در ماه رمضان، مردم بندرلنگه و بستک همانند سایر اهالی شهرهای ایران با غبارروبی مساجد و منازل به استقبال ماه خدا می‌روند و از این فرصت برای برآورده شدن حاجات و دستگیری از مستمندان از همدیگر سبقت می‌گیرند.
به گزارش سایت خبری پرسون، در گذشته که رسانه‌های جمعی وجود نداشت، اهالی در اولین شب ماه رمضان تلاش می‌کردند تا با رفتن به نقاط مرتفع و یا پشت‌بام خانه‌ها، هلال ماه را در آسمان رؤیت کنند که در این صورت آن را به یکدیگر نشان داده و بقیه اهالی را از این موضوع مطلع می‌کردند.
اهل تشیع در نقاطی نظیر بندرلنگه، بندر مقام، کندران و شهر بستک، با آغاز این ماه هر شب مراسم خواندن دعاهای ماه رمضان، سخنرانی و قرآن‌خوانی را در حسینیه‌ها و مساجد با حضور روحانی برگزار می‌کنند. در هر روز نیز کلاس‌های تلاوت قرآن و احکام از سوی روحانیون زن و مرد به‌طور جداگانه برای زنان و مردان مسلمان دایر می‌شود.
نماز تراویج
در بین اهل تسنن مرسوم است که در طول ماه مبارک رمضان هر شب بعد از خواندن نماز عشاء نماز تراویج در مساجد برگزار می‌شود. همچنین در شهرهای بندرلنگه و بستک با آغاز ماه مبارک رمضان اهالی عمدتاً به مسافرت نرفته و هر نوع مراسم غیرمذهبی به ماه شوال موکول می‌شود.
سحر و افطار
امروزه اوقات شرعی (سحر و افطار) در بین اهالی شیعه و سنی از طریق ساعت و رسانه‌های جمعی مشخص می‌شود. اوقات شرعی اهل تسنن با تشیع کمی اختلاف دارد زیرا که اذان را زودتر از اهل تشیع می‌گویند.
در ماه مبارک رمضان، از طریق دفاتر امامان جمعه اهل سنت شهرهای بندرلنگه و بستک اوقات شرعی به‌صورت مکتوب تهیه و به روستاها ارسال می‌شود. اما درگذشته زمان سحر و افطار به هنگام بیدار کردن اهالی برای خوردن سحری، آداب خاصی رواج داشته که با اجرای آن مردم این مواقع را تشخیص می‌دادند.
دمپ دمپی یا قم سحری
درگذشته برای بیدار کردن مردم برای سحری، چند نفر با چوب به حلب خالی کوبیده و در محله‌ها می‌چرخیدند تا مردم بدین گونه از خواب بیدار شوند. در برخی از نقاط مانند بندر مقام و گرزه، دمپی‌ها به حلب زده و می‌خواندند: قم سحری یا تایم اذکر ربک الدایم. یعنی برای سحری برخیز و همیشه پروردگارت را ذکر کن.
اجرت دمپی‌ها را اهالی، روز عید فطر می‌دادند که بیشتر شامل گندم بود. در شهر بندرلنگه در اواخر ماه رمضان به هنگام غروب دمپی‌ها به در خانه‌های اهالی رفته و با زدن دهل، پاداش حضور خود را در شب‌های این ماه دریافت می‌کردند که بیشتر شامل لباس و یا وجه نقد بود.
ستارگان آسمان
اهالی روستای گاومیری معتقدند هنگامی که ستاره صبح طلوع کرد زمان خوردن سحری پایان یافته است. اهالی شهر بستک برای این منظور در گذشته از ستاره هفت پا (هفت ستاره) کمک می‌گرفتند. این ستارگان هفت عدد هستند که به ترتیب از سمت جنوب طلوع کرده و در سمت شمال غروب می‌کنند. اهالی بر این باورند که زمان سحری تا قبل از غروب آخرین ستاره است.
بانگ خروس
در روستاهای گاومیری، هنگویه و لمزان در گذشته از طریق بانگ خروس زمان سحر را متوجه می‌شدند. هنگامی که خروس در سحرگاه شروع به آواز خواندن می‌کرد، در دومین نوبت بانگ خروس اهالی برخاسته و شروع به خوردن غذا می‌کردند و تا قبل از آواز سوم خروس زمان سحری پایان می‌یافت. بعضی‌ها عقیده دارند که خروسی در عرش بانگ سر می‌دهد و این خروس‌ها با شنیدن صدای آن شروع به خواندن می‌کنند.
سپیده صبح
اهالی روستای هنگویه بر این باورند که هنگام سحر از طرف شرق خط سفیدی در آسمان ظاهر می‌شود و پایان وقت سحر را مشخص می‌کند. در روستای رودبار کنچی بعضی از اهالی می‌گویند که در هنگام سحر، هنگامی که هوا به قدری روشن شود که دیوار گلی خانه‌ها به سفیدی بگراید آن هنگام زمان سحری پایان یافته و اذان صبح سر داده می‌شود.
غذای سحر
بیشتر اهالی بستک و بندر لنگه در اولین سحر ماه رمضان غذایی نظیر عدس‌پلو می‌خورند. به این اعتقاد که احساس تشنگی کمتری خواهند داشت. در بیشتر نقاط، غذاهایی که برای ناهار در بقیه ماه‌های سال مصرف می‌شود، در ماه رمضان به‌عنوان سحری مورد استفاده قرار می‌گیرد که بسته به وضع مالی خانواده‌ها متفاوت است. از جمله این غذاها می‌توان به ماهی پلو، آبگوشت، ماست و فراورده‌های لبنی، نان، دوشاب و ... اشاره کرد.
افطار
اهل تسنن زمان افطار را از زمان شروع اذان مغرب تا قبل از نماز مغرب می‌دانند و معتقدند زمانی که خورشید غروب می‌کند، خط سیاهی از طرف شرق در آسمان ظاهر می‌شود. وقتی‌که به اندازه گردن یک شتر بالا آمد، آن هنگام باید افطار کرد. برای افطار قبل از خواندن نماز مغرب چند دانه خرما و قدری آب خورده و بلافاصله برای اقامه نماز به مساجد می‌روند.
مرسوم است که برای افطار، اکثر خانواده‌ها، مقداری خرما، ماست، حلیم، نان و ... به مساجد برده و به‌عنوان خیرات به روزه‌داران عرضه کنند.
غذاهای نام‌برده شده در بین اهل تشیع بندرلنگه و بستک نیز رایج است. شیعیان در این نقاط هنگام اذان مغرب را طبق آنچه از رسانه‌های جمعی اعلام می‌شود، دانسته و معمولاً بعد از اقامه نماز مغرب و عشاء روزه خود را افطار می‌کنند.
شهادت حضرت علی (ع) و شب‌های قدر
در شهر بندرلنگه، شیعیان از شب هجدهم تا بیست و سوم ماه رمضان مراسم عزاداری و نوحه‌خوانی مولای متقیان را همراه با علم بندی در تمام حسینیه‌ها برگزار می‌کنند. دسته‌گردانی در این شب‌ها نیز انجام می‌شود. در شب‌های ۱۸، ۲۰ و ۲۲ ماه رمضان دسته‌ها به حسینیه‌های حیدری، بحرینی و درویش می‌روند که کیفیت برگزاری مراسم نظیر شب‌های تاسوعاست. در شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ دسته‌های عزاداری به‌طور جداگانه به حسینیه راشد آمده و با حضور جمع کثیری از زنان و مردان شیعه، مراسم شب احیاء تا نزدیکی سحر همراه با گذاشتن قرآن بر سر و خواندن دعاهای جوشن کبیر، جوشن صغیر، نوحه‌خوانی و روضه‌خوانی ادامه می‌یابد..
در شب ۲۱ رمضان بعد از پایان مراسم احیاء شب قدر از شرکت‌کنندگان با غذای سحری پذیرایی می‌شود که مواد اولیه آن از محل نذورات مردمی جمع‌آوری شده است.
در نقاطی مانند بندر مقام، کندران، مغویه و شهر بستک، شیعیان در شب‌های ۱۹، ۲۱ و ۲۳ رمضان مراسم شب احیاء را همراه با نوحه‌خوانی، سینه‌زنی و روضه‌خوانی در مساجد و حسینیه‌ها برگزار می‌کنند. بعضی‌ها به‌عنوان خیر اموات خود مقداری شیرینی، میوه و یا حلیم به حسینیه‌ها می‌آورند.
اهل سنت شب‌های قدر (لیله‌القدر) را شب‌های ۲۱، ۲۳، ۲۵، ۲۷ و ۲۹ رمضان می‌دانند. در این شب‌ها اکثر اهالی علاوه بر اقامه نماز تراویج از نیمه‌های شب به بعد نماز قیام الیل نیز می‌خوانند و در مراسم اهل تشیع شرکت نمی‌کنند.
در بین اهل سنت شهر بندر لنگه مرسوم است که در این شب تعدادی از مردان هر محله به خانه یکی از همسایه‌ها دعوت شده و بعد از نماز عشاء در آن خانه به قرآن‌خوانی مشغول می‌شوند. از مدعوین با غذا و شیرینی‌های محلی پذیرایی می‌شود.
مراسم الوداع
اهل سنت از شب هفدهم رمضان تا آخرین شب، در شب‌های فرد مراسم الوداع یا رمضان را در مساجد یا منازل برگزار می‌کنند.
برای این منظور گروهی به منازل یا مساجد دعوت شده و شعری از مرحوم محمد اعظم بنی‌عباسیان بستکی را می‌خوانند. معمولاً در این گروه یک نفر به عنوان سردسته انتخاب می‌شود که از صدای خوبی برخوردار است. اشعار را می‌خواند و در هر بند بقیه جواب می‌دهند.
مراسم تن تینو
در روستای هنگویه در روز ۲۷ ماه رمضان، خانواده‌ها تنقلات زیادی نظیر شکلات و انواع شیرینی تهیه کرده و در خانه نگه می‌دارند. در عصر این روز بچه‌های روستا به در خانه‌ها رفته و کیسه‌ای را با خود می‌برند. صاحب‌خانه با شنیدن صدای در با روی باز از آنان استقبال کرده و مقداری از تنقلات را به هر یک از آنان می‌دهد.
به‌طور کلی روز ۲۷ رمضان در میان اهل سنت به‌روز خیر معروف است.
آداب عید فطر
در آخرین روزهای ماه مبارک رمضان، خانواده‌ها زکات فطریه خود را طبق آنچه در شرع مشخص شده و اعلام می‌شود، جمع‌آوری کرده و حداکثر تا یک ساعت قبل از نماز عید فطر آن را به افراد کم‌بضاعت می‌رسانند. در گذشته زکات فطریه شامل گندم، جو، خرما و برنج بوده ولی امروزه علاوه بر آن وجه نقد نیز پرداخت می‌شود.
در بیشتر مناطق اعم از اهل تشیع و تسنن دو روز قبل از عید، خانه‌تکانی و رسیدن به سر و وضع خانه‌ها و مساجد و تنظیف آن‌ها انجام می‌شود. در انجام این کار بیشتر زنان مشارکت دارند.
در صبح عید فطر ابتدا غسل کرده و گروه گروه برای خواندن نماز عید به سمت مساجد رهسپار می‌شوند. بعد از ادای نماز و گوش دادن به خطبه آن، اهالی با یکدیگر روبوسی کرده و ضمن تبریک عید فطر به یکدیگر از هم حلالیت می‌طلبند. بعد از نماز عید فطر به‌سوی قبرستان رفته و بر سر قبر اموات فاتحه می‌خوانند.
در روز عید فطر در هر خانه از سوی زنان و دختران، سفره عید انداخته می‌شود که در آن انواع غذاها و شیرینی محلی موجود است. کسانی که برای تبریک عید و دیدو بازدید به خانه‌ای می‌روند بر سر سفره پذیرایی می‌شوند.
دید و بازدیدها بعد از برگشتن از قبرستان شروع می‌شود. اهالی معمولاً به خانه کسی که به‌تازگی یکی از بستگانش فوت شده و اولین عید بعد از مرگ اوست رفته و ضمن تسلیت به آن‌ها قدری از غذا و شیرینی موجود در سفره را خورده و برای فرد از دست‌رفته فاتحه می‌خوانند.
عیدی دادن به کوچک‌ترها از سوی بزرگان فامیل مرسوم است و معمولاً شامل وجه نقد می‌شود. رفتن به خانه سادات و همچنین اماکن زیارتی در این روز نیز مرسوم است.
منبع: میراث آریا
