پرسون گزارش می دهد؛
سایت خبری پرسون- رشد نجومی قیمت روغن، مرغ، تخم مرغ، گوشت، برنج و قند آن چنان سریع اتفاق افتاده که کارشناسان و کمیسیون اقتصادی مجلس نیز سر درگم فقط روی کاغذ محاسبات خیالی خود را طرح می زنند و با بی برنامه بودن روزهای سخت اقتصادی را پشت سر می گذارند.
روی کاغذ و در سخنرانی ها همه مشکلات اقتصادی را گردن تحریم ها می اندازند و دست دلالی، احتکار تاجران و نبود نظارت بر بازار را نمی بینند. در این یاداشت کوتاه نگاهی به آمار و ارقام ده سال گذشته و تئوریزه شدن فقر خواهیم داشت.
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی گزارشی از وضعیت اقتصادی کشور، چالش‌های پیش رو در اتخاذ سیاست های اقتصادی مناسب و همچنین راهکارهای بهبود شرایط اقتصادی منتشر کرده است.
بر اساس این گزارش، در حالی‌که نرخ رشد اقتصادی هدف برنامه های پنجم و ششم توسعه ۸ درصد تعیین شده است، متوسط رشد اقتصادی کشور از سال ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۸ نزدیک به صفر درصد بوده است؛ علاوه بر این رشد اقتصادی با نوسانات بسیاری مواجه بوده و رشد اقتصادی در کشور بین منفی ۸.۳ تا مثبت ۱۴ درصد در نوسان بوده است. بر اساس پیش بینی صندوق بین المللی پول، در سال ۹۹ میزان رشد اقتصادی بدون نفت و بر پایه صادرات غیرنفتی بیش از منفی ۵ درصد خواهد بود اما در سال ۱۴۰۰ با روندی مثبت، رشدی ۴ درصدی خواهد داشت.
بر اساس این گزارش متوسط نرخ تورم بلندمدت اقتصاد ایران ۲۰ درصد بوده درحالی که متوسط نرخ تورم در ۲۰۱۸ در دنیا، ۲.۴ درصد بوده است و ایران پس از سه کشور ونزوئلا، آرژانتین و زیمبابوه در رتبه چهارم جهان قرار دارد. درامد سرانه کشور نیز از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ با شیب تندی مواجه بوده و کاهشی ۳۴ درصدی را تجربه کرده است. این گزارش همچنین تصریح کرده است که درصورت تحقق رشد اقتصادی ۸ درصدی از سال ۹۹ به بعد حداقل ۶ سال زمان نیاز خواهد بود تا به سطح درامد سرانه سال ۱۳۹۰ بازگردیم.
با توجه به سهم بالاتر خوراکی ها در سبد هزینه خانوارهای فقیرتر، نرخ تورم بالاتر خوراکی ها و آشامیدنی ها در سال های اخیر بیانگر بدترشدن وضعیت معیشتی خانوارهای با درآمد پایین تر نسبت به سایر خانوارها است.
طبق نمودار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران، تورم ۶۰.۷ درصدی در سال ۹۲ به ۸۵.۳ درصد در پایان سال ۱۳۹۸ رسیده است و علی‌رغم افزایش درآمد اسمی خانوارها قدرت خرید هر فرد ایرانی نسبت به سال ۹۰ حدود یک سوم کاهش یافته است.
وقتی خط فقر به ده میلیون تومان می رسد
هم زمانی شیوع ویروس کرونا، رشد زیاد تورم و تحریم‌ها و عدم مدیریت دولت باعث شد گرانی‌ها افسارگسیخته پیش روند و مشکلات معیشتی کارگران چندین برابر شوند، به‌طوری‌که به اعتقاد نمایندگان کارگران، جامعه کارگری برای تامین معاش خانواده خود با مشکلات متعدد روبه‌رو هستند و دستمزد فعلی صرفا جوابگوی ۲۰ تا ۳۰ درصد هزینه‌های زندگی آنهاست. گزارش‌های مرکز آمار نیز گویای همین مسائل است، براساس اطلاعات ارائه‌شده تورم نقطه‌ای در دی‌ماه به عدد ۴۶.۲ درصد رسیده، یعنی خانوارهای ایرانی به‌طور میانگین ۴۶.۲ درصد بیشتر از دی‌ماه سال قبل برای خرید یک «مجموعه کالاها و خدمات یکسان» هزینه کرده‌اند. این درحالی است که بسیاری از کالا‌های مورد استفاده خانوارهای کارگری تورم‌های بسیار بیشتری را نیز تجربه کرده‌اند.
بر همین اساس یکی از نماینده‌های کارگری میانگین هزینه معیشت خانوارهای کارگری در ایران را ۹.۲ میلیون تومان اعلام کرد که رشد صددرصدی نسبت به هزینه معیشت سال جاری را نشان می‌داد.
هادی ابوی، دبیرکل کانون عالی انجمن‌های کارگران در این مورد این چنین توضیح داد: «بررسی‌های میدانی کمیته‌های کارگری نشان می‌دهد که میانگین هزینه‌های معیشتی حدود ۱۰ میلیون تومان است. البته ما منتظر اعلام‌نظر نماینده‌های کارفرمایی و همچنین اعلام نرخ نهایی تورم ازسوی مرکز آمار و بانک مرکزی هستیم، اما آنالیز‌های کمیته‌های کارگری در همین حدود است. این رقم از بررسی‌های استانی استخراج شده و هرکس مخالف آن است می‌تواند اجناس ارزان‌تر را در واقعیت به ما نشان دهد.»
تئوریزه کردن هیولای فقر
همیشه بعضی از صاحبان تریبون و قلم، بدون ارائه دلایلی عقل پسند به تقدیس فقر پرداخته و با فضیلت تراشی برای آن ، عموماً فقر را نشأت گرفته از اراده الهی برای امتحان و تزکیه بندگان می دانند ! جملاتی نظیر " دنیا محل عیش و نوش نیست " ، " فقر امتحان الهی است " ، " فقرا نزد خدا بر أغنیاء شرافت دارند " و امثالهم سخنان آشنایی در تئوریزه کردن هیولای فقر هستند.
نکبت بودن فقر چنان عیان است که نیازی به بحث و استدلال ندارد تا آنجا که حتی تحقیقات علمی نشان می‌دهد، بسیاری از حیوانات به هنگام خشکسالی و قحطی زاد و ولد خود را کاهش می‌دهند ، با این حال تحقیقات علمی زیادی در مورد اثرات زیانبار فقر بر انسان‌ها انجام شده است که با دقت زوایای مخرب ، حقارت بار و کرامت سوز فقر را نشان می‌دهد.
در یک تحقیق گسترده، از کشاورزان هندی در زمان فروش محصولات تست هوش گرفته می‌شود، بار دوم در آخر سال که پولها خرج شده و دوران بی پولی و بدهکاری آنهاست همان تست هوش گرفته می‌شود. تفاوت نتیجه شگفت انگیز دو مرحله ۱۰ واحد است. برای درک عمیق فاجعه خوب است بدانیم در آزمون تست هوش ۱۰ واحد فاصله هوش متوسط تا تیز هوش است. به عبارتی ضریب هوشی یک فرد در زمانی که غم نان دارد ۱۰ واحد از کسی که از این غم فارغ است کمتر است .
به قول کوزینسکی کارتونیست شهیر لهستانی " انسان گرسنه در درجه نخست هدفی جز سیر کردن شکم ندارد، غم نان اجازه نمیدهد انسان به تماشای جهان بنشیند ، کتاب بخواند ، آگاهی اش را بالا ببرد و به جهان اطراف خود بنگرد . آدمی در زندگی فقیرانه از جهل فراتر نمی رود “
فقر، اخلاق، خلاقیت، تفکر، تدبیر، کرامت و آزادگی را در وجود انسان می‌کشد. انسان فقیر ناخواسته برده بی چون چرای پول می‌شود. تا نیاز خوراک ، پوشاک و امنیت انسان برآورده نشود ، کمتر کسی دنبال ارضای نیازهای مراتب بالاتر مثل احترام و کمال جوئی خواهد رفت .
اگر فقر خواست خدا برای امتحان بندگان است ، چرا خداوند هیچوقت بندگان خود در کشورهای ثروتمند مثل سوئد، دانمارک، سنگاپور را با فقر آزمایش نمیکند؟ یعنی بندگان خدا در کشورهای ثروتمند به چنان مرتبه ای از تذهیب نفس رسیده اند که دیگر نیازی به امتحان الهی ندارند؟ چرا خداوند لاینقطع در حال امتحان کردن بندگانی بوسیله فقر است که فقیر متولد می‌شوند و فقیر از دنیا میروندو دائم الامتحان هستند؟ این باور غلط چه نسبتی با عدالت و رحمانیت خداوند دارد؟
کسانی که به این باور غلط ایمان دارند نظرشان نسبت این فرمایش امام علی (ع) چیست؟
فقر از هر دری که وارد شود، ایمان از در دیگر خارج می شود.
راستی چه رازی در این داستان تاریخی تقدیس فقر وجود دارد که اکثر فضیلت تراشان برای فقر، خودشان فقیر نیستند؟!
مهدی بیرانوند روژمان- استان لرستان