چالش اصلی کشور در حوزه آب

به گزارش سایت خبری پرسون، ابوالقاسم حسین‌پور در یادداشتی اضافه کرد: ایران روی کمربند خشک جهان واقع شده است. تغییرات اقلیمی، تغییر الگوی بارش از برف به بارش‌های رگباری و سیل آسا و تشدید رخداد وقایع حدی بارش و سیلاب کشور ما را در شرایطی قرار داده که از یک سو با سیل‌های مخرب و ویرانگر با خسارات سنگین و از سوی دیگر با مشکلات کم آبی و خشکسالی مواجه است.

۷۰ درصد بارش‌ها در کشور تبخیر می‌شود

او در ادامه یادداشت خود ضمن اشاره به اینکه این در شرایطی است که از مجموع حدود ۴۰۰ میلیارد مترمکعب بارش در کشور حدود ۷۰ درصد آن تبخیر می‌شود، تصریح کرده است: از طرف دیگر به‌دلیل اضافه برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی با تخلیه آبخوان‌های کشور روبه‌رو هستیم به‌طوری‌که از ۶۰۹ دشت کشور حدود ۴۰۰ دشت - از دشت‌های مهم تولیدی و سکونتی ایران - با بیلان منفی در شرایط بحرانی قرار دارند و در معرض خطر جدی فرونشست زمین و مرگ آبخوان هستند.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوانداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با تاکید بر اینکه این موضوع مخاطره‌ای بسیار جدی برای کشور است که در صورت عدم چاره اندیشی چشم‌انداز روشنی برای منابع طبیعی در آینده نخواهیم داشت، آورده است: تشدید روند بیابان‌زایی، طوفان‌های گرد و خاک، ناپایداری کشاورزی و سکونتگاه‌های روستایی و مهاجرت‌های اقلیمی مشکلات زیاد زیستی، اقتصادی و اجتماعی را به‌دنبال خواهد داشت.

خالی شدن آبخوان‌های زیرزمینی، ابرچالش کشور در حوزه آب

این کارشناس آبخیزداری همچنین عنوان کرده است: خالی شدن آبخوان‌های زیرزمینی به اعتقاد کارشناسان، ابرچالش کشور در حوزه آب به شمار می‌رود و کشور با تشدید سیلاب‌ها و هدر رفت حجم عظیم آب (علاوه بر خسارت سیل) و از طرف دیگر با آبخوان‌های خالی و زمین تشنه مواجه است. در این شرایط گسترش بیش از حد سدسازی در سرزمین خشک ایران با مشکلات فراوان و انتقادات جدی نیز روبه‌روست. علاوه بر این نگهداشت آب در سطح به‌ دلیل تبخیر زیاد منجر به از دست رفتن بخشی از منابع آب می‌شود.

او ادامه داده است: از طرفی رجوع به دانش بومی نیاکان ما در جای جای پهنه سرزمینی کشور نیز بر الگوهای پایدار سنتی در استحصال باران و تکیه بر بهره‌گیری از ابداع ارزشمند کاریز (قنات) دلالت دارد که این روزها با وضعیت وخیم آبخوان‌ها حال و روز خوشی ندارند.

ایران دارای ۶۳ میلیون هکتار اراضی کاملا نفوذپذیر با آبخوان‌های خالی است

حسین‌پور با مطرح کردن این پرسش که در چنین شرایطی چه باید کرد؟ توضیح داده است: سرزمین تشنه ایران که در سال‌های اخیر شاهد گذر حجم عظیم سیلاب بر پهنه خود در مدت کوتاه و تداوم خشکی طولانی مدت پس از آن بوده، دارای ۶۳ میلیون هکتار اراضی کاملا نفوذپذیر با آبخوان‌های خالی در زیرزمین است و بیش از هر چیز دیگری به نفوذ باران و سیلاب به درون زمین نیاز دارد.

افزایش سه برابری آبدهی قنوات در حوزه‌های تحت پوشش طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری

این کارشناس آبخیزداری در ادامه یادداشت تصریح کرده است: نفوذ باران و سیلاب به درون زمین موضوع مهمی است که رسالت ذاتی آبخوان‌داری است و تقویت ذخیره آب سبز در خاک و آب آبی در آبخوان چاه‌ها، چشمه‌ها و قنوات از نتایج آن است. احیای قنوات خشک شده که بعضا طی دو دهه گذشته بی آب بودند و افزایش سه برابری آبدهی قنوات در حوزه‌های تحت پوشش طرح‌های آبخیزداری و آبخوانداری طی یک سال اخیر از جمله اثربخشی مثبت اینگونه طرح‌های حیاتی و زیربنایی است.

مدیرکل دفتر کنترل سیلاب و آبخوان‌داری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ضمن بیان اینکه ارزیابی پژوهشگران نشان می‌دهد هر هکتار آبخوانداری حداقل ۱۰۰۰ مترمکعب و هر هکتار آبخیزداری ۵۳۰ مترمکعب در سال آب به زمین نفوذ می‌دهد، اضافه کرده است: از مجموع عرصه‌های طبیعی نفوذپذیر کشور، ۲۲ میلیون هکتار نهشته کواترنر و ۹ میلیون هکتار آن را مخروط‌های افکنه تشکیل می‌دهند که آبرفت‌های درشت دانه آن از نفوذپذیری بسیار بالا و ظرفیت تغذیه و ذخیره آب قابل ملاحظه‌ای برخوردار هستند. در این میان ۱۱.۲ میلیون هکتار عرصه‌های مستعد مشرف به دشت‌های بحرانی است که ظرفیت و اولویت اجرای طرح آبخوانداری و پخش سیلاب بر عرصه آبخوان‌های کشور است.

او در ادامه یادداشت خود سیل و خشکسالی را دو روی یک سکه می‌داند که به‌صورت متوالی و بعضا حتی به‌صورت توامان مناطق مختلف کشور ما را متاثر می‌کند و در ابعاد گسترده حیات اقتصادی و اجتماعی مناطق و زندگی مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

حسین‌پور ضمن اشاره به اینکه آبخوانداری یکی از اولویت‌های اصلی کشور در مدیریت بارش، ارتقای بهره‌وری نزولات آسمانی، پیشگیری از تشدید سیل و خسارات آن، بهره‌گیری از فرصت سیلاب و پایداری آب محسوب می‌شود، گفته است: آبخوانداری در صورت توسعه در کشور قادر است سالانه بیش از ۴۰ میلیارد مترمکعب آب در دل زمین ذخیره کند. اجرای طرح‌های آبخوانداری و آبخیزداری، کنترل اضافه برداشت از آب‌های زیرزمینی، افزایش بهره‌وری آب، توسعه آب اندوز، افزایش آگاهی‌های عمومی و مشارکت بهره‌برداران از جمله راهکارهای نجات آب در کشور است.

این کارشناس آبخیزداری در پایان یادداشت خود تاکید کرده است: تا فرصت محدود باقی است، باید اقدام کنیم. تصویب طرح آبخوانداری و پخش سیلاب بر عرصه آبخوان‌های کشور و سرمایه‌گذاری لازم در این حوزه از جمله اقدامات ضروری برای امروز و فردای کشور است.

منبع: ایسنا