به گزارش سایت خبری پرسون، عید پاک (به فرانسوی: Pâques) یکی از روز‌های تعطیل در یکشنبه‌ای از ماه مارس یا آوریل است. مسیحیان بر این باورند که در این روز عیسی مسیح پس از اینکه به صلیب کشیده شده بود دوباره زنده شده و برخاست و از این رویداد به‌عنوانِ رستاخیز مسیح یاد می‌کنند. عید پاک در پایان هفته مقدسی است که عیسی وارد اورشلیم می‌شود و توسط سربازان رومی دستگیر و پس از تحمل مصائب و سختی‌ها بر فراز تپه گلگتا در اورشلیم مصلوب می‌شود. زمان این عید، برخلاف سایر اعیاد و مراسم، ثابت نیست و هر سال میان ۲۲ مارس (۲ فروردین) تا ۲۵ آوریل (۵ اردیبهشت) تغییر می‌کند و بدین گونه محاسبه می‌شود که اولین یکشنبه بعد از ماه کاملی که پس از اعتدال بهاری باشد، عید پاک است.
فلسفه عید پاک چیست؟
این روزها با عید پاک به عنوان یکی از مهمترین عید‌های هموطنان مسیحی مصادف است.
فلسفه این عید که با بهار و تا حدی نوروز ما مصادف است به این شرح است:
عید پاک یا عید قیام، مهمترین روز تعطیل در سال مسیحی است که یکشنبه‌ای بین ۲۲ مارس و ۲۵ اوریل است (دقیقاً مشخص نیست). مسیحیان بر این باورند که در این روز، عیسی مسیح پس از اینکه به صلیب کشیده شده بود دوباره زنده شده و برخاست (رستاخیز) و به همین مناسبت، در این روز یکشنبه مقدس، جشنی به پا کرد. به عید پاک، در انگلیسی Easter (ایستر) گفته می‌شود.
و، اما جریان تخم مرغ این روز چیست؟ یکی از نماد‌های عید پاک، تخم مرغ رنگ شده است. از دیگر نماد‌های آن، خرگوش است. در باور مردم، خرگوش‌ها در این روز وارد لانه مرغ‌ها می‌شوند و تخم‌مرغ‌های آن‌ها را می‌دزدند؛ بنابراین مردم تلاش می‌کنند با رنگ‌آمیزی تخم مرغ‌ها آن‌ها را از دید خرگوش‌ها پنهان کنند.
طبق یک سنت قدیمی، تخم مرغی که برای این کار در نظر گرفته می‌شود، معمولاً به صورت رنگ شده یا نقاشی شده است و به آن Easter Egg گفته می‌شود. البته این روزها، در این دنیای مدرن و مصنوعی، این نوع تخم‌مرغ‌ها معمولاً به صورت شکلاتی و یا پلاستیکی تولید می‌شوند.
در روز عید پاک، افرادی که به آن‌ها Easter Bunny گفته می‌شود (و معمولاً در لباس خرگوش ظاهر می‌شوند)، تخم‌مرغ‌های روز عید را در جا‌هایی مخفی می‌کنند و بچه‌های خوب که در مراسم شرکت کرده‌اند، سبد به دست، دنبال این تخم‌مرغ‌ها می‌گردند و آن‌ها را پیدا می‌کنند، در نهایت تخم‌مرغ‌های شکلاتی یافت‌شده را بین افراد تقسیم می‌کنند.
شاید بپرسید چرا نماد این روز، تخم‌مرغ است؟ تخم‌مرغ در فرهنگ مسیحی و البته در بسیاری از کشور‌ها و فرهنگ‌های دیگر (مثل روسیه، اوکراین، رومانی و ...)، نماد آغاز یک زندگی جدید است، همانطور که یک جوجه پرنده با شکستن تخم‌مرغ و خارج شدن از آن، زندگی جدیدی را شروع می‌کند. تخم‌مرغ نماد یک قبر است که با خارج شدن از آن یک زندگی جدید آغاز می‌شود. در کل، تخم‌مرغ نماد رستاخیز است. اکثر اوقات، این تخم مرغ به رنگ قرمز است که در فرهنگ مسیحیان، نماد خون حضرت عیسی است که در هنگام به صلیب کشیده شدن ریخته شد.
هم‌چنین در مطلبی دیگر در این باره آمده است: عید پاک دومین جشن بزرگ مسیحیان پس از میلاد مسیح است و تقارنش با آغاز فصل بهار و زمان زایش دوباره طبیعت تداعی فلسفه رستاخیز در باور انسان منتظر رحلت و رجعت است. اعیاد دینی تکرار صرف آداب و رسوم مذهبی و توالی روز‌های خاصی در تقویم ملت‌ها و مومنان نیست بلکه استمرار تداعی اندیشه بازگشت به خویشتن خویش برای انسان معاصر است. عید پاک جشن رستاخیز مسیح پس از رحلت وی بر صلیب و ۳ روز بعد از دفن ایشان است. بر اساس باور معتقدان مسیحی، مسیح از میان مردگان برخاست و چهل روز پس از آن به سوی پروردگار عالمیان و آدمیان عروج کرد. نماد این جشن بزرگ، رنگ آمیزی تخم‌مرغ‌هاست، در فرهنگ‌های گوناگون تخم مرغ مظهر تکرار حیات و توالی نسل‌ها و آغازی دوباره است. مسیحیان پس از حدود ۷ هفته روزه‌داری در شب عید پاک به استقبال این جشن می‌روند و با شرکت در مراسم مذهبی در کلیساها، روز‌های صلیب مسیح) پنجشنبه (دفن وی) جمعه (و رستاخیزش از میان اهالی ممات (یکشنبه) را گرامی می‌دارند.
بزرگترین عید مسیحیان
برای مسیحیان، عید پاک با رستاخیز و قیام مسیح پیوند خورده است. طبق انجیل «عهد جدید»، عیسی مسیح دو روز پیش از «روز فصح» به صلیب کشیده شد، و روز سوم، در یکشنبه‌ای که ماه به حالت قرص تمام بود، از قبر برخاست، ۴۰ روز در زمین زندگی کرد و بعد به آسمان رفت. مسیحیان نخستین، که در جامعه‌ای یهودی می‌زیستند، جشن رستاخیز پیشوای خود را همزمان با مراسم عید فصح برپا می‌کردند.
در سال ۳۲۵ میلادی و پس از آن که مسیحیت توسط دولت روم دین رسمی شناخته شد، آبای کلیسا، عید قیام مسیح را از عید فصح یهود جدا کردند، و آن را با روایات مسیحی هماهنگ ساختند. بدین ترتیب اولین یکشنبه بعد از برآمدن ماه کامل (بدر) پس از رسیدن خورشید به برج حمل را روز قیام دانستند، که می‌تواند میان دوم فروردین تا پنجم اردیبهشت (۲۲ مارس تا ۲۵ آوریل) قرار گیرد.
در این روز مؤمنان برای نماز و عبادت به کلیسا می‌روند، و به همراه دیگران سرود‌ها و اوراد دینی می‌خوانند.
شام آخر
شامگاه پنجشنبه عیسی مسیح یاران نزدیک خود (حواریون) را فرا خواند تا با او شام بخورند. در این مهمانی، او به آن‌ها نان و شراب عرضه کرد، سپس برای آن‌ها سخنرانی کرد و خبر داد که به زودی دستگیر خواهد شد. پس از پایان شام، بر اساس روایات یکی از حواریون، به نام یهودا اسخریوطی، مخفیانه به نزد حاکمان رومی رفت و در ازای پولی ناچیز مخفیگاه مسیح را به آن‌ها لو داد و زمینه دستگیری او را فراهم کرد. در پایان شب، وقتی حواریون به بستر خواب رفتند، مسیح با دو تن از یارانش به بالای کوه زیتون رفت و به مناجات پرداخت و دانست که عقوبتی سخت در انتظار اوست. سحرگاه جمعه (آدینه نیک) سربازان رومی مسیح را در موضعی به نام «باغ جتسمانی» دستگیر کردند و به مقر فرماندهی بردند. حاکمان رومی اورشلیم، به تحریک «رؤسای کهنه و مشایخ قوم یهود»، مسیح را پس از شکنجه و آزار فراوان، واداشتند که صلیبی سنگین را بر روی دوش تا بالای تپه جلجتا حمل کند.
«جمعه نیک» روز سوگواری است. پیروان کلیسا در این روز معمولاً از خوردن گوشت پرهیز می‌کنند. در این روز هم سبزی‌خواری و هم سبزه‌کاری توصیه شده است. روز شنبه را که روز خاکسپاری مسیح است، اهل کلیسا به عبادت و تأمل و خویشتن‌داری برگزار می‌کنند. مسیحیان در روز «شنبه مقدس» معمولاً به خانه‌تکانی و خرید و آشپزی و تدارک بساط روز عید پاک مشغول هستند.
مطابق روایت، در سومین روز پس از تصلیب، یاران و نزدیکان مسیح سپیده دم به مدفن او رفتند تا جسد را تدفین کنند، اما عیسی را نیافتند و دانستند که به سوی «خداوند» رفته است. روز‌های یکشنبه و دوشنبه در همه خانه‌ها جشن برگزار می‌شود، که با شادمانی و بزم و می‌گساری همراه است. غذای اصلی در این روز معمولاً از گوشت بره است.
آداب و رسوم
یکی از رسوم بسیار رایج در عید پاک رنگ کردن تخم مرغ و خوردن آن است، که بی تردید معنای نمادین دارد. روز عید به ویژه بچه‌ها تخم مرغ‌های رنگین را، که «خرگوش» در گوشه و کنار باغ پنهان کرده، پیدا می‌کنند و با لذت می‌خورند. رنگ کردن تخم مرغ سنتی دیرین است، و احتمالاً اشاره به هنر رنگرزی عیسی مسیح است که جامه‌ها را به هر رنگی که می‌خواست درمی‌آورد.
ماجرای خرگوش عید پاک و تخم مرغ‌هایش چیست؟
عید «پاک» به پاس بزرگداشت زنده شدن دوباره مسیح بعد از به صلیب کشیده شدن است. در باور مسیحیان سه روز بعد از اینکه پیکر مصلوب مسیح به گور سپرده شد، او زنده شد و از گور برخاست و در روز یکشنبه در کلیسا جشنی برپا کرد. برای همین هم روز بزرگ رستاخیز مسیح یا عید «پاک» در فرهنگ کاتولیک و ارتودوکس جایگاه ویژه‌ای دارد.
در دوران دبستان دوستی ارمنی داشتم که نامش «ِاِدسا» بود. یک روز بعد از تعطیلات نوروزی که تازه مدرسه‌ها باز شده بود، برایم یک تخم‌مرغ رنگی و یک خرگوش شکلاتی بسیار کوچک هدیه آورد. خرگوش شکلاتی بسیار خوشمزه بود و دوست ارمنی با آب و تاب برایم تعریف کرد که در مراسم عید «پاک» توانسته بیشتر از دختر عمویش، تخم‌مرغ‌رنگی جمع کند. در آن زمان واژه «پاک» در ذهن من جشنی بسیار بزرگ پر از تمیزی و سفیدی را مجسم کرد که همه لباس‌های سفید می‌پوشند. بعد‌ها فهمیدم که یکی از نام‌های این جشن «ایستر» است که در زبان آلمانی «سپیده دم» یا «فجر» معنی می‌دهد.
در باور مسیحیان عید پاک یا ایستر، روزی سفید و درخشان است و اگر کسی در این روز غسل تعمید می‌شد باید لباس‌های سپید می‌پوشید. اما واژه فرانسوی «پاک» بر خلاف اسمش هیچ ربطی به نظافت و پاکیزگی ندارد و برگرفته از یک لغت لاتین است که به معنای عید رستاخیز است. واژه لاتین “پاسخا” (Paskha) که ریشه «پاک» است از واژه عبریِ “پسَح”، مهمترین عید یهودیان می‌آید.
علت این است که مصلوب شدن عیسی مسیح در هفته‌ای اتفاق افتاد که یهودیان گوسفند پسح یا فصح را به یادبود خروج قوم یهود از اسارت مصر، قربانی می‌کردند. در واقع جشن مذهبی عید «پاک» به پاس بزرگداشت زنده شدن دوباره مسیح بعد از به صلیب کشیده شدن است.
در باور مسیحیان سه روز بعد از اینکه پیکر مصلوب مسیح به گور سپرده شد، او زنده شد و از گور برخاست و در روز یکشنبه در کلیسا جشنی برپا کرد. برای همین هم روز بزرگ رستاخیز مسیح یا عید «پاک» در فرهنگ کاتولیک و ارتودوکس جایگاه ویژه‌ای دارد.
در باور مسیحیان سه روز بعد از اینکه پیکر مصلوب مسیح به گور سپرده شد، او زنده شد و از گور برخاست
تعیین زمان دقیق روز این جشن بر اساس تقویم‌های یهودیان به دلیل همزمانی این حادثه با عید بزرگ فصح بیشتر صورت می‌گیرد، ولی باز هم با قطعیت کافی نمی‌توان گفت که این روز در هر سال چه روزی است.
به طورکلی اولین یکشنبه بعد از ۲۱ ماه مارس که ماه کامل باشد را به نام روز عید انتخاب می‌کنند که معمولا تا هفته سوم آوریل می‌تواند متغیر باشد. آداب و رسوم مربوط به این عید معمولا از هفته قبل از آن شروع می‌شود. طبق روایات، آخرین پنجشنبه قبل از عید، روز «شام آخر» است که مسیح در این روز به یارانش نان و شراب هدیه داد و از خیانت یکی از حواریون و دستگیری‌اش خبر داد. روز جمعه او را به صلیب کشیدند و به همین دلیل در این روز مسیحیان از خوردن گوشت اجتناب می‌کنند و با سبزیجات و میوه روزه می‌گیرند.
روز شنبه قبل عید، روز خانه‌تکانی و نظافت و درست‌کردن غذا‌های روز عید است و روز یکشنبه همه اعضای خانواده با هم به کلیسا می‌روند و بعد از به جا آوردن مراسم عبادت برای صرف غذا به منزل برمی‌گردند که معمولا گوشت بره و مخلفات کنارش است.
خرگوش و تخم مرغ‌هایش
رد پای نوروز در فلسفه تخم‌مرغ‌های رنگی عید پاک
همانطور که گفتم مزه خرگوش شکلاتی هدیه دوست ارمنی اینهمه سال زیر زبانم مانده است. اما شاید خیلی از ما ندانیم که چرا تخم‌مرغ رنگی در عید پاک نقش مهمی دارد و چرا خرگوش شکلاتی یکی از نماد‌های این جشن است.
تخم مرغ در باور بیشتر ادیان نماد زایش و تولدی دوباره است. یک پرنده برای اینکه بتواند در این جهان موجودیت بگیرد باید از دیواره‌های سخت پوست تخمش رد شود. به همین دلیل پوست سخت تخم‌مرغ نمادی از دیوار قبری گرفته شده که مسیح آن را شکست و دوباره زنده شد. به همین دلیل هم در دوران قدیم بیشتر اوقات این تخم‌مرغ به رنگ قرمز تزیین می‌شد که نمادی از خون مسیح بود که در این روز بر زمین ریخته شد.
البته جالب است بدانید که سنت تخم‌مرغ رنگ کردن، هزاران سال پیش از مسیح در فرهنگ‌های بین‌النهرین و سومر و در بین ایرانیان باستان موجود بوده و عده زیادی از مورخین معتقدند بیشتر آداب و رسوم تخم‌مرغ‌های رنگی جشن عید پاک از نوروز ایرانیان وارد فرهنگ مسیحیت شده است.
سنت شکار تخم‌مرغ در واقع نمادی است از روزی که زنان وکودکان به دنبال قبر مسیح می‌گشتند و ناگهان فهمیدند که قبر خالی است و مسیح زنده است. شادی این رستاخیز آنقدر برای مسیحیان مهم بود که تصمیم گرفتند تا به طور نمادین تخم‌مرغ‌های رنگی را در جا‌های مختلف پنهان کنند تا وقتی کودکان آن‌ها را پیدا می‌کنند، این شادی را هم در قلب خود احساس کنند.
مراسم پیداکردن تخم‌مرغ‌های بیشتر برای کودکان و نیز مسابقات آن همه ساله در سراسر جهان با موسیقی و پایکوبی و رقص انجام می‌شود و جالب است بدانید کاخ سفید در آمریکا یکی از بزرگترین بانیان این جشن برای کودکان آمریکایی است.
خرگوش شکلاتی
خرگوش در باور مسیحیت سنتی، نمادی از موجودی است که بدون از دست دادن بکارت، تولیدمثل می‌کرد و به همین دلیل با داستان تولد مسیح از مریم باکره ارتباط داشت. بعد‌ها خرگوش هم مانند بابانوئل تبدیل به شخصیتی مهم در جشن‌های مذهبی شد که تخم‌مرغ‌های رنگی را برای کودکان هدیه می‌آورد و به کودکانی که تخم مرغ‌های بیشتر جمع کنند، جایزه می‌دهد. شکلات خرگوشی هم یکی از این جایزه‌هاست.
منبع: تابناک با تو
