کارتخوان و اتصال آنها به پرونده مودیان تا پایان بهمن ماه، از این پس سازمان امور مالیاتی چگونه مالیات‌ها را محاسبه خواهد کرد؟
برزگری: در بحث پوزهای بانکی محاسبه مالیاتی خاصی نداریم. در بحث کلان، اساسا اطلاعات پولی، شامل اطلاعات حساب‌های بانکی، حساب‌های شخصی یا پول نقد می‌شود. انتقال پول نشان دهنده یک فعالیت است.
این فعالیت می‌تواند اقتصادی یا غیر اقتصادی باشد. در بررسی که سازمان امور مالیاتی انجام می‌دهد ابتدا مشخص می‌شود که این فعالیت اقتصادی است یا خیر. اگر این فعالیت اقتصادی بود، باید مشخص شود که آیا درآمدزا بوده است یا خیر.
در صورتی که یک مراوده پولی شناسایی شود که اقتصادی و درآمدزا باشد(مانند فروش کالا)، باید نوع فروش یا ارائه خدمت مشخص شود. به طور مثال فردی مبل فروخته که سود آن مشمول مالیات می‌شود. در برخی مواردی ممکن است، مودی واقعیت سود خود را ارائه نکند، مستندات کافی نداشته باشد و یا اطلاعات را ارائه نکند.
در آیین‌نامه ماده 219 سازمان امور مالیاتی نسبت‌هایی در نظر گرفته شده که براساس آن می‌توان به اطلاعاتی که منجر به شناسایی سود می‌شود، دست‌یافت. هر چند طبق ماده 94 قانون مالیات‌های مستقیم، درآمد مشمول مالیات برابر است با حاصل فروش، منهای هزینه‌های قابل قبول.
در مواد 147 و 148 قانون مالیات‌های مستقیم هزینه‌های قابل قبول نیز توضیح داده شده است. بر همین اساس مودی باید اسناد و مدارک خود را ارائه و شروط مربوط به هزینه‌های قابل قبول را رعایت کند.
حال اگر یک مودی سالم، اسناد لازم برای ارائه سازمان امور مالیاتی را نداشته باشد(به هر دلیلی از جمله آتش‌سوزی)، طبق قانون و استانداردهای حسابداری فروش فرد در نظر گرفته می‌شود(به طور مثال 100 واحد)، هزینه‌ها نیز مشخص نیست. در اینجا نمی‌توانیم بگوییم همه این 100 واحد فروش سود است.
در نتیجه سازمان امور مالیاتی نسبت‌هایی را در نظر گرفته است؛ به این معنا که اگر فردی اسناد و مدارک ارائه نکرد ماموران مالیاتی نباید تمام فروش آن شخص را به عنوان سود در نظر بگیرند و نسبتی از آن را به عنوان سود محاسبه کنند. به طور مثال برای شغلی این نسبت ده درصد تعیین شده است.
در صورتی که فردی در این ردیف شغلی 100 واحد فروش داشته باشد، به صورت منطقی 10 درصد آن سود است. این موضوع برای مشاغل مختلف متفاوت است. این نسبت‌ها براساس میانگینی از سود هر ردیف شغلی مشابه در نظر گرفته می‌شود.
در این حالت اگر اطلاعات پولی شناسایی شود که مربوط به یک فعالیت اقتصادی و منجر به درآمد باشد، با نسبت‌های در نظر گرفته شده به سودآوری فرد می‌رسند. پس از این مرحله با نرخ های مشخصه در قانون، مالیات شخص تعیین می‌شود.
فرض کنید یک مغازه خواروبار فروشی تمامی اجناس خود را از طریق دستگاه پوز به فروش می‌رساند و 100 واحد فروش دارد. فرض می‌کنیم در این ردیف شغلی نسبت سود پنج درصدی باشد. در نتیجه به پنج واحد سود می‌رسیم و سازمان امور مالیاتی سود آن را در نظر می‌گیرد.
ارزش منصفانه در شرایطی که میزان فروش مشخص نیست استفاده می‌شود
برخی اصناف اظهارنامه ندارند و اطلاعاتی را به سازمان امور مالیاتی ارائه نمی‌کنند، با توجه به بررسی حسابها که به آن اشاره شد و بحث قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان مالیات این افراد چگونه محاسبه خواهد شد؟ آیا سازمان امور مالیاتی در این خصوص از قاعده ارزش منصفانه استفاده می کند؟
برزگری: ابتدا باید گفت که اگر فردی اظهارنامه ارائه نکند، مشمول معافیت و نرخ صفر نخواهد شد. به طور مثال در سال 1400، تا 36 میلیون تومان سود معاف از مالیات در نظر گرفته شده و اگر فردی اظهارنامه ارائه نکند این سود نیز مشمول مالیات خواهد شد. مالیات این 36 میلیون تومان سود برابر پنج میلیون و 400 هزار تومان است و افرادی که اظهارنامه را ارائه کنند از پرداخت آن معاف خواهند شد. این موضوع مربوط به بحث قانون مالیات‌های مستقیم است.
در مورد ارزش منصفانه باید گفت، زمانی که فردی، اظهارنامه‌ای را به سازمان امور مالیاتی ارائه می‌کند در واقع فروش خود را اظهار می‌کند. اگر فرض کنیم فردی فروش خود را 500 میلیون تومان اعلام کرده، اسناد و مدارک هزینه‌های خود را در اختیار ندارد و نسبت سودآوری مربوط به ردیف شغلی او هشت درصد باشد، نتیجه می‌گیریم 40 میلیون تومان سود داشته است.
ما برای محاسبه مالیات از این 40 میلیون تومان، 36 میلیون به عنوان معافیت از درآمد مشمول مالیات کم می‌کنیم، 4 میلیون تومان باقی مانده را نیز با نرخ 15 درصد محاسبه می‌کنیم. بر این اساس این مودی 600 هزار تومان مالیات پرداخت خواهد کرد.
بنابراین اگر فردی 500 میلیون تومان فروش داشته باشد و فروش خود را کتمان نکرده باشد و اسناد و مدارک هزینه‌های خود را ارائه نکند و ما مجبور به استفاده از نسبت سودآوری شویم و نسبت فعالیت کار او 8 درصد باشد، در نهایت 600 هزار تومان مالیات تعیین خواهد شد.
اگر همین فرد اظهارنامه‌ای به سازمان امور مالیاتی ارائه نکند، سازمان امور مالیاتی ناچار است برود و براساس ارزش منصفانه فروش این فرد را به دست آورد. در حقیقت ارزش منصفانه برای تعیین میزان فروش و سایر درآمدهای مودی است. پس از تعیین میزان فروش براساس ارزش منصفانه، با نسبت‌های مالیاتی تعیین شده، مالیات فرد تعیین خواهد شد.
حذف معافیت و جریمه 30 درصدی در انتظار کسانی است که دستگاه کارتخوان خود را ثبت نمی‌کنند
با توجه به تاکید سازمان امور مالیاتی بر ایجاد پرونده برای مودیان براساس کارتخوان‌های مورد استفاده افراد، این موضوع چه تاثیری بر فرآیند مالیات‌ستانی خواهد داشت؟
برزگری: کسی که کارتخوان خود را ثبت نمی‌کند، امکان ارائه اظهارنامه را نیز ندارد در نتیجه معافیت اولیه (36 میلیون تومان) را نخواهد داشت. در واقع افرادی که ثبت نام را نجام ندهند حداقل پنج میلیون و 400 هزار تومان در سال 1400، مالیات بیشتری خواهند پرداختالبته در صورتی که سودی بیش از 36 میلیون تومان داشته باشند.
ضمن اینکه کسی که اظهارنامه ارائه نمی‌کند مشمول 30 درصد جریمه غیرقابل بخشش خواهد شد. در واقع مالیات کسی که اظهارنامه ارائه نمی‌کند با 36 میلیون تومان سود، حداقل به هفت میلیون تومان خواهد رسید. فردی که اظهارنامه ارائه نمی‌کند یا درآمدهای خود را کتمان می‌کند، علاوه بر مالیات و جریمه حسب مقررات مرتکب جرم مالیاتی می‌شود.
چنین فردی مشمول ماده 274 قانون مالیات‌های مستقیم می‌شود. بر همین اساس بحث دادگاه و جرایم قانون پیگیری خواهد شد.
تفکیک حساب‌های تجاری و غیرتجاری پس از ساماندهی دستگاههای کارتخوان
در برخی موارد شاهد هستیم که با وجود اینکه برخی فروشندگان در یک صنف به نسبت دیگران درآمدهای بسیار بالاتری دارند اما به یک اندازه مالیات می‌پردازند. علت این مسئله چیست و سازمان امور مالیاتی برای مقابله با این مسئله چه برنامه‌ای دارد؟
برزگری: دلیل این اتفاق عدم وجود اطلاعات کافی در سنوات قبل است. وقتی اطلاعات کافی در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار نگیرد، این اشکالات به وجود می‌آید. در صورتی که اطلاعات کافی در اختیار سازمان امور مالیاتی باشد دیگر چنین مسائلی پیش نمی‌آید.
از اطلاعاتی که می‌تواند به سازمان امور مالیاتی کمک کند، بررسی تراکنش‌های بانکی، اظهارنامه مودیان، دارایی‌های شخص و میزان هزینه‌های فرد است که در کنار هم تبدیل به یک بانک اطلاعاتی می‌شود. از طریق این بانک اطلاعاتی میزان درآمدهای افراد مشخص خواهد شد و تشخیص مالیاتی دقیق‌تری رخ خواهد داد.
در مرحله اول ما به دنبال ساماندهی دستگاههای پوز هستیم و در مرحله دوم که مهم‌تر است، بحث تفکیک حساب‌های تجاری و غیر تجاری است. فعال اقتصادی پس از این اتفاق باید حساب تجاری داشته باشد. با همکاری بانک مرکزی الگوریتم‌هایی را روی حساب‌های تجاری و غیر تجاری نصب خواهد شد که در نتیجه آن فعالیت‌های اقتصادی از این سیستم استخراج خواهد شد.
غیرفعال شدن قطعی پوزهای ثبت نشده/بیش از 4.5 میلیون دستگاه کارتخوان تعیین تکلیف شد
با وجود اعلام سازمان امور مالیاتی به نظر می‌رسد تا امروز تعداد زیادی از فعالان اقتصادی برای ثبت دستگاههای کارتخوان اقدام نکردند. آخرین آمار مربوط به این حوزه چیست و چه تعدادی از این افراد نسبت به ثبت دستگاههای خود اقدام کردند؟
برزگری: قطعا دستگاههای کارتخوانی که در سامانه سازمان امور مالیاتی ثبت نشوند، غیرفعال خواهد شد. ضمن اینکه بحث عدم ارائه اظهارنامه، جریمه و جرم مالیاتی نیز که پیشتر به آن اشاره شد وجود خواهد داشت. آمارهای مربوط به دستگاه‌ها در حال به روزرسانی است و هر روز به آنها اضافه می‌شود.
تا امروز (18 بهمن 1400) دو میلیون و 327 هزار نفر به پرونده‌های خود اتصال داده‌اند و دو میلیون و 243 هزار نفر نیز درخواست غیر فعالسازی به ما داده‌اند. تقریبا چهار میلیون و 570 هزار دستگاه تعیین تکلیف شده است. تعداد بیش از هشت میلیون دستگاه نیز همچنان تعیین تکلیف نشده‌اند. البته آمارهای مربوط به دستگاههای پوز از طریق بانک مرکزی در حال به روز رسانی است.
در حال حاضر آخرین مکاتبات خود را با بانک مرکزی انجام داده‌ایم تا دیگر دستگاهی را بدون ثبت نام کامل ندهند.
بیشتر بخوانید
ماجرای مالیات جدید در فروش خودروسازان چیست؟/هزینه آلایندگی خودروها را هم مردم باید بپردازند + جدول
144هزار مؤدی جدید از محل اتصال دستگاههای پوز شناسایی شدند/ حدود 2میلیون پوز در آستانه اتصال به سامانه مالیاتی
غیر فعال کردن دستگاههای کارتخوان تاثیر در مالیات‌ستانی ندارد/براساس اولویت حسابها را بررسی خواهیم کرد
ممکن است برخی افراد برای آنکه مالیات دستگاههای فعلی را پرداخت نکنند نسبت به غیر فعالسازی دستگاههای پوز اقدام کنند، در این صورت آیا این افراد مشمول مالیات خواهند شد؟
برزگری: اطلاعات دستگاه‌ها در اختیار سازمان امور مالیاتی باقی مانده است. در نتیجه سازمان امور مالیاتی می‌تواند طبق اولویت بندی که براساس رقم‌های بزرگتر یا سایر شاخص‌ها از جمله نوع شغل بررسی کامل کند و چنانچه شخصی اقدام به فرار مالیاتی کند، این موارد را پیگیری کند. رویکرد سازمان این است که به سراغ افرادی برود که فرارهای بزرگتری دارند.
از این به بعد دیگر دستگاههای پوز پرونده خواهند داشت و فرآیند شفاف شده است. سازمان امور مالیاتی می‌خواهد از سود این فعالان اقتصادی مالیات دریافت کند. کسی که چنین اقدامی انجام می‌دهد و دستگاه‌ها خود را غیرفعال می‌کند و دستگاه دیگری می‌گیرد، در حقیقت به خودش آسیب می‌رساند چرا که در نهایت از سود مالیات گرفته خواهد شد.
چه فردی دستگاه قبلی را غیرفعال کرده باشد چه نکرده باشد، اگر در اولویت بررسی سازمان امور مالیاتی قرار گیرد، اطلاعات را دریافت خواهیم کرد. این نگاه که کسی بخواهد از این طریق فرار مالیاتی انجام دهد موضوعیت خارجی نخواهد داشت.
حسابها را بررسی می‌کنیم/دستگاه کارتخوان تنها یک ابزار پرداخت است
در برخی موارد شنیده شده که افراد ثبت نام کرده در سامانه سازمان امور مالیاتی با برگه‌های تشخیص مالیاتی حتی تا 500 میلیون تومان مواجه شده‌اند و این در حالی است که درآمدهای بالایی نداشته‌اند. علت این موضوع چیست؟
برزگری: این موضوع ارتباطی با بررسی دستگاههای پوز ندارد. شاید این بحث به اطلاعات حساب‌های بانکی که پیش از این از طریق دفتر بازرسی و مبارزه با فرارهای مالیاتی گرفته شده است، باشد. ساماندهی دستگاههای کارتخوان تقریبا شش ماه است که به طور خیلی جدی در حال انجام است.
ما اطلاعات حساب بانکی را دریافت می‌کنیم و دستگاه کارتخوان تنها یک ابزار پرداخت است. دستگاههای کارتخوان به یک حساب بانکی متصل است و سازمان امور مالیات آن حساب را بررسی می‌کند. با توجه به این مسئله کارت به کارت کردن و سایر روش‌های پرداخت نیز شامل بررسی‌ها خواهد شد.
مورد دیگری که مطرح می‌شود این است برخی ممکن است از حساب‌های دیگری استفاده کنند که در این شرایط پول در نهایت باید به حساب کسی که به دنبال فرار مالیاتی است، واریز شود ضمن اینکه فردی که صاحب حساب واسط شده نیز به دلیل گردش مالی که انجام شده گرفتار خواهد شد.
مالیات هر سال جداگانه محاسبه می‌شود/امکان تجمیع مالیات وجود ندارد
بعضا گفته می‌شود که سازمان امور مالیاتی در برخی موارد درامد چند سال افراد را در نظر گرفته و یک برگه تشخیص با رقم بالا صادر کرده است، آیا چنین فرآیندی در سازمان امور مالیاتی وجود دارد؟
برزگری: برای تعیین درآمدهای مشمول اقدامات به صورت سالانه انجام می‌شود و مالیات چند سال با یکدیگر جمع نمی‌شود. برای هر سال نیز یک برگ تشخیص مالیاتی جداگانه صادر می‌شود. اگر فردی به چنین مواردی برخورد، امکان اعتراض دارد و ما مکلف به رسیدگی هستیم.
احتمال توقیف پول، خودرو یا املاک مودیانی که مالیات خود را پرداخت نمی‌کنند
در صورتی که فردی نسبت به ثبت دستگاه کارتخوان و پرداخت مالیات در زمان تعیین شده اقدام نکند، سازمان امور مالیاتی بجز جریمه 30 درصدی که اشاره شد، چه ابزارهای دیگری برای وصول مالیات در اختیار دارد؟
برزگری: یک جریمه 2.5 درصد عدم پرداخت مالیات به ازای هر ماه اضافه خواهد شد. ضمن اینکه بحث وصول مالیات براساس اجرای مواد 210 تا 218 قانون مالیات‌های مستقیم، موضوع وصول و اجرا وجود خواهد داشت. عملیات اجرا به این معنا است که سازمان امور مالیاتی مکلف است به مسئله ورود و مالیات را وصول کند.
از جمله اقداماتی که سازمان امور مالیاتی در راستای وصول عملیاتی انجام می‌دهد این است که اگر فرد پولی در بانک داشته باشد از آن پول مالیات کسر خواهد شد. حتی در صورتی که فرد ملک یا خودرو داشته باشد، توقیف خواهد شد. این موارد در شرایطی است قصد داشته باشیم عملیات اجرا را انجام دهیم اما قاعده اصلی این است که شهروندان در صورتی که مشمول مالیات می‌شوند، بیایند و پرداخت کنند.
منبع: تسنیم
