به گزارش سایت خبری پُرسون، بانک مرکزی اعلام کرد در راستای ایفای وظایف نظارتی و همزمان با گسترش شتابنده حوزه عملیات بانکداری و اشخاص تحت نظارت این نهاد، استفاده از ابزارهای نوین فناوری اطلاعات را در دستور کار قرار داده است.
بر این اساس سامانه یکپارچه نظارت (سین)، ابزار گزارشگری مالی XBRL، سامانه شفق، اعتبارسنجی، فاز اول سامانه روابط اشخاص، سامانه املاک، مستغلات و سهامداری شبکه بانکی و سامانه سمات برای هوشمندسازی نظارت در سال‌های اخیر طراحی و به روزرسانی شده است.
بنابر این گزارش، حجت اسماعیل زاده رئیس مرکز تنظیم‌گری بانک مرکزی در ابتدای سال به رونمایی از محصولات فناور محور در حوزه تنظیم گری و نظارت با هدف بازتعریف نقش بانک‌ها در تامین مالی تولید و توزیع عادلانه تسهیلات در سایه چتر نظارتی بانک مرکزی و هوشمند سازی نظارت اشاره کرده بود که گزارش پیشرفت اهم سامانه‌ها و پروژه‌های طرح هوشمندسازی نظارت به شرح زیر است.
سامانه یکپارچه نظارت (سین)
سامانه یکپارچه نظارت، مهمترین رکن و نیاز حیاتی نظارت داده‌محور بانک مرکزی است که با تکیه بر قانون جدید و رویکرد نظارت مؤثر، امکان ایجاد گزارش‌های مدیریتی و نظارتی را برای ارکان حوزه تنظیم‌گری و نظارت مطابق با چارچوب‌های مقررات احتیاطی فراهم می‌نماید.
این سامانه با استفاده از نسبت‌ها و واسط‌های مرتبط با استانداردهای نظارتی، شاخص‌های مربوط به نظارت بر اشخاص تحت نظارت را اعمال نموده و گزارش‌های تحلیلی مربوط به پایش ثبات و سلامت مؤسساتاعتباری را تولید می‌کند.
با استفاده از این گزارش‌ها، امکان رصد وضعیت شبکه بانکی مطابق با اصول و قواعد بین‌المللی و همچنین مقررات ابلاغی بانک مرکزی فراهم می‌شود. در نتیجه تولید گزارش‌های مذکور، امکان مشاهده هشدار زودهنگام انحرافات، بررسی وضعیت و کنترل مقداری ترازنامه، رتبه‌بندی عملکردی شبکه بانکی، محاسبه میزان و سطح ریسک‌هایی که یک بانک با آن مواجه بوده و میزان توانمندی در مدیریت آن‌ها و … در قالب داشبوردهای استاندارد قابل ارائه خواهد بود.
شایان ذکر است با توجه به اینکه مقام ناظر به تناسب زمینه نظارت خود نیازمند دریافت گزارش‌های مختلف می‌باشد، این سامانه بستر لازم برای تولید داشبورد برحسب نیاز بازرسین (Self-ServiceBi) را نیز فراهم آورده و با استفاده از موتور جستجوی هوشمند، دسترسی به گزارش‌ها و شاخص‌های متنوع سامانه را تسهیل می‌بخشد.
نظر به گستردگی ابعاد پروژه، مراحل اجرای آن به صورت فازبندی، از سال ۱۴۰۳ در حال انجام بوده و پروژه مطابق با منشور مصوب، در پایان سال جاری به اتمام خواهد رسید.
ابزار گزارشگری مالی XBRL
زبان گزارشگری تجاری توسعه‌پذیر XBRL با هدف ارتقا دقت، سرعت و قابلیت اتکای گزارشگری تجاری و مالی طراحی شده است. این زبان با فراهم کردن امکان پردازش اطلاعات، بستر لازم برای گزارشگری چند زبانه دقیق، یکپارچه و قابل اتکا را ایجاد می‌کند.
هدف این پروژه کاهش خطاهای انسانی در دریافت و پردازش اطلاعات از سامانه اشخاص تحت نظارت بوده که در نهایت منجر به تجمیع داده‌های مالی باکیفیت با قابلیت مقایسه‌پذیری می‌باشد.
در این روش داده‌ها بدون دخالت سامانه‌های واسط از محل تولید آن‌ها در شبکه بانکی در سامانه مستقر در بانک مرکزی دریافت شده و به صورت مکانیزه به سامانه تولید گزارش تحلیلی (سامانه هوش تجاری) ارسال می‌شود که در نهایت این امر منجر به تولید گزارش در قالب استاندارد خواهد شد.
اهمیت این روش در امکان تعریف انواع گزارش‌ها بدون تغییر سامانه‌ها بوده، به نحوی که در صورت تغییر در اقلام گزارش، به دلیل مجزا بودن بخش تعریف داده، نیازی به توسعه سامانه‌ها وجود ندارد. لذا با توجه به اینکه شبکه بانکی موظف به ارائه گزارش به نهادهای مختلف می‌باشند، این بستر امکان ارائه گزارش تولید شده را به مراجع مربوطه فراهم می‌نماید.
از دیگر مزایای این روش امکان اتصال به سامانه‌های مختلف بانکی و تسهیل ایجاد داشبورد نظارتی برای کلیه موارد تصریح شده در قانون و تعریف داشبوردهای جدید در کمترین زمان ممکن می‌باشد. در این خصوص نمونه سندی که شبکه بانکی موظف به تولید آن می‌باشند، برای صورت‌های مالی اساسی و یادداشت‌های همراه مطابق با تعریف استاندارد داده مورد تأیید بانک مرکزی در محیط آزمایشی تولید و در سامانه پذیرنده به صورت آزمایشی دریافت شده و در مرحله بعد با بانک‌های منتخب تست و سپس عملیاتی خواهد شد.
سامانه شفق
نظارت بر عملکرد صندوق‌های قرض‌الحسنه با توجه به تعدد آن‌ها و میزان نقشی که در حوزه پولی و اعتباری دارند، دارای اهمیت می‌باشند. بر این اساس سامانه شفق با هدف حفظ ثبات و سلامت نظام مالی، پیشگیری از سوء‌استفاده و تخلفات، حمایت از سپرده‌گذاران، افزایش شفافیت و اعتماد عمومی و هماهنگی فعالیت صندوق‌ها با سیاست‌های پولی کشور راه‌اندازی شده است.
این سامانه با ویژگی ایجاد بستر و مکانیزم دریافت داده‌های مالی و غیرمالی از صندوق‌های قرض‌الحسنه و بر اساس مصوبه یکهزار و سیصد و چهل و ششمین جلسه مورخ ۱۹/۰۷/۱۴۰۱ شورای پول و اعتبار مبنی بر تصویب دستورالعمل اجرایی تأسیس، فعالیت، نظارت و انحلال صندوق‌های قرض‌الحسنه تک‌شعبه‌ای و همچنین قانون بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مصوب مورخ ۱۷/۰۸/۱۴۰۲ ایجاد گردید.
قابل ذکر است، امکان رصد اقدامات مشکوک به پولشویی و کاهش احتمال سوء استفاده از صندوق‌های قرض‌الحسنه برای فرار مالیاتی از طریق ایجاد ارتباط با پایگاه داده این بانک و اعمال نظارت هوشمند تراکنش‌های مالی نیز از دیگر فوائد با اهمیت این اقدام می‌باشد.
در این زمینه با تداوم تکمیل قابلیت‌های گزارش‌دهی و یکپارچه‌سازی‌های برنامه‌ریزی‌شده، سامانه شفق به عنوان بازوی نظارتی چابک و مقیاس‌پذیر، تصویر واحد و به‌روزی از وضعیت صندوق‌ها را فراهم آورده و زیرساختی مطمئن برای تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری تامین خواهد شد.
اعتبارسنجی
پیاده‌سازی نظام اعتبارسنجی در شبکه بانکی به عنوان ابزار کلیدی در کاهش ریسک اعتباری در نظام بانکی بوده که این امر منجر به رعایت اصل تقارن اطلاعات و ارتقای میزان شفافیت وضعیت اعتباری اشخاص می‌شود. این امر علاوه بر تقویت انضباط مالی، منجر به افزایش اعتماد عمومی شده و توزیع عادلانه منابع را در پی دارد.
در این راستا شرکت اعتبارسنجی تحت نظارت بانک مرکزی تاسیس شده و نسبت به ایجاد پایگاه اطلاعاتی یکپارچه مشتریان بانکی اقدام نموده است. در این مسیر بانک مرکزی به تناسب وظایف خود در ارتقای نظام اعتبارسنجی، نقش موثری ایفا نموده که اهم اقدامات در زمینه توسعه پروژه اعتبارسنجی به شرح ذیل می‌باشد:
۱. مشارکت مؤثر در تدوین آئین‌نامه‌های موضوع تأمین مالی تولید و زیرساختها در حوزه اعتبارسنجی با توجه به نقش بانک مرکزی به عنوان نهاد ناظر شرکت‌های اعتبارسنجی موضوع بند (ر) ماده (۱) قانون بانک مرکزی
۲. تهیه و راه اندازی مدل جدید محاسبه امتیاز اعتباری اشخاص حقیقی با همراهی شرکت اعتبار سنجی که در این مدل ضریب پوشش از ۳۲ درصد به حدود ۱۰۰ درصد افزایش یافته و همچنین دقت محاسبه مدل به ۸۹ درصد می‌رسد که باتوجه به استاندارد جهانی بهبود چشمگیری پیدا کرده است.
۳. مدل جدید محاسبه امتیاز اعتباری برای اشخاص حقوقی نیز با همکاری شرکت اعتبار سنجی ایران انجام و مورد تأیید شورای تامین مالی تولید و زیرساختها قرار گرفته است.
منبع: تسنیم
