زاینده رود

آنچه که در روزهای اخیر در اصفهان رخ داد، خطری است که از سال‌ها قبل کارشناسان و رئیس وقت سازمان حفاظت از محیط زیست، درباره آن هشدار می‌دادند. موضوعی که دو طرف (برخی از مسئولان و رسانه‌های بیرونی)، در آتش این اعتراضات مدنی می‌دمند و همدیگر را مقصر درگیری‌های چند روز گذشته در استان اصفهان می‌دانند. البته قرار نبود «خشونت» چاشنی مسالمت آمیزترین اعتراض برای مایع حیات باشد؛ قرار نبود چاشنی تسویه‌ حساب‌های سیاسی، طاقت مردم و کشاورزانی که از خشک شدن زاینده رود سال‌هاست که سکوت کرده‌اند، طاق کند.
کمتر از سه ماه داز روی کار آمدن دولت می گذرد که بحران آب به مرکز کشور یعنی از صنعتی ترین شهرهای کشور اصفهان کشیده شد که بیش از دو هفته است کشاورزان بی آب در بستر زاینده رود با اعتراضات گسترده و تجمعات مردمی از نبود آب می نالند.
زاینده‌رود، بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رودخانه فلات مرکزی ایران است که از کوه‌های زاگرس مرکزی به ویژه زردکوه سرچشمه می‌گیرد و در دشت مرکزی ایران به سمت شرق پیش می‌رود تا در نهایت به جلگه تالاب گاوخونی می‌ریزد. از این رودخانه، جهت آبیاری باغ‌ها، شالیزارهای برنج و کشتزارهای داخلی اصفهان، پنج شاخه بزرگ جدا شده که در گویش اصفهان به آنها«مادی»می‌گویند، استفاده می‌شود.
در حاشیه بحران آب در کشور و خشکرودی زاینده رود؛

همه ما یک ملتیم

خشکی زاینده رود تخریب زیست محیطی فراوانی دارد و علاوه بر فرونشست زمین در بسیاری از مناطق و خطر از بین رفتن آثار باستانی جهانی این شهر، خطر خشکی باتلاق گاوخونی و انتشار ریزگردهای سمی آن تا شعاع یک هزار کیلومتر وجود دارد، بنابراین خشکی زاینده رود مسئله ای ملی است و فقط اهالی اصفهان ضرر نمی کنند بلکه همه کشور صدمه و ضرر می بینند.
برخی از صاحب نظران از بنیان تمدن نوین اسلامی دم می زنند. تمدن اسلامی در برهه‌ای از زمان (قرن چهارم و پنجم هجری)ظهور کرد و‌ پس از یکی دوقرن با حضور برخی مدعیان افول نمود. ایران دارای تمدن هفت هزارساله است.
درباره اعتراضات اصفهان متن طولانی‌تری نوشته‌ام که گمان می‌کنم بهتر است در روزهای آینده منتشر شود. ولی بخش خاصی از آن را فعلا تقدیم می‌کنم. این بخش پاسخ به این پرسش است که راه‌حل رسمی و دم‌دستی این بحران چه خواهد بود؟ منظور از راه‌حل، ارایه یک برنامه ۵ یا ۱۰ ساله بلندمدت نیست که هیچ یک از معترضین به اجرای آن اعتمادی ندارد، زیرا ساختار موجود از این حیث برنامه‌پذیر نیست، آن هم برنامه‌ای که بخواهند، مساله آب را در یک حوضه مهم حل کند.
بستر زاینده رود که در زمان صفویان یکی از بزرگترین تحولات تاریخی ایران را با آبادانی پشت سرگذاشت و ثمره آن احداث پل‌های بی‌نظیر در این رودخانه خروشان بود، یکبار و پس دو قرن، تاریخ ساز شد و در شرایطی که کارشناسان از بروز جنگ آب در استان‌های نظیر اصفهان ابراز نگرانی می‌کردند، اما هزاران نفر از مردم متمدن این استان در روز جمعه به اعتراض مدنی برای خشکی این رودخانه دست به تجمع زدند. این اتفاق در شرایطی مهم و قابل تقدیر بود که مردم بدون خشونت و اعتراض و نهایت مدنیت به اعتراض به خشکسالی پرداختند و فیلم‌ها و عکس‌های آن در رسانه‌های جهان بازتاب فراوانی داشت.
مقتدایی در نامه ای به رییس جمهور خواستار شد؛

تشکیل شورای عالی آب با حضور شخص رئیس جمهور در اصفهان

نماینده اصفهان در مجلس شورای اسلامی در نامه ای به رئیس جمهوری خواستار توجه ویژه او به موضوع زاینده رود شد و گفت: به گونه ای تدبیر شود تا ضمن حضور شخص رییس جمهور در اصفهان و تشکیل شورای عالی آب و یا جلسه هیئت دولت در اصفهان، ابعاد مختلف موضوع بررسی شده و راهکارهای مناسب عملیاتی شود.
بعد از گذشت حدود ۱۰ روز از آغاز تجمع اعتراضی کشاورزان اصفهانی نسبت به خشک شدن زاینده‌رود، قشرهایی از مردم این شهر نیز به کشاورزان پیوستند و با تجمع در کنار پل خواجو خواهان جاری شدن دائمی آب این رودخانه شدند. تجمع‌کنندگان، امروز (جمعه-۲۸ آبان) در بستر خشک زاینده‌رود جمع شدند و شعارهای اعتراضی سر دادند.

اولین بار نیست که کشاورزان حق آبه‌دار اصفهانی به خشکی زاینده‌رود و نبود آب معترض‌اند. اعتراض آن‌ها سابقه‌ای10‌ساله دارد. بارش‌های اندک در سال آبی گذشته و ذخیره محدود سد زاینده‌رود، اوضاع‌واحوال بدی را رقم‌زده است. در طول سال‌های گذشته بارها کارشناسان از لزوم برنامه‌ریزی واقع‌بینانه برای تخصیص منابع آب و جلوگیری از شکل‌گیری بحران‌های منطقه‌ای بر سر آب تأکید کرده بودند.
خیمه‌ای بزرگ افراشته در کنار پل خواجو و بادی که گرد از زمین بلند می‌کند با جمعیتی از کشاورزانی که می‌گویند آب بر آنها بسته شده و دور خیمه حلقه زده‌اند و نیروهای انتظامی که گرد کشاورزان حلقه زده‌اند؛ ترکیبی بدیع که به نظر می‌رسد برای روایتی مدرن از وقایع دینی طراحی شده‌ تا آن‌طور که خود کشاورزان معترض می‌گویند، مظلومیت‌شان را به تصویر بکشد
حجت الاسلام حسین میرزایی در نامه ای به رئیس جمهور بر اهمیت رود حیاتی زاینده تاکید کرد که در این خصوص غلامحسین اسماعیلی به وزیر نیرو در خصوص تشکیل ستاد احیای زاینده رود دستور بررسی و اقدام داد.
رئیس کمیسیون آب و مناطق کم‌برخوردار شورای‌شهر‌ اصفهان با اشاره به ضرورت نگاه ملی به مسئله زاینده‌‌رود و بحران آب اصفهان اظهار کرد: به دلیل فرونشست زمین و مشکلات ناشی از خشکسالی و عدم جریان زاینده‌رود، پل‌های تاریخی اصفهان در حال ریزش هستند.
تالاب گاوخونی نام باتلاقی است در فلات مرکزی ایران که بخش بزرگی از آن در استان اصفهان و مابقی در استان یزد قرار دارد که زاینده‌ رود به آنجا می‌ریزد.
نخستین کنگره "استان اصفهان و توسعه ملی، چالش‌ها و فرصت‌های پیش‌رو" روز سه شنبه در دانشگاه صنعتی اصفهان آغاز به کار کرد و در ۲ قالب حضوری و مجازی برگزار می‌شود.
سرپرست معاونت حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان با اشاره به اینکه از نخستین ساعت بامداد امروز سد نکوآباد برای تحویل حقابه کشاورزان شرق اصفهان باز شد، گفت: جریان زاینده رود از زمان بازگشایی سد نکوآباد به مدت ۱۰ روز برای کشاورزان شرق است و احتمال دارد حدود هشت روز آب در اصفهان جاری باشد.