فارس _ سایت خبری پرسون :این باغ و عمارت آن از جمله زیباترین و ارزشمندترین دیدنی های شهر شیراز محسوب می‌گردد.باغی تماشایی از دوران قاجار که گردشگران زیادی را به سوی خود می‌کشاند و فضای دل‌انگیزی را برای‌شان فراهم می‌سازد.
جزییات کاشیکاری، گچ‌بری، آینه‌کاری و طرح و رنگ‌های به‌کار رفته در این بنا آنقدر زیادند که آدم را میخکوب می‌کنند. اینطور معروف است که هفت هنر سنتی ایرانی یعنی آینه‌کاری، گچ‌بری، نقاشی‌های سنتی، معرق، منبت، حجاری و آجرکاری در عمارت قوام استفاده شده و همین هم دلیلی‌ست برای تماشایی بودنش
در این باغ درخت‌های نارنج زیادی وجود دارد و فصل شکوفه‌ها که بشود، عطر شکوفه‌های نارنج گردشگران را مست میکند. گذشته از گلهای زیادی که در باغ قوام می‌بینیم، دو درخت نخل هم به‌صورت قرینه در اینجا کاشته‌اند.
در سمت چپ این ساختمان، قهوه‌خانه و شربت‌خانه قرار گرفته است .و در میان آن باغ زیبا با آن معماری شگفت انگیزش حیف است که از عرقیجات شیراز محروم ماند
تاریخچه:
قوام الملک در سال ۱۲۵۲ ه. ق به حکومت فارس منصوب شد و در محله سکونت خویش (محله بالاکفت) اقدام به احداث ابنیه تاریخی و سکونتی نمود که به شکل‌گیری مجموعه قوام منجر شد. این مجموعه که در بین عامه مردم به باغ قوام معروف است بواسطه نام بنای بیرونی خود امروز به نارنجستان قوام معروف است.
مجموعه قوام بین سال‌های ۱۲۵۷ و ۱۲۶۷ مقارن با حکومت ناصرالدین شاه قاجار ساخته و تکمیل شده است. این مجموعه از عناصر متعددی تشکیل یافته که عمده‌ترین این عناصر عبارتند از حمام گچینه، حسینیه قوام، مکتب خانه قوام (خانه عرقیها)، اندرونی قوام (منزل زینت الملک)، دیوان خانه قوام (نارنجستان)، حمام اختصاصی قوام و اصطبل و زنجیرخانه (در حال حاضر از بین رفته است). البته بازارچه‌ای هم در این مجموعه وجود داشته که در اثر احداث خیابان لطفعلی خان زند از بین رفته‌است.
مکان نارنجستان قوام
این باغ از عمارات دوره قاجاریه شیراز است که در محله بالاکفت و در قسمت شرقی انتهای خیابان لطفعلی خان زند واقع است. این محدوده تقریباً در نقطه انتهایی و شرقی شهر قدیم و در جایی که در گذشته دروازه دولت، دروازه منذر و کل شیخ ابوذرعه قرار داشته‌اند استقرار دارد.
فرصت الدوله شیرازی در کتاب آثار عجم باغ قوام را بدین صورت توصیف کرده‌است:باغ قوام در محله بالا کفت، بنیاد آن را مرحوم میرزا علی محمد خان قوام الملک نهاده و جناب قوام الملک حالیه باتمام رسانیده، این باغ محل جلوس و حکم معزی الیه است. در سمت شرقی آن تالاری است شاهانه، در دو جنب آن دو راهرو و در جنب آن‌ها دو ارسی پنج دهنه ملوکانه و در دو جنب آن‌ها دو ایوان، تمام عمارات مذکور به ایینه‌های خرد و کلان با آئین است و منفش و نگار الوان با تزیین و در هر یک از سمت جنوب و شمالش بیست و یک طاق نماست و طرف آن دو ایوان و دیگر اتاقهاست. حوضی دریاچه مانن دارد که از آب زلال مالامال است و باغچه‌هایش از اشجار نارنج و ریاحین جنت چون کوکب رخشان فروزان.
معماری باغ نارنجستان قوام
باغ قوام در سه ضلع شمالی، شرقی و جنوبی دارای ساختمان است. عمارت اصلی باغ که در سمت شمالی واقع شده دو طبقه و در زیر آن هم یک طبقه زیرزمینی است. طرح بنای اصلی و ایوان دو ستونی عمارت از شیوه معماری رایج در دوره زندیه اقتباس شده و همچنین سایر بناهای دوره زندیه و قاجاریه در عمارت دوره قاجاریه و حجاری و نقاشی و گچ بری و آئینه کاری عالی‌ترین نمونه هنر دوره قاجاریه محسوب می‌شود. با شکوه‌ترین قسمت این ساختمان ایوان بزرگ آن با دو ستون سنگی یکپارچه و سقف مسطح تزیین شده‌است
عمارت اصلی در قسمت جلو دارای درهای ارسی با شیشه‌های رنگی است. هلالی بین دو ایوان دو ستونی و شاه‌نشین هم شیشه‌های رنگی بسیار زیبائی دارد. این شیشه‌ها در دوره قاجاریه از اروپا به ایران آورده شده‌است. کلیه درهای عمارت از چوب گردو است خاتم کاری یا به سبک هندی منبت کاری شده و در آنجا صدفهائی بکار رفته که در آن زمان از خلیج فارس آورده‌اند. این درها بسیار نفیس و کار استادان بزرگ این فن است. ازاره تمام اتاق‌های اصلی عمارت و بخاری دیواری شاه‌نشین از سنگ‌های مرمر است. این سنگ‌ها را از یزد و تبریز به شیراز آورده‌اند. روی بخاری سنگ مرمر نقش داریوش هخامنشی با یک برجستگی مختصر کنده شده و حواشی آن برنگ طلائی تزیین شده و در گوشه‌های بالای بخاری هم دو تصویر از محمدرضا خان قوام الملک حجاری شده‌است. ازاره پایین عمارت دیوان و زیر ایوان نیز حجاری و نقوش آن‌ها با اقتباس از راه سنگی عمارت دیوانخانه کریم خان زند ایجاد شده ولی به شیوه تصاویر دوره قاجاریه است. بر روی سنگ‌های ازاره ساختمان نقوش برجسته سربازان عهد قاجاریه با لباس‌های آن دوره در حالیکه تفنگی در دست دارند و تصویر شیر و گور و پنجره سنگی مشبک و حجاری شده نیز نصب شده که به صورت ترنج‌های بسیار خوش طرحی است.
بالای عمارت اصلی به شیوه ساختمان‌های آن دوره دارای هلالی هائی است. بر روی این هلالی‌ها که سه عدد می‌باشد تصاویر و طرح‌های زیبائی کاشیکاری شده‌است.
بین عمارت ضلع جنوبی که دفترکار حاکم وقت بوده و عمارت اصلی که در سمت شمال قرار دارد باغ وسیعی است که در دوره قاجاریه با نرده آهنی محصور شده است. نرده آهنی دورادور باغچه‌ها به همان وضع قدیم خود باقی مانده‌است. قسمت شمالی این باغ یعنی محوطه جلو ساختمان اصلی و ایوان بزرگ قدری بالاتر از سطح باغ است. در این محوطه حوض بزرگی ساخته شده به‌طوری‌که از روبرو نمای عمارت و ایوان در آن منعکس می‌شود. لبه‌ها و پاشویه این حوض را قطعات بزرگ سنگ سرخ‌فام تشکیل می‌دهد و در دو طرف آن چند باغچه وجود دارد. خیابان اصلی باغ از جلوی حوض تا نمای عمارت ضلع جنوبی ادامه می‌یابد. در وسط این خیابان آب نمائی سرتاسری با اشکال هندسی ساخته شده و اطراف آب نما هم گلکاری است. این باغ همچنان که از نام آن پیداست دارای درختان نارنج فراوان است، به‌طوری‌که در فصل شکوفه دادن عطر دل‌انگیز بهار نارنج فضای باغ را پر میکند دو ردیف درختان نخل تنومند و کهنسال نیز در دو طرف خیابان اصلی باغ وجود دارد. سایر انواع درختان را هم می‌توان در این باغ مشاهده نمود. گلهای گوناگون و رنگارنگ نیز در باغ زیبای نارنجستان قوام بچشم می‌خورد.
در دوره قاجاریه باغ قوام و مجموعه عمارت آن " بیرونی " نامیده می‌شده و خانه زینت الملک را که در طرف مغرب آن واقع شده و فاصله بین آن‌ها یک کوچه است به جهت اینکه محل سکونت خانواده قوام بوده " اندرونی " می‌خوانده‌اند.
این دو بنا از زیر کوچه توسط یک تونل با یکدیگر مربوط می‌شوند.
یکی از قشنگ‌ترین قسمت‌های دیگر نارنجستان قوام، شاه‌نشین یا تالار آینه است با دیوار و سقفی پر شده از نقاشی و آینه‌کاری .
در این عمارت چند ساختمان دیگر هم وجود دارد که جزو مجموعه قوام‌اند، مثل خانه عرقیها که محلی برای عرق‌گیری بوده و حیاط مرکزی. ساختمان بعدی حمام گچینه است که یکی از حمام‌های تاریخی شیراز به‌حساب می‌آید و با تونلی به نارنجستان راه پیدا میکند. این دو بنا فعلا بازدید عمومی ندارند
موزه نارنجستان
در زیرزمین ضلع شمالی موزه نارنجستان قرار گرفته که اشیایی مثل ظرف، سکه و کاشیکاری در آن نگهداری می‌شود.
نوا نیکو _ استان فارس