به گزارش سایت خبری پرسون، گفت‌وگوهای مستقیم میان ایران و کشورهای 1+4 و مذاکرات این کشورها با ایالات متحده برای احیای برجام همچنان در وین ادامه دارد اما به نظر می‌رسد سرنوشت مذاکرات هسته‌ای تنها به اتفاقاتی که در هتل کوبرگ رخ می‌دهد بستگی ندارد؛ در نشست سه‌شنبه شب شورای امنیت سازمان ملل متحد در نیویورک، ایالات متحده با متهم کردن ایران به «اتلاف وقت» و طرح «خواسته‌های مبهم، غیرواقعی و حداکثری» تهران را عامل عدم پیشرفت جدی در گفت‌وگوها معرفی کند، سه کشور اروپایی درباره نزدیک شدن به «پایان راه» هشدار دادند و در تل‌آویو راهبرد دیپلماتیک در مواجهه با برنامه هسته‌ای ایران «بی‌ثمر» خوانده شد. با این وجود، در حالی که طرف غربی انگشت اتهام را به سوی ایران نشانه رفته بود نور نیوز رسانه نزدیک به شورای امنیت ملی نوشته است ایران در «اقدامی داوطلبانه» اجازه جایگزینی دوربین‌های جدید با دوربین‌های آسیب‌دیده تاسیسات کرج را صادر کرده است.
به‌رغم گذشت نزدیک به یک هفته از آغاز مرحله دوم دور هفتم گفت‌وگوها برای احیای برجام در وین، هنوز تصویر روشنی از دستاوردها و نتایج این گفت‌وگوها وجود ندارد و هر کدام از طرف‌ها روایتی متفاوت را از گفت‌وگوها مطرح می‌کند. طرف غربی مدعی است که خواسته‌های مطرح شده از سوی ایران «حداکثری» هستند و با این رویکرد امکان رسیدن به توافق وجود ندارد و تهران می‌گوید نه حاضر است تعهداتی فراتر از برجام را بپذیرد و نه قبول می‌کند تحریم‌هایی که در توافق هسته‌ای سال 2015 وعده رفع آنها داده شده بود، پابرجا بماند. شامگاه سه‌شنبه همزمان با ادامه مذاکرات در وین، نبرد روایت‌ها در نیویورک جریان داشت و ایران، تروییکای اروپایی و ایالات متحده کوشیدند تا روایت خود را از آنچه در وین می‌گذرد و دلایل شکست توافق برجام ارایه دهند.
در نشست سه‌شنبه شب شورای امنیت سازمان ملل متحد که با گزارش دبیرکل این سازمان و معاون او آغاز شد، آنتونیو گوترش و رزماری دیکارلو، معاون سیاسی او از امریکا خواستند تحریم‌های ایران را لغو کرده یا معافیت کشورهای وارد‌کننده نفت ایران را تمدید کند. دیکارلو گفت: «من و دبیرکل از امریکا می‌خواهیم تحریم‌ها علیه ایران را لغو کند یا طبق چیزی که در برجام مقرر شده، معافیت‌هایی از این تحریم‌ها اعمال کند و معافیت‌های مربوط به تجارت نفت با ایران را تمدید کند.» او اضافه کرد این نهاد مشغول بررسی اطلاعات ارایه شده از سوی عربستان و اسراییل است که می‌گویند موشک‌ها و پهپادهای ایرانی علیه آنها مورد استفاده قرار گرفته است.لیندا توماس گرینفیلد، نماینده امریکا در سازمان ملل متحد نیز گفت که «نمی‌توانیم بگذاریم ایران در مذاکرات وقت تلف کند و همزمان برنامه هسته‌ای خود را گسترش بدهد» و «متاسفم بگویم» این دقیقا کاری است که ایران انجام می‌دهد. او مدعی شد ایران در مذاکرات اخیر که در دولت ابراهیم رییسی و پس از حدود پنج ماه وقفه از سر گرفته شد، «خواسته‌های مبهم و غیرواقعی و حداکثری» دارد. گرینفیلد گفت گسترش برنامه هسته‌ای ایران با هدف بیان شده علنی آن برای بازگشت به برجام تضاد دارد. نماینده امریکا افزود که اقدامات ایران هیچ اهرمی را برای این مذاکرات در اختیار آن کشور قرار نمی‌دهد.بریتانیا، فرانسه و آلمان سه کشور اروپایی عضو برجام هم در بیانیه‌ای مشترک ضمن انتقاد از گام‌های ایران در راستای توسعه صنعت هسته‌ای ادعا کردند که «همچنان به توافق هسته‌ای پایبند هستند» و افزودند در دیپلماسی برای ایران باز است، اما ایران باید بین «فروپاشی برجام و یک توافق منصفانه و جامع که مردم و کشور ایران را به نفع می‌رساند» یکی را انتخاب کند. این بیانیه می‌گوید که ادامه تحریکات ایران به این معناست که به سرعت «به مرحله‌‌ای می‌رسیم که پایان راه خواهد بود.»
به گزارش «اعتماد» پس از خروج دونالد ترامپ رییس‌جمهور پیشین ایالات متحده از برجام در سال 2018 و آغاز کارزار فشار حداکثری علیه ایران، کشورهای اروپایی به بهانه تحریم‌ها از اجرای تعهدات خود ذیل توافق هسته‌ای، به ویژه تعهدات اقتصادی سر باز زدند و ابتکارهای آنها نظیر اینستکس نیز به دلیل عدم وجود اراده سیاسی مستقل اروپایی‌ها و فشارهای واشنگتن به جایی نرسید.
نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد در واکنش به ادعاهای کشورهای غربی، در نشست شورای امنیت اعلام کرد که ایران خواستار اجرای کامل، به‌موقع، بدون قید و شرط و قابل راستی‌آزمایی برجام است و چیزی کمتر یا بیشتر از این نمی‌خواهد. مجید تخت‌روانچی گفت: «بعضی کشورها با هیاهوی زیاد به گونه‌ای از اقدامات جبرانی ایران حرف می‌زنند که گویا این ایران بود که از برجام خارج شد و تحریم‌های غیرانسانی بی‌شماری را با هدف اعلام شده به گرسنگی کشاندن یک ملت، اعمال کرد.» او افزود: «گام‌های ما به طور کامل برگشت‌پذیر است اما رنج مردم ما به خاطر عدم پایبندی سایر طرف‌ها به تعهدات‌شان، به ویژه اعمال مجدد تحریم‌های غیرقانونی امریکا، تقریبا به طور کامل برگشت‌ناپذیر است. چگونه می‌توان جان‌های گرانبهای از دست رفته به دلیل تحریم‌های غیرانسانی امریکا را برگرداند؟» روانچی تاکید کرد: «ما خواستار اجرای کامل، به‌موقع، بدون قید و شرط و قابل راستی‌آزمایی برجام هستیم؛ نه بیشتر و نه کمتر. تلاش برای مشروط کردن اجرای برجام به مسائل خارج از آن یا طرح پیشنهاداتی نظیر کمتر در برابر کمتر یا بیشتر در مقابل بیشتر، کاملا غیرقابل قبول و محکوم به شکست است.»
در این نشست نماینده اتحادیه اروپا با اشاره به روی کار آمدن دولت ابراهیم رییسی گفت، اتحادیه اروپا امیدوار است که با همکاری همه برجام برقرار شود و تعهدات امریکا و ایران اجرا شود. او گفت به جز برجام جایگزین بهتری برای اطمینان یافتن از اینکه برنامه هسته‌ای ایران صلح‌آمیز است، وجود ندارد. نماینده روسیه نیز عمدتا به دفاع از جمهوری اسلامی ایران پرداخت و با انتقاد از برخی مواضع کشورهای اروپایی تاکید کرد که روند مذاکرات وین آسان و کوتاه نیست. او گفت: «منبع اصلی مشکلات امروز سیاست امریکا بوده است و نه ایران.» او درباره اقدامات هسته‌ای ایران که کشورهای مختلف نسبت به آن ابراز نگرانی کرده‌اند، این اقدامات را یک «واکنش» از سوی ایران توصیف کرد.
تهران باور دارد که طرف مقابل به دنبال بازی مقصرنمایی است و می‌کوشد با استفاده از ابزار دیپلماسی عمومی و افزایش فشارها، ایران را وادار به پذیرش خواسته‌های خود کند. علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد ایران شامگاه سه‌شنبه در توییتی نوشت: «بعضی بازیگران به جای دیپلماسی به عادت مقصرنمایی خود پافشاری می‌کنند. ما سریعا پیشنهاد‌های‌مان را ارایه کردیم و به نحوی سازنده و منعطف تلاش کردیم تا اختلاف کم شود.» او افزود: «دیپلماسی خیابانی دو طرفه است. اگر اراده برای جبران خطای مقصر باشد، راه برای توافق خوب و سریع هموار می‌شود.»
ایالات متحده هم تاکید کرده اگر ایران اراده جدی برای توافق نداشته باشد به «گزینه‌های دیگر» فکر خواهد کرد. کارشناسان معتقدند رویکرد فعلی امریکا در قبال ایران و تلاش برای تهدید به استفاده از گزینه‌های دیگر که مرتبا به صورت درخواست از سوی اسراییل مطرح می‌شود رویکرد صحیحی نیست. آنل شلین و بروس ریدل در مقاله‌ای مشترک در ریسپانسیبل استیت کرافت با اشاره به درخواست مقام‌های اسراییلی از بایدن برای حمله نظامی به برخی نقاط در ایران می‌نویسند: «در شرایطی که پیشرفت چندانی در مذاکرات وین دیده نمی‌شود، این درخواست آخرین نمونه از چارچوب فکری شکست‌خورده‌ای است که ایالات متحده و متحد آن اسراییل در قبال ایران دارند: آنها باور دارند فشار بیشتر و رفتار تهاجمی‌تر، تهران را مجبور به تسلیم خواهد کرد. در حالی که نتیجه اینگونه رفتارها واکنش ستیزه‌جویانه مشابه خواهد بود.»
آنها توصیه کرده‌اند که مقام‌های امریکایی از صحبت کردن درباره «رسیدن به بن‌بست» پرهیز کنند چراکه اگر واقعا دو طرف به این نقطه برسند هیچ گزینه‌ای جز «هیچ کاری نکردن» یا «جنگ» پیش روی امریکا نیست و هیچ کدام از آنها منافع واشنگتن را تامین نمی‌کند. آنل شلین و بروس ریدل همچنین نوشته‌اند که امریکا باید به اسراییل هشدار دهد هرگونه اقدام نظامی علیه ایران یا اهداف ایرانی تاثیرات منفی جدی و قابل توجهی بر روابط تل‌آویو و واشنگتن خواهد داشت.مکس بوت، ستون‌نویس روزنامه واشنگتن پست نیز تهدید به استفاده از گزینه نظامی علیه ایران را اشتباه می‌خواند. او که پیش‌تر اعتقاد داشت بمباران تاسیسات هسته‌ای ایران «آخرین گزینه بد» خواهد بود، نوشته است: «کشور 85 میلیون نفری ایران بسیار بزرگ‌تر و قوی‌تر از دشمنان‌مان در عراق و افغانستان است که ایالات متحده نتوانست آنها را شکست دهد. برنامه هسته‌ای این کشور نیز بسیار پیشرفته‌تر از برنامه هسته‌ای عراق و سوریه است که اسراییل در حملات سال‌های 1981 و 2007 توانست آنها را نابود کند.» به نوشته او، هر اقدام نظامی نیز خطر درگیری بزرگ‌تر در خاورمیانه و واکنش متقابل ایران را نیز در پی دارد.
مذاکره بر سر کدام متن؟
یکی از اصلی‌ترین نقاط اختلاف میان ایران و کشورهای 1+4 نقطه شروع گفت‌وگوهای جدی در دور هفتم بود. تیم ایرانی در مرحله اول دور هفتم دو پیش‌نویس (یکی درباره موضوع تحریم‌ها و دیگری درباره موضوع هسته‌ای) ارایه داد و طرف اروپایی این دو متن را حاوی خواسته‌های حداکثری معرفی کرد و معتقد بود گفت‌وگوها باید از نقطه پایانش در دور ششم آغاز شود. حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران روز چهارشنبه در این خصوص گفت: «این متون کاملا مبتنی بر برجام است و هیچ چیز فرابرجامی در آنها نیست. این متن‌ها نتیجه ده‌ها ساعت بحث و گفت‌وگو در مرکز است و رویکرد ما رفع کامل تحریم‌های برجامی در مقابل رفع نگرانی‌های مورد ادعای طرف‌های مقابل درخصوص برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران است. منابع دیپلماتیک روز سه‌شنبه به «اعتماد» خبر دادند که ایران خواسته‌های خود را در حوزه هسته‌ای تعدیل کرده اما در حوزه تحریم‌ها طرف مقابل هیچ انعطافی نشان نمی‌دهد. به گفته امیرعبداللهیان در حال حاضر، در وین روی دو سری از متون گفت‌وگو می‌شود؛ متن اول حاصل 6 دور اول گفت‌وگوهاست. در عین حال طرف‌های مقابل پذیرفته‌اند متن‌های پیشنهادی تازه ایران هم روی میز باشد تا از بحث و تلفیق همه اینها یک متن جمع‌بندی شده واحد به دست آید. درنهایت نیز این فرآیند باید به بازگشت طرف‌های مقابل به تعهدات‌شان منتهی شود.»
توافق برای نصب دوربین در تاسیسات کرج
اختلافات ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی یکی از مواردی بود که فشارها بر جمهوری اسلامی ایران را افزایش داده بود و تحلیلگران غربی از آن به عنوان «نمونه‌ای از عدم وجود اراده جدی در ایران برای احیای برجام» یاد می‌کردند. کلسی داون‌پورت، کارشناس مسائل هسته‌ای در موسسه کنترل تسلیحات در واشنگتن روز سه‌شنبه در این خصوص نوشته بود: «عدم همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی چشم‌انداز بازگرداندن توافق هسته‌ای و رژیم منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای را به خطر می‌اندازد. اظهارات مقام‌های ایرانی در برخی موارد نیز این نگرانی را که اختلافات با آژانس حل نشده باقی بماند و به صدور قطعنامه شورای حکام منجر شود، تشدید می‌کرد. روز سه‌شنبه محمد اسلامی، معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران درباره تأسیسات کرج که یکی از مسائل جدی مورد اختلاف میان ایران و آژانس است اظهار کرد: «کرج و سایر مواردی که در برجام بوده خارج از پادمان بوده است. برجام معاهده است و طرفین تعهداتی متقابل داشتند وقتی آنها به تعهدات‌شان عمل نکردند و تحریم‌های ظالمانه غیرقانونی شدید برقرار کردند و هر روز هم تحریم‌ها را گسترش می‌دهند، دلیلی ندارد تعهدات برجامی را به ما تحمیل کنند. ما در چارچوب پادمان و ان‌پی‌تی عمل می‌کنیم و غیر از آن را قبول نداریم.» اظهارات دبیرکل آژانس نیز بر نگرانی‌ها افزود. گروسی همان روز در گفت‌وگو با آسوشیتدپرس تصریح کرد که «غیر از کشورهایی که سلاح هسته‌ای تولید می‌کنند، هیچ کشور دیگری وجود ندارد که به سطح بالایی از غنی‌سازی اورانیوم دست پیدا کند.» او توضیح داد: «این بدان معنا نیست که ایران سلاح هسته‌ای دارد. اما این بدان معنا است که این سطح از غنی‌سازی، سطحی است که نیازمند تلاش‌های راستی‌آزمایی شدید است.» دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری با دولت رییسی را «کندتر از حد انتظار» توصیف کرد و درخصوص تاسیسات کرج نیز گفت: «مشکل این است که هرچه زمان بیشتر می‌گذرد و توانایی ضبط آنچه را که در حال وقوع است از دست می‌دهید. زمانی که بازرسان برگردند باید دوباره شروع به چیدن پازل کنند و ممکن است شکاف‌های وجود داشته باشد. این شکاف‌ها چیز خوبی نیست.»
تهران اما برای اینکه اختلافات، ضربه‌ای به منافع ملی ایران نزند، خیلی زود گام لازم را برای حل و فصل این مساله برداشت و سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه بامداد چهارشنبه از حصول پیشرفت در گفت‌وگوهای «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی با «محمد اسلامی» رییس سازمان انرژی اتمی ایران خبر داد. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه نیز صبح چهارشنبه اعلام کرد: «شب گذشته به توافق خوبی با آژانس دست پیدا کردیم که می‌تواند برخی نگرانی‌های ادعایی درخصوص برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز ایران را برطرف کند.» نور نیوز نزدیک به شورای امنیت ملی ایران درخصوص این توافق با آژانس می‌نویسد: «ایران درقبال درخواست آژانس درخصوص تعویض دوربین‌های آسیب‌دیده در اقدام خرابکارانه علیه مجتمع تسا در کرج از ابتدا صراحتا اعلام کرده بود پیش از بررسی‌های فنی و امنیتی روی دوربین‌های مذکور اجازه تعویض دوربین‌ها داده نخواهد شد. به‌دلیل اتمام بخش اصلی بررسی‌های قضایی- امنیتی روی دوربین‌های آسیب‌دیده و همچنین نظر به اقدام آژانس در محکوم کردن خرابکاری در مجتمع تسا و پذیرش بررسی فنی دوربین‌ها توسط کارشناسان ایران قبل از نصب، ایران در اقدامی داوطلبانه اجازه جایگزینی دوربین‌های جدید را داده است. صدور این مجوز به‌هیچ‌وجه ناقض قانون مجلس نبوده و بنابر همان قانون، تصاویر ضبط‌شده توسط این دوربین‌های جدید مانند تصاویر دوربین‌های قبلی دراختیار آژانس قرار نخواهند گرفت و همچنان نزد ایران خواهند ماند.» با این وجود هنوز تردیدهایی درخصوص پایان یافتن پرونده کرج در آژانس وجود دارد. لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال به نقل از منابع غربی نوشته است که سرنوشت اتفاقاتی که در بازه زمانی فعال نبودن دوربین‌ها رخ داده، نامشخص است و معلوم نیست تهران چگونه می‌خواهد راجع به قطعات مربوط به سانتریفیوژها که در این مدت ساخته شده‌اند، توضیح بدهد.
آژانس: توافق با ایران پیشرفت بزرگی در فعالیت‌های نظارتی ما در این کشور است
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بیانیه‌ای تعویض دوربین‌های نظارتی در تاسیسات تولید سانتریفیوژ کرج «طی روزهای آتی» را تایید کرد. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که توافق با ایران در خصوص تعویض دوربین‌های نظارتی در تاسیسات کرج پیشرفت بزرگی در «فعالیت‌های نظارتی و راستی‌آزمایی در ایران» محسوب می‌شود. میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین در توییتی نوشت: تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص نصب مجدد دوربین‌ها در تاسیسات کرج به توافق رسیدند. مساله حساسیت‌زای آزاردهنده‌ای که از ماه سپتامبر توجه‌های زیادی در جامعه بین‌المللی و رسانه‌های جمعی به خود جلب کرده بود، رفع شد. به طرفین تبریک می‌گویم.