به گزارش سایت خبری پرسون، تاریخچه جشن سیزده به در به هزاران سال پیش و کیهان شناسی مردم ایران باستان باز می‌گردد.
در نظر مردم آن دوران، جهان بر اساس یک نظم کیهانی ایجاد شده که این نظم عینا بر زمین و آسمان ها حاکم است. از نظر آنان، "زمان" نماد این نظم کیهانی است. همانطور که زمان پایان می یابد و از نو شروع می شود، جهان و نظم کیهانی نیز پایان یافته و از نو آغاز می شود.
ایرانیان باستان مانند بابلیان و حتی مصری ها و یونانیان معتقد بودند که کیهان و نظم حاکم بر آن دوری است. همانطور که یک دایره از نقطه الف آغاز می شود و به همان نقطه الف ختم شود و مجددا از الف حرکت خود را شروع کرده و در آن نقطه نیز پایان یابد، حرکت جهان نیز مانند دایره از یک نقطه شروع شده و به همان نقطه اول باز می گردد. آمدن دوری و تکراری بهار و پاییز این مساله را نشان داده و ثابت می کند.
ایرانیان باستان نظم کیهانی را با عدد ۱۲ نشان می دادند. آنها معتقد بودند این عدد که در هر نظمی موجود است، در گذشت ایام نیز خود را نشان می دهد. نماد این نظم ماه های سال است. هر سال ۱۲ ماه دارد و پس از گذشت این ۱۲ ماه سال پایان یابد و سالی نو آغاز می‌شود.
ایرانیان چند هزار سال پیش ۵ روز آخر سال را ایام آشوب و نابودی می دانستند و سعی می کردند بلاگردانی برای خود پیدا کنند تا زنده بمانند و بعد از آغاز سال جدید شروع به جشن می کردند چرا که از بلا و نابودی جسته بودند.
این طرز فکر به صورت ناخودآگاه در سال ها و سده های بعد نیز در بین ایرانیان رواج می یابد.
بعد از شکل گیری جشن نوروز، نظم کیهانی دوازدهی بار دیگر خود را نشان می دهد. ایرانیان ۱۲ روز نخست عید را جشن می گرفتند و سپس روز نابودی و فنا شروع می شد. شاید به همین دلیل باشد که باور خرافی نحس بودن عدد ۱۳ تا امروز در بین برخی ایرانیان وجود دارد.
ایرانیان در روز سیزدهم سال نو برای فرار از حادثه به طبیعت پناه می بردند. آنها از صبح تا شامگاه در طبیعت به جشن و پایکوبی می پرداختند و شب هنگام به خانه باز می گشتند و سال جدید را با خیال راحت آغاز می کردند.
فلسفه های بعدی جشن سیزده به در
جشن سیزده به در اینگونه آغاز شد. با این حال، بعد از شکل گیری سنت زرتشتی و تلفیق آن با سنت های میترائیستی، مانوی و زروانی سر و شکل جدیدی پیدا کرد.
به طور مثال، برخی به این اعتقاد گرویدند که روز سیزدهم فروردین روز الهه تیر یا الهه باران و باروری است. آنها در این روز به طبیعت رفته و آیین های مخصوصی را برگزار می کردند تا محصول زمینشان در سال بعد برکت داشته باشد. به آب دادن سبزه نیز به این فلسفه باز می گردد، چرا که از نظر ایرانیان، این کار رضایت خدا را به همراه داشته و باعث باروری بیشتر زمین در سال پیش رو می شود.
ایرانیان ۱۲ روز نخست عید را جشن می گرفتند و سپس روز نابودی و فنا شروع می شد. شاید به همین دلیل باشد که باور خرافی نحس بودن عدد ۱۳ تا امروز در بین برخی ایرانیان وجود دارد
همچنین، گروهی به این اعتقاد گرویدند که سیزده به در سالروز ازدواج فرزندان کیومرث(نخستین انسان روی زمین) و آغاز تولید مثل و بقای نسل انسان ها است. آنها به همین دلیل دو برگ یا سبزه را به هم گره می زدند و از این طریق، ازدواج و تولید مثل را در زمین جاری می ساختند. شاید به همین دلیل، بسیاری سیزده به در را روز بخت گشایی می دانند و در برخی مناطق، دختران جوان از طریق گره زدن سبزه سعی دارند بخت خود را باز کنند.
سیزده به در بعد از اسلام
جشن سیزده به در در سال‌های بعد تکامل یافت. بعد از ورود اسلام به ایران، این جشن به نزدیکی طبیعت، گرامیداشت زمین، گردش و عبرت گرفتن از گذر ایام و ... نزدیک شد.
بر اساس روایت گردشگران اروپایی، جشن سیزده به در در زمان صفویه در اصفهان و احتمالا برخی شهرهای دیگر برگزار می شده است. این جشن در دوره کریمخان و سپس، قاجار نیز تداوم یافت و در هر منطقه و محلی نیز شکل و سنت های خاص خود را پیدا کرد.
بعد از انقلاب اسلامی جشن سیزده به در با عنوان "روز طبیعت" به عنوان یکی از تعطیلات رسمی کشور پذیرفته و در تقویم رسمی کشور درج شد. در حال حاضر دغدغه اصلی این است که حجم بالای حضور در طبیعت در این روز، به محیط‌زیست آسیب برساند.