بررسی بازار لوازم خانگی در دو سال اخیر

به گزارش پرسون، پس از اعمال تحریم‌های آمریکا در سال 1397 و افزایش قیمت ارز و همچنین خروج تولیدکنندگان خارجی لوازم خانگی از کشور؛ بازار لوازم خانگی با عدم تناسب در عرضه و تقاضا مواجه شد، به طوری که لوازم خانگی در بازار بسیار نایاب و گران شد، البته مشکل تامین کالا پس از مدتی با ورود تولید کنندگان جدید لوازم خانگی و همچنین افزایش تولید، تولید کنندگان قبلی تا حد زیادی مرتفع شد اما مشکل گرانی و افزایش قمیت لوازم خانگی همچنان باقی است و در برخی اقلام لوازم خانگی از جمله یخچال و فریزر خارجی با قیمت‌های بسیار کلان 80 و یا 100 میلیون تومانی مواجهیم.

حتی به اذعان رئیس اتحادیه فروشندگان و تولید کنندگان لوازم خانگی در این بازار کالاهایی با قیمت بسیار گزاف وجود دارد، به طوری که یخچال و فریز ساید خارجی 250 میلیون تومانی نیز عرضه می‌شود.

قیمت لوازم خانگی تولید داخلی نیز از هیچ ثباتی برخوردار نیست و قیمت عرضه کالاهای تولیدی این بخش دائما در حال افزایش است.

بنابراین در مورد وضعیت تولید، عرضه و همچنین دلایل گرانی لوازم خانگی گفت وگویی تفصیلی با اکبر پازوکی رئیس اتحادیه تولید کنندگان و فروشندگان لوازم خانگی تهران انجام شده است که در ادامه می‌خوانید:

اصناف نقشی در تعیین قیمت کالا ندارند!

لوازم خانگی یکی از کالاهای مصرفی خانوارها است که در یکی دو سال اخیر بطور مداوم شاهد رشد و افزایش قیمت در این بخش بوده ایم، دلیل گرانی در این بخش چیست و چرا این بخش از تولیدات دارای ثبات قیمت نیست؟

پازوکی: مردم عامل افزایش قیمت و به عبارتی گرانی لوازم خانگی را فروشندگان و عرضه کنندگان لوازم خانگی می‌دانند در حالی که اصناف هیچ نقشی در افزایش قیمت کالا ندارند.

فروشنده، کالا را با قیمت مشخص از تولید کننده یا کارخانه خریداری می کند و براساس سود مشخص و متعارف به فروش می رساند لذا یک فروشنده هیچ نقشی در تعیین قیمت کالا یا لوازم خانگی ندارد، ضمن اینکه فروشندگان و عرضه کنندگان لوازم خانگی نیز متاثر از این افزایش قیمت ها هستند و این افزایش قیمتها برخلاف تصور عمومی اصلا به نفع فروشندگان نیست زیرا با کاهش قدرت خرید مردم بازار رونق خود را از دست می دهد و رکود بر بازار حاکم می شود و رکود نیز به معنای کاهش درآمد یک واحد صنفی است بنابراین افزایش قیمت اصلا به نفع فروشنده یا عرضه کننده باشد.

اصناف ملزم به رعایت قیمت کالاهای ثبت شده در سایت 124 هستند

البته ذکر این نکته نیز لازم است که براساس مصوبات ستاد تنظیم بازار تولید کنندگان لوازم خانگی مکلف و موظف به ثبت قیمت مصرف کننده کالاهای تولیدی خود در سایت 124 سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان می باشند، براین اساس قیمت مصرف کننده هر کالایی در حوزه تولیدات لوازم خانگی از طریق سایت مذکور قابل رویت است و فروشنده دارای جواز کسب به هیچ عنوان امکان عرضه لوازم خانگی با قیمتی خارج از قیمت های ثبت شده ندارد.

علاوه بر این گشت های بازرسی اصناف، تعزیرات و وزارت صمت همواره به واحدهای عرضه کنده لوازم خانگی نظارت دارند و در صورت مشاهده هر گونه تخلف از سوی فروشندگان مطابق قانون با آنها برخورد می شود.

براین اساس شما معتقدید اگر افزایش قیمتی بر لوازم خانگی اعمال می شود و به عبارتی لوازم خانگی گران می شود این گرانی توسط تولیدکنندگان بر کالاها اعمال می‌شود، زیرا تعیین قیمت بر عهده فروشندگان و عرضه کنندگان نیست؟

پازوکی: قیمت گذاری کالا و خدمات اصول و قواعد خود را دارد، به هر حال بخشی از قیمت گذاری کالاهای تولیدی از جمله لوازم خانگی براساس تایید نهایی سازمان حمایت انجام می شود اما نکته مهم در بحث لوازم خانگی تاثیر قیمت ارز بر قیمت تمام شده کالا است.

در شرایط فعلی اقتصاد و بخصوص در دو سال اخیر که مدام با رشد قیمت ارز مواجه بوده ایم با رشد قیمت انواع و اقسام کالاها نیز روبرو بودیم، بنابراین لوازم خانگی نیز از این مقوله مستثنی نبوده است و قطعا افزایش قیمت ارز بر قیمت تمام شده این کالاها اثر گذار است.

لوازم خانگی را گران می‌خریم و گران می فروشیم؛ گران فروشی نمی‌کنیم

بنابراین بخشی از آنچه که که مردم از آن به عنوان گران فروشی یاد می کنند ناشی از افزایش قیمت تمام شده کالا و به عبارتی گرانی حاصل از قیمت مواد اولیه است و اصلا نمی توان این گرانی‌ها را به تولید کننده یا عرضه کننده نسبت داد، جلوی گرانی کالا باید در سطح کلان گرفته شود، عرضه کننده کالا را گران می‌خرد و گران می فروشد لذا گران فروختنی که نتیجه گران خریدن باشد، به منزله گران فروشی نیست.

البته باید به این نکته نیز اشاره شود که یکی از عوامل اثرگذار بر افزایش قیمت لوازم خانگی تا حدودی کمبود عرضه است که کمبود بدون شک موجب افزایش قیمت می شود.

وقتی تمام عرضه کنندگان لوازم خانگی از رکود حاکم بر بازار گلایه دارند این بدان معناست که تقاضا برای کالا وجود ندارد، بنابراین وقتی تقاضا وجود نداشته باشد، کمبود نیز معنا ندارد. در این شرایط شما چطور به کمبود اشاره می‌کنید.

پازوکی: بله این نکته درست است، اما نباید از این نکته غافل شد که فقط بخشی از نیاز کشور از محل تولیدات داخلی تامین می‌شود و بخشی نیز از طریق واردات که در حال حاضر با توجه به ممنوعیت واردات لوازم خانگی منظور از واردات همان واردات غیرمجاز و به عبارتی قاچاق است، لذا این مساله نشان می دهد که همچنان تقاضا وجود دارد، اگرچه ممکن است تقاضا تا حدی کاهش یافته باشد و بازار رونق چند سال پیش را نداشته باشد.

ذکر این نکته نیز ضروری است، دو سال قبل در کشور دو برند معروف کره‌ای بخشی از تولیدات و تامین نیاز کشور در حوزه لوازم خانگی را برعهده داشتند بنابراین با خروج این دو برند عملا تولید و تقاضا دست خوش تغییراتی شد و به عبارتی کمبود در بازار ایجاد شد. البته بلافاصله با تدابیری تولید کنندگان داخلی لوازم خانگی تولید را افزایش دادند و با بکارگیری بخش بیشتری از ظرفیت تولید گام‌های موثری در تامین لوازم خانگی مورد نیاز برداشتند، اما به هرحال هنوز به حد ایده آل نرسیده‌ایم.

در سال 96 میزان فروش لوازم خانگی در کشور 3.3 میلیارد دلار بوده که 1.1 میلیارد دلار آن از محل تولیدات داخلی تامین می شد بنابراین این آمار نشان می دهد بخش قابل توجهی از نیاز لوازم خانگی مصرفی کشور از روش هایی به غیر از تولید داخلی تامین می‌شد، البته در حال حاضر با توجه به رشد تولید لوازم خانگی داخلی این اعداد و ارقام قطعا تغییر کرده و طی دو سال اخیر شرایط تولید لوازم خانگی بسیار بهتر شده است.

عدم تناسب بین عرضه و تقاضا عامل گرانی لوازم خانگی

اما آن کمبودی که به آن اشاره داشتم را اینگونه توضیح می دهم که اگر در سال 97 سالانه 550 هزار دستگاه ماشین لباس شویی در کشور تولید می شد اکنون تولید این کالا در کشور با بکارگیری ظرفیت های تولید داخلی به یک میلیون دستگاه رسیده است در حالی که نیاز کشور به این کالای مصرفی سالانه یک و نیم میلیون دستگاه است بنابراین اگرچه به تولید ما به لحاظ کمیت رشد قابل توجهی داشته اما همچنین جوابگوی نیاز داخلی نیست، لذا با توجه به اینکه عرضه و تقاضا بر تعیین قیمت کالا در بازار موثر است این عدم تناسب بین عرضه و تقاضا اثر خود را بر گرانی خواهد گذاشت.

در مورد وضعیت تولید لوازم خانگی در دو سال اخیر باید به ارتقا کیفیت و سطح دانش فنی نیز اشاره کرد که طی دو سال گذشته بطور قابل ملاحظه ای کیفیت کالاهای لوازم خانگی تولید داخلی تغییر مثبت داشته است و حتی برخی از لوازم خانگی مانند ماشین ظرف شویی که پیش از این در کشور تولید نمی شد هم اکنون با کیفیت خوب در حال تولید است.

رشد 150 درصدی تولید لوازم خانگی طی دو سال

در مجموع تولیدکنندگان لوازم خانگی علیرغم تمام مشکلاتی که در بخش تولید با آن مواجهند و با مسائل مثل محدودیت ها ناشی از تحریم ، افزایش لجام گسیخته قیمت ارز و مشکلات تامین مواد اولیه مواجهند باز هم تلاش کردند تا تولید لوازم داخلی را طی دو سال گذشته به لحاظ کیفی و کمی ارتقا دهند بطوری که امروز می توان گفت تولید در بخش لوازم خانگی در دو سال گذشته میزان تولید تولید توسط تولید کنندگان مختلف لوازم خانگی بین 30 تا 150 درصد رشد داشته است.

اما برای رسیدن به قیمت واقعی در این بخش باید تولید مطابق با عرضه باشد و رسیدن به این مهم نیز نیازمند مساعدت دولت از تولید کنندگان در تامین مواد اولیه است، زیرا وقتی کالا به اندازه کافی در بازار عرضه می شود و به عبارتی در سطح عرضه فراوان است، قطعا قیمت ها در بازار خود به خود کنترل و تنظیم می شود.

مشکل تولید کنندگان لوازم خانگی در تامین مواد اولیه چیست؟

پازوکی: مشکلات زیاد است، تولید کنندگان مجبورند برخی محصولات و مواد اولیه تولیدی را از بورس خریداری کنند در حالی که ممکن است عرضه در بورس کم باشد و یا قیمت بالا باشد. مساله بعدی عدم ثبات قیمت هاست، قیمت مواد اولیه دائما در حال افزایش است و این افزایش قیمت ها تولیدکنندگان را با مشکلات عدیده‌ای مواجه می کند و همان طور که اشاره شد عرضه کنندگان نیز به ناچارمجبور به خرید کالای تولیدی با قیمت بالاتر و در نتیجه فروش به قیمت بیشتر هستند و مردم از این افزایش قیمت با عنوان گران فروشی یاد می کنند در حالی که گران فروشی نیست و همان طور که توضیح دادم افزایش قیمت ناشی از مواد اولیه تولید است.

عرضه یخچال و فریزر 250 میلیون تومانی در بازار

با توجه به توضیحات آیا شما بطور کامل منکر گران فروشی و تخلف در صنف فروشندگان و عرضه کنندگان لوازم خانگی هستید و معتقد هستید، در این صنف هیچ فروشنده ای گران فروشی و تخلفی ندارد؟ در حال حاضر ما در بازار شاهد فروش یخچال و فریزر دو قلو و یا ساید خارجی با قیمت های بسیار بالا یعنی 80 میلیون یا حتی 100 میلیون تومان مواجه هستیم. اولا با توجه به ممنوعیت واردات لوازم خانگی چگونه این کالاها به راحتی در سطح عرضه وجود دارد و ثانیا قیمت گذاری بر روی این کالا چگونه انجام می شود؟

پازوکی: بله گران فروشی هست و منکر آن نیستم، در بازار لوزم خانگی؛ یخچال و فریزر ساید حتی با قیمت 250 میلیون تومان نیز فروخته می‌شود، اما تاکید می‌کنم که گران فروشی توسط واحدهای صنفی عرضه کننده مجاز و دارای جواز کسب انجام نمی‌شود.

در بازار لوازم خانگی تعداد ی از واحدهای عرضه کننده لوازم خانگی دارای جواز کسب نیستند و تخلفاتی مانند آنچه از آن به عنوان گران فروشی یاد می شود توسط این واحدها انجام می شود، نداشتن جواز کسب برخی از واحدهای صنفی دلایل مختلفی دارد لذا در حال حاضر توصیه اکید ما به خریداران لوازم خانگی و خرید از فروشگاه های مجاز و دارای جواز کسب است.

لطفا در مورد دلایل عرضه لوازم خانگی با قیمت های سرسام آور در بازار هم توضیح بفرمایید شما اشاره کردید که یخچال و فریزر ساید در بازار به قیمت 250 میلیون تومان هم عرضه می شود این قیمت نامتعارف از کجا نشات می گیرد و چرا با آن برخورد نمی شود؟

پازوکی: بعد از تغییر سیاست های ارزی در سال 1397 و خروج دو تولید کننده بزرگ لوازم خانگی کره ای از کشور، بازار لوازم خانگی دستخوش تغییرات شد و به عبارتی با کاهش عرضه امکان پاسخگویی به تقاضای موجود در بازار وجود نداشت البته یک تقاضای کاذب نیز به بازار حاکم شد بطوری که برخی از مردم از ترس اینکه با خروج این تولید کنندگان از کشور و قطع واردات، لوازم خانگی نایاب شود اقدام به خرید کردند و مثلا یکی دو دستگاه لوازم خانگی پرمصرف را خریداری کردند و در منزل نگهداری کردند، برخی نیز که از توان مالی برخوردار بودند و فرزندی در سن ازدواج داشتند برای فرزندان خود اقدام به خرید جهیزیه کردند تا با توجه به قطع واردات و قطع همکاری تولید کنندگان خارجی برای تامین جهیزیه در آینده با مشکل مواجه نشوند.

برخی نیز وارد این بازار شدند و به امید افزایش قیمت ها و کسب سود ، خریدهایی را در حد توان ملی خود انجام دادند. لذا بخشی از عرضه لوازم خانگی خارجی در بازار ناشی از همین اتفاقات است یعنی افرادی که به قصد کسب سود اقدام به خرید لوازم خانگی کردند اکنون با گران شدن لوازم خانگی، یخچال فریزر دو قلو خارجی را که دو سال پیش مثلا با قیمت 7 تا 10 میلیون تومان خریداری کرده بودند اکنون به قیمت بیش از 40 یا 50 میلیون تومان می فروشند و یا برخی افرادی که اقدام به خرید جهیزیه کرده بودند و تاکنون از آن استفاده نکرده اند اکنون با گران شدن لوازم خانگی کالای خود را به چندین برابر قیمت می‌فروشند.

بنابراین از آنجایی که اکنون کالای خارجی در بازار نیست این افراد فرصتی یافته اند تا کالاهای خود را با چندین برابر قیمت خرید عرضه کنند . البته بخشی از لوازم خانگی خارجی در بازار هم از طریق قاچاق وارد می شود و با قیمت‌های بسیار بالا در بازار می‌شود.

نکته دیگر در مورد گرانی لوازم خانگی حتی لوازم خانگی تولید داخل تاثیر قیمت ارز بر مواد اولیه و گران شدن مواد اولیه است که قیمت تمام شده کالا را افزایش می‌دهد.

در اینجا ذکر این نکته لازم است که اگر اطلاع رسانی درستی از ظرفیت تولید لوازم داخلی به مردم انجام می شد و مردم با ظرفیت های تولیدی لوازم خانگی داخلی آشنا می شدند قطعا آن افرادی که هنوز به فکر خرید لوازم خانگی خارجی هستند به جای خرید لوازم خانگی خارجی 250 میلیون تومانی کالای داخلی را با کیفیت عالی و با قیمت بسیار کمتر از میان تولیدات داخلی خریداری می‌کردند.

تعداد کالاهایی که توسط مردم در منازل به قصد عرضه با قیمت بیشتر نگهداری می شود و یا احتکار شده چقدر است؟ نمی توان پذیرفت لوازم خانگی احتکار شده مردم در منازل آن قدر زیاد است که تاثیر قابل توجهی بر بازار و گران فروشی این کالاها داشته باشد.

پازوکی: منظورم دقیقا احتکار در شکل گسترده و بزرگ نیست. منظورم این است که برخی پول اضافه خود را دو سال پیش تبدیل به چند دستگاه لوازم خانگی کردند و اکنون که قیمت ها افزایش یافته با چند برابر قیمت خرید می فروشند. بنابراین تعداد کالاهایی که توسط مردم در منازل انبار شده و اکنون به بازار با قیمت بالا عرضه می شود زیاد نیست، ولی هست و نمی‌توان منکر آن شد.

به عنوان مثال به تازگی فردی با من تماس گرفت و قصد داشت چند دستگاه لوازم خانگی خارجی که مدتی پیش خریداری کرده بود و هنوز از کارتن خارج نشده بود را به قیمت فعلی بفروشد، این شخص با توجه به افزایش قیمت قابل توجه لوازم خانگی خارجی تصمیم به فروش داشت. بنابراین چنین مواردی هست و این افراد هم عرضه کننده کالاهای خارجی هستند و اغلب نیز کالای خود را از طریق فضای مجازی به فروش می رسانند.

چند ماه پیش، نیز یک رئیس سازمان تعزیرات اعلام کرد که از 800 هزار دستگاه ماشین ظرف شیویی تولیدی توسط یک شرکت تولید کننده فقط 200 هزار دستگاه تولیدی‌اش نصب شده و معلوم نیست 600 هزار دستگاه دیگر خریداری شده در کجا قرار دارد.

این امر نشان می دهد بخشی از لوازم خریداری شده از شرکت های تولیدی یا در انبار منازل به قصد گران فروشی نگهداری می شود و یا ممکن است با انتقال آن به مناطق مرزی کشور و نغییر نشان کالای تولیدی به یک نشان خارجی معروف با قیمت چندین برابر به عنوان کالای ایرانی به مردم فروخته می شود.

فروش لوازم خانگی داخلی به جای خارجی با تغییر برند

البته ذکر این نکته نیز لازم است که عدم اطلاع رسانی دقیق به مردم در مورد ظرفیت های تولید لوازم خانگی داخلی به این موضوع بیشتر دامن زده است. همانطور که بیان شد بعد از خروج تولید کنندگان خارجی از ایران و توقف واردات لوازم خانگی تولید کنندگان داخلی برای تولید لوازم خانگی بسیج شدند وبا بروز رسانی خطوط تولیدی تحول عظیمی در صنعت لوازم خانگی ایجاد شده است بطوریکه برخی متقلبان و سودجویان لوازم خانگی تولید داخل را با تغییر برند به عنوان لوازم خانگی خارجی به مردم می فروشند و اگرچه این کار تخلف است اما نشان می دهد که کیفیت لوازم خانگی تولید داخلی آن قدر خوب است که حتی امکان عرضه آن به عنوان کالاهای خارجی نیز هست.

عدم نصب شناسه کالا توسط تولید کنندگان لوازم خانگی

طرح شناسه لوازم خانگی به کجا رسید، همان طور که اشاره کردید هنوز هم در بازار لوازم خانگی کالای قاچاق عرضه می شود از طرفی اشاره شد به کارخانه ای که مدتی پیش از 800 هزار دستگاه تولید لوازم خانگی‌اش فقط 200 هزار مورد آن در منازل نصب و راه اندازی شده است و بقیه این کالاها ممکن است به جای کالای خارجی به مردم عرضه شده یا اینکه توسط برخی افراد خریداری شده و در منازل به قصد گران فروشی نگهداری می شود در حالی که اگر طرح شناسه کالا به درستی اجرا می شد چنین اتفاقاتی نیز نباید رخ می داد.

پازوکی: حدود 90 درصد از لوازم خانگی قاچاق در فروشگاه های بدون جواز عرضه می شود، اما اگر جلوی واردات کالای قاچاق از مبدا گرفته شود قطعا این فروشگاه ها نیز کالایی تحت عنوان کالای قاچاق برای عرضه نخواهند داشت.

علیرغم اینکه طرح شناسه دار کردن لوازم خانگی از سال 94 مصوب شده اما این طرح اجرایی نشد براساس این طرح تولید کنندگان و واردکنندگان موظف بودند، لوازم خانگی را با کد شناسه مشخص کنند و بفروشند و همچنین براساس طرح سامانه سجا که قابلیت رهگیری کالا را داشت و باید توسط فروشندگان، تولید کنندگان و بنکداران اجرا می شد، در آن سال اجرا نشد تا اینکه مسئولان مربوطه در آبان ماه 98 اجرای این طرح را طی نامه رسمی به اتحادیه لوازم خانگی ابلاغ شد، براساس این نامه عرضه لوازم خانگی بدون شناسه کالا ممنوع است اما نکته مهم آن است که تولید کنندگان هنوز کالاهای خود را بدون شناسه کالا عرضه می کنند در حالی که برای اجرای درست و دقیق این طرح در ابتدا تولید کنندگان باید مکلف به نصب شناسه کالا بر روی کالاهای تولیدی خود باشند.

عدم نصب شناسه کالا بر روی لوازم خانگی تولید داخل نیز باز هم باعث بروز مشکلاتی برای عرضه کنندگان و فروشندگان لوازم خانگی شده است زیرا فروشنده برای کسب درآمد باید در واحد صنفی خود کالا عرضه کند از طرفی فروشندگان دارای جواز کسب قطعا از عرضه کالای قاچاق خودداری می کنند و از طرف دیگر با عرضه کالاهای تولید داخل بدون شناسه نیز باید پاسخگویی بازرسان باشند. این در حالی است که اگر فروشندگان از عرضه لوازم خانگی داخلی بدون شناسه نیز خودداری کنند عملا دیگر امکان کاسبی ندارند.

منبع: فارس