در پی انتشار شایعاتی درباره ممنوعیت توقف و بازدید گردشگران از عمارتهای مجموعه سعدآباد، بررسیهای میدانی و گفتوگو با مسئولان این مجموعه نشان میدهد بازدید از کاخها همچنان طبق ضوابط مشخص انجام میشود و حاشیههای اخیر ناشی از رفتار خارج از چارچوب یک بازدیدکننده خاص بوده است.
به گزارش سایت خبری پُرسون، برخلاف شایعات مطرحشده، اصل بر این است که گردشگران اجازه توقف و بازدید از عمارتهای مجموعه سعدآباد را دارند. بازدید از این مجموعه طبق ضوابط مشخص انجام میشود؛به این معنا که ورود به محوطه اصلی و همچنین بازدید از هر یک از کاخها و موزهها، مستلزم تهیه بلیت مربوطه است و بازدیدکنندگان میتوانند در ساعات تعیینشده، داخل عمارتهای قابل بازدید توقف کرده و از فضاها، آثار و نمایشگاهها دیدن کنند.اکنون این گزارش تلاش دارد ابعاد این موضوع را با نگاهی کارشناسی بررسی کند.
ماجرای کاخ سبز چه بود؟
در خبرها آمده است فردی برای بازدید از عمارت کاخ سبز ــ واقع در شمالیترین بخش مجموعه سعدآباد ــ مراجعه کرد بود اما به دلیل رعایت نشدن ضوابط، مقررات و منشور بازدید از مراکز تاریخی، با تذکر عوامل مجموعه مواجه شده است. این فرد، بهجای تمکین به قوانین، اقدام شایعهپراکنی کرده است.
این نکته هم شایان ذکر است که با توجه به وجود ارکان پاسخگو نظیر دفتر مدیریت، اداره روابط عمومی، اداره حراست سعدآباد و یگان حفاظت میراث مستقر در مجموعه که روزانه و در طول سال پذیرای نظرات، پیشنهادات و انتقادات سازنده بازدیدکنندگان هستند، ایشان با سو گیری هدفمند و تعمدا بدون مراجعه به این ادارات، شخصا و با نیاتی که از آن مطلع نیستیم، اقدام به معرکه گیری، ایجاد تنش و تشویش و مشخصا با طراحی سناریو “توسط همراهان خود، با عنایت به تصاویر ضبط شده در زوایای مختلف در کاخ سبز” در این بیاخلاقی و کار غیرحرفهایی و بدون شک برای جذب دنبال کننده در فضای مجازی به هر بهایی، به شکل غیر منصفانه و وهم آلود ، پیش قدم شده و اذهان بسیاری از مردم فرهنگ دوست و علاقه مند به آثار تاریخی کشور را جریحه دار کرده است.
واقعیت بازدید قانونمند در برابر رفتار هدفمند یک بازدیدکننده
طی پیگیریهای عصرصنعت پیرو حواشی بوجود آمده در کاخ سبز، و گفت و گو با مسئولین سعد آباد؛بررسیهای دقیق نشان میدهد آنچه بهعنوان «ممنوعیت توقف و بازدید» مطرح شد، نه یک رویه عمومی، بلکه برآمده از رفتار ناشایست و خارج از ضوابط یک بازدیدکننده خاص بوده است؛ رفتاری که شواهد موجود، شائبه هدفمندی برای ایجاد حاشیه و آسیب به شاکله میراث فرهنگی و گردشگری کشور را رقم میزند.
تصاویر ضبطشده توسط دوربینهای مجموعه، نشان میدهد این فرد از بدو ورود به عمارت کاخ سبز، نسبت به قوانین و منشور بازدید از مراکز تاریخی بیتوجهی نشان داده و در برابر تذکرات قانونی عوامل مجموعه، همکاری نداشته است، و مجدد میتوان اشاره داشت که با تمرکز بر تولید محتوای تحریکآمیز برای فضای مجازی، تلاش کرده شرایطی عادی و مبتنی بر ضوابط را بهعنوان «محدودیت غیرمنطقی» جلوه دهد.
عبور از نقد به فرافکنی
مسئولین سعد آباد با اشاره به مقوله نقد کردن و انتقاد پذیری در این مبحث اعلام داشتند: انتقاد سازنده از نحوه مدیریت اماکن تاریخی، امری پذیرفتهشده و حتی ضروری است؛ اما آنچه رخ داد، عبور از نقد و ورود به فرافکنی و شایعهپراکنی بود. این فرد با نادیده گرفتن قوانین مشخص بازدید، برخورد قانونی عوامل مجموعه را بهعنوان «محرومیت گردشگران از بازدید» معرفی کرد؛ ادعایی که با واقعیتهای موجود و تجربه میلیونها بازدیدکننده سعدآباد همخوانی ندارد و تلاش همکاران ما در سعدآباد جز ارائه خدمات بهینه به گردشگران نبوده و نیست.
سعدآباد با تأکید بر شفافیت در تمام مباحث مطروحه، اعلام کرد که آمادگی کامل برای ارائه تصاویر ضبطشده توسط دوربینهای امنیتی را دارند تا ابعاد واقعی رفتار این بازدیدکننده و نحوه برخورد عوامل مجموعه روشن شود و اعلام کردند قوانین بازدید برای همه یکسان است و هدفی جز حفاظت از میراث تاریخی، ایمنی بازدیدکنندگان و ارتقای فرهنگ عمومی ندارد.
آیا بازدید گسترده به آثار تاریخی آسیب میزند؟
کارشناسان میراث فرهنگی تأکید دارند که بازدید گسترده، اگر بهدرستی مدیریت نشود، میتواند موجب تخریب و آسیب جدی به بناهای تاریخی شود. این آسیبها شامل فرسایش فیزیکی کفها و پلهها، آسیب به تزئینات و آثار، افزایش دما و رطوبت در فضاهای بسته، فشار بر زیرساختها و همچنین آسیبهای انسانی ناشی از رفتارهای ناآگاهانه است.به همین دلیل، در بسیاری از مراکز تاریخی جهان، اقداماتی مانند محدودسازی توقفهای طولانی، مدیریت مسیرهای بازدید، کنترل ازدحام و ممنوعیت عکاسی در برخی فضاها اجرا میشود.حال به این مبحث هم نگاهی داشته باشیم که چرا عکاسی و توقف در برخی فضاها محدود است؟
ممنوعیت عکاسی، بهویژه با فلش، بهدلیل آسیب تدریجی نور به نقاشیها، فرشها، پارچهها و اسناد تاریخی اعمال میشود. از سوی دیگر، توقفهای طولانی برای عکاسی، موجب ازدحام، افزایش فشار به سازههای قدیمی و اختلال در بازدید سایر گردشگران میگردد.
تأکید راهنمایان بر حرکت پیوسته بازدیدکنندگان نیز با هدف کاهش فشار روی یک نقطه، حفظ ایمنی، مدیریت ظرفیت و حفاظت از سازهها انجام میشود.
چرا فعالیتهای فرهنگی سعدآباد نادیده گرفته شده است و بخش مغفول در برخی رسانهها میباشد؟
نکته قابلتأمل آن است که در جریان این حاشیهسازی، بخش قابلتوجهی از فعالیتهای فرهنگی و آموزشی مجموعه سعدآباد نادیده گرفته شده است. اگر فقط فعالیتهای فرهنگی این مجموعه در ۹ ماهه نخست سال ۱۴۰۴ را بررسی کنیم، بهروشنی مشخص میشود که هدف مدیران و مسئولان سعدآباد، چیزی جز ارتقاء فرهنگ بازدید، آموزش عمومی، برگزاری رویدادهای فرهنگی و افزایش آگاهی تاریخی نبوده است.
با این وجود، برخی رسانههای زرد، بدون نگاه ویژه به این فعالیتهای مؤثر فرهنگی، خدمات ارائهشده و سطح رضایت میلیونها بازدیدکننده، صرفاً بر یک رفتار خارج از عرف فردی تمرکز کرده و آن را به تیتر خبری تبدیل کردهاند؛ رویکردی که بیش از آنکه به نفع گردشگری باشد، در جهت تخریب بدنه مدیریتی مجموعه و کاهش اعتماد عمومی عمل میکند.
کارشناسان و برخی گردشگرانی که از این اتفاق ناراحت شدهاند معتقدند چنین فضاسازیهایی، نهتنها به مجموعه سعدآباد، بلکه به سرانه گردشگری کشور آسیب میزند. نادیده گرفتن رضایت میلیونها بازدیدکننده و برجستهسازی رفتار یک فرد فاقد فرهنگ صحیح بازدید، میتواند تصویر نادرستی از مدیریت میراث فرهنگی در ذهن افکار عمومی ایجاد کند.
سعدآباد؛ یکی از سرمایههای تاریخی تهران
مجموعه فرهنگی–تاریخی سعدآباد در شمال تهران و دامنههای البرز قرار دارد و مساحتی حدود ۳۰۰ هکتار را دربر میگیرد. این مجموعه در اواخر دوره قاجار شکل گرفت و در دوران پهلوی اول و دوم گسترش یافت و به اقامتگاه تابستانی شاهان تبدیل شد.سعدآباد شامل بیش از ۱۸ کاخ، عمارت و موزه است که هرکدام کاربری متفاوتی داشتهاند؛ از جمله کاخ ملت (سفید)، کاخ سبز، موزه هنرهای زیبا، موزه پوشاک سلطنتی و …، که امروزه این مجموعه بهعنوان یک مجموعه موزهای، نقش مهمی در معرفی تاریخ معاصر ایران، معماری دورههای قاجار و پهلوی و آثار هنری ارزشمند ایفا میکند و در کنار کاخ گلستان، از مهمترین سرمایههای تاریخی و گردشگری تهران بهشمار میآید.
بر اساس آمارهای موجود، میانگین بازدید سالانه کاخ سعدآباد در سال، بین یک تا ۲.۵ میلیون نفر برآورد میشود. در روزهای عادی (غیر نوروزی)، تعداد بازدیدکنندگان معمولاً از چند صد هزار تا حدود یک میلیون نفر است، در حالی که در ایام نوروز، بیش از یک میلیون بازدید تنها در چند هفته ثبت میشود.
منشور بازدید و عکاسی از مراکز چیست؟
اشیاء فرهنگی ـ تاریخی ارزشمند به عنوان مواریث فرهنگی و همچون شناسنامه، نشانگر هویت تاریخی و ملی یک ملت بوده و متعلق به آحاد مردم یک کشور است. بنابراین به منظور حفاظت و حراست علمی از این نفایس بیبدیل هنری و اسناد، مدارک و اشیای علمی و فرهنگی که جمله آنها فرایافتهای بازمانده از پیشینیان و نیاکان ماست، باید نهایت تلاش خود را نموده و به نحو شایسته در جهت حفظ، معرفی و انتقال آنها به آیندگان گام برداریم.
این منشور با هدف ارتقای حقوق بازدیدکنندگان اعم از پژوهشگران، دانشجویان، گردشگران داخلی و خارجی و … در زمینه عکاسی و فیلمبرداری از اشیاء فرهنگی ـ تاریخی و تزیینات وابسته به معماری و ارائه خدمات با کیفیت مطلوب در موزه ها و مجموعه های فرهنگی ـ تاریخی کشور تدوین شده است.
1. عکاسی بدون فلاش و فیلمبرداری غیر حرفه ای بدون تجهیزات جانبی از تمامی اشیاء فرهنگی ـ تاریخی در معرض نمایش و تزیینات وابسته به معماری در موزهها و کاخ موزهها که عنوان «عکاسی و فیلمبرداری ممنوع» بر آنها الصاق نشده باشد برای عموم بازدیدکنندگان بلامانع است.
2. عکاسی و فیلمبرداری حرفهای با تجهیزات جانبی (نورپردازی و حرکتی) از تمامی اشیاء فرهنگی ـ تاریخی اعم از داخل مخزن، در معرض نمایش و تزیینات وابسته به معماری در موزهها و کاخ موزهها، توسط افراد حقیقی و حقوقی با اجازه اداره کل موزهها و اموال منقول فرهنگی ـ تاریخی امکان پذیر است.
تبصره: اداره کل موزهها و اموال منقول فرهنگی ـ تاریخی موظف است پس از دریافت تقاضا حداکثر به مدت یک هفته تقاضا را بررسی و پاسخ را اعلام نماید. در غیر این صورت موزهها میتوانند رأسا بررسی و اقدام نمایند.
3. دسترسی به آرشیو عکس و فیلم موزه، با اخذ مجوز از مدیر مربوطه و ذکر منبع برای پژوهشگران، دانشجویان و خبرنگاران امکانپذیر میباشد.
۴. عکاسی و فیلمبرداری از اشیاء فرهنگی ـ تاریخی برای انجام امور پژوهشی و تحقیقاتی توسط دانشجویان در محل موزهها و کاخ موزهها که نیاز به بررسی فنی و عکاسی خارج از ویترین و مخزن دارد، با توجه به شرایط اشیاء و مقاطع تحصیلی مراجعه کنندگان به شرح زیر میباشد:
4. 1. دانشجویان مقطع کاردانی و کارشناسی حداکثر ۱۵ شی.
4. 2. دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد حداکثر ۲۵ شی.
4. 3. دانشجویان مقطع دکتری حداکثر ۳۵ شی.
4. 4. عکاسی و فیلمبرداری از اشیاء به تعداد بیشتر، منوط به ارائه طرح پژوهشی توسط دانشجو و تایید آن توسط مدیر موزه یا اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و یا اداره کل موزهها و اموال منقول فرهنگی ـ تاریخی خواهد بود.
5. عکاسی و فیلمبرداری از اشیاء فرهنگی ـ تاریخی برای انجام امور پژوهشی و تحقیقاتی توسط پژوهشگران در محل موزهها و کاخ موزهها، با در نظر گرفتن اهداف پژوهشی و انتشاراتی و با توجه به نظر مدیران ذیربط در قالب تفاهم نامه / قرارداد فی مابین مدیر مربوطه و پژوهشگر با نظارت اداره کل موزهها و اموال منقول فرهنگی ـ تاریخی امکانپذیر میباشد.
6. موزهها موظف هستند حداکثر تا یک هفته هر نوع تقاضایی را بررسی و با توجه به ضوابط، پاسخ مناسب را به تقاضای افراد حقیقی و حقوقی ارائه نمایند. در غیر این صورت اداره کل موزهها و اموال منقول فرهنگی ـ تاریخی مسئولیت بررسی موضوع را بر عهده خواهد داشت.
7. اجرای منشور بر عهده مدیر موزه یا مجموعه و نظارت بر اجرا در استانها بر عهده اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان و در موزههای تحت پوشش ستاد بر عهده اداره کل موزهها و اموال منقول فرهنگی ـ تاریخی خواهد بود.
8. رسیدگی به شکایات از طریق اداره کل موزهها و اموال منقول فرهنگی ـ تاریخی و شمارههای تماس ۴۷ و ۶۱۰۶۳۳۴۸ – ۰۲۱ امکانپذیر است.
منبع: عصر صنعت
ما را در شبکههای اجتماعی دنبال کنید:
