حکمرانی مردمی در گفتمان انقلاب اسلامی

به گزارش سایت خبری پرسون، طه اسداللهی، یک پژوهشگر مطالعات اجتماعی طی یادداشتی به موضوع حکمرانی مردمی در گفتمان انقلاب اسلامی پرداخت که جزئیات آن به شرح ذیل است:

حکمرانی از سوی مقام معظم رهبری در گفتمان انقلاب اسلامی چنین توصیف می‌شود که حکومت پیغمبران، حکومتی مردمی بود؛ برای مردم و در خدمت منافع آنان بود. چنین حکومتی، با چنان پایه و قاعده‌ی مردمی است که می‌تواند اصلاحات کند. نظام اسلامی نمی‌تواند نسبت به فرهنگ و اخلاق مردم خود بی‌تفاوت باشد. نظام اسلامی نظامی نیست که فقط به فکر حفظ قدرت خود باشد و نسبت به عملکرد مردم خود - حتی اگر به ورطه‌ی اخلاقی بیفتند - بی‌تفاوت بماند. نظام اسلامی از آنچه که مردم را منحرف و گمراه می‌کند، رنج می‌برد.

اما در ادبیات روز دنیا حکومت مردمی یا دموکراسی به معنای حکومتی است که مردم در اداره امور سیاسی مشارکت می‌کنند. اما این واژه در گفتمان‌ها و دوره‌های مختلف معانی متفاوت داشته است. در اواخر قرن بیستم، دموکراسی در کشورهای دموکراتیک با چالش‌هایی روبرو شده است و نظریه پردازان برای حل مشکلات دموکراسی بحثی تازه را تحت عنوان "حکمرانی" مطرح کرده‌اند.

آن‌ها معتقدند برای رهایی از بحران دموکراسی باید "از حکومت مردم سالار به حکمرانی مردم سالارانه" رسید. این حکمرانی مردم سالارانه فرایندی است که در هر سازمان و به هر اندازه می‌تواند وجود داشته باشد و به بخش مدیریت و رهبری، کنترل و نظارت برمی‌گردد. این مفهوم به ساختاری بیش از دولت خوب نیازمند است. سایر بازیگران مثل رسانه‌ها در بهبود و کیفیت زندگی و رفاه کلی گروه‌های ذی نفع تأثیرگذار هستند. در واقعیت شامل شش گروه منتفع می‌شود که عبارتند از: شهروندان، سازمان‌های داوطلبانه، کسب و کار، رسانه، دولت و نهادهای پارلمانی.

با گسترش دموکراسی بعد از دهه ۱۹۹۰ در جهان، موضوع حکمرانی و مردم‌سالاری بیشتر مورد توجه قرار گرفت و این موضوع اهمیت یافت که چطور می‌توان حکمرانی را به سمت مردمی‌شدن پیش برد. مردمی‌سازی حکمرانی به تلاش‌های جنبش‌های اجتماعی و نهادهای غیردولتی برای خلق فضاهای جدید مشارکتی در کلیه عرصه‌های حکمرانی اشاره دارد که این مشارکت منجر به تغییر و شکل‌دهی مجدد به رویه‌های حکمرانی می‌شود. توسعه و پیچیدگی جوامع ایجاب می‌کند که نقش مردم در تمامی عرصه‌ها پررنگ‌تر باشد اگرچه در دموکراسی نقش اصلی را مردم بازی می‌کنند لیکن دموکراسی‌های غربی مبتنی بر اقتصاد سرمایه داری، بیشتر بر محوریت بخش خصوصی قرار دارد تا مردم.

امروزه دموکراسی‌ها با تغییرات عمیق بیشتر به سمت حکمرانی حرکت کرده‌اند که بر اساس کنش یا سیستم اداره‌ای است که بر اساس آن ارتباطات و تعامل بین بخش عمومی، خصوصی و دولتی تنگاتنگ و فراگیر است و در واقع مرز روشنی بین آنها وجود ندارد زمانی که حکمرانی به سمت مردمی سازی حرکت کند نقش مردم در تمامی روش، شیوه اداره و انواع کنش‌های مرتبط با آن محوری می‌شود.

در مردمی سازی زمینه‌های حضور و مشارکت مردم در زندگی اجتماعی، اقتصادی و سیاسی پررنگ‌تر می‌شود و مردم نسبت به موضوعات و مسائل اجتماعی آگاه‌تر و مشارکت‌جو تر می‌شوند. این موضوع مشروعیت حکومت را ارتقا داده و بسیاری از مسائل اجتماعی با حضور محسوس مردم در اداره جامعه حل می‌شود. مردمی‌سازی در سه عنصر خلاصه می‌شود؛ مشارکت و درگیر کردن مردم با حساس سازی آنها به مسائل و موضوعات جامعه، برابری در تصمیم گیری، فرصت‌های مشارکت و اداره جامعه و نیز استقبال از حضور نهادهای و سازمان‌های غیردولتی و مردمی.

با توجه به سیاست‌های حاکم بر گفتمان انقلاب اسلامی بر اساس بنیان‌های الهی و آنچه دانش سیاسی هم تأیید می‌کند هر چقدر در فرایندهای حکمرانی مردم بی درگیر شوند، از ظرفیت‌های نهادهای مردمی بیشتر بهره گرفته شود و فرصت حضور برای تمامی اقشار به‌وجود آید بهتر خواهند توانست در حرکت به سمت حکمرانی مردمی نقش بازی کنند که در نهایت منجر به توسعه کشور می‌شود.

منبع: مهر