سرگرمی شیخ‌نشینان امارات با پرنده‌های قاچاق‌شده از ایران

سایت خبری پرسون- مستند هوبره، از جمله مستندهای حیات‌وحش ایران است که در سال 1399 با کارگردانی «فتح‌الله امیری» و «نیما عسکری» و به تهیّه کنندگی دکتر محمد علاء تولید و در چهاردهمین جشنواره سینما حقیقت در 5 روز به‌صورت آنلاین پخش، و موفق به دریافت تندیس جشنواره و دیپلم افتخار در گروه تدوین شد. موضوع فیلم هم اشاره به پرونده قاچاق این پرنده است دارد که توسط سودجویان و سوداگران غیرمجاز به کشورهای عربی صادر می‌شود.

فیلم دربردارنده‌ سکانس‌های متنوع و جالبی است که بدون تردید، سکانس رقص هوبره باشکوه‌ترین آن به‌شمار می‌رود. بنابر اشاره‌ کارگردان‌های مستند، این فیلم از سال 90 کلید می‌خورد و در سال 99 اتمام می‌یابد. انگیزه آغازین ساخت این فیلم آنگونه که از سوی عوامل این مستند بیان شده است، پرداختن به شرایط زیست‌محیطی زندگی هوبره بوده است که در روند ساخت آن با موضوع دیگری یعنی قاچاق این پرنده مواجه نیز می‌شوند و همین امر موجب می‌شود تا درونمایه فیلم به مستند اجتماعی محیط زیست تغییر یابد.

بیشتر بخوانید:

با بیماری و مرگ هم نمی‌توانیم «مصائب مسیح» را درک کنیم

کارگردان با سفر به کشورهای حاشیه خلیج فارس و ردگیری این پرنده با وضعیّت غمبار تفریح شیخ‌نشینان به نسبت با این پرنده مواجه می‌گردند که از نظر مخاطب ایرانی بسیار حائز اهمیّت است.

به‌طور کلی می‌توان دریافت که مستند هوبره، فیلمی ممتاز و متفاوت است که هزینه زیادی برای آن صرف شده و در این میان نقش تهیّه کننده آن فیلم بسیار چشمگیر می‌نماید. آنگونه که قراین نشان می‌دهد مستند هوبره از جمله مستندهای پرهزینه‌ای بوده است که در ایران ساخته شده است. دکتر محمد علاء که علاوه بر فیلم هوبره، تهیه فیلم‌های دیگر از جمله، مستند دریاچه ارومیه و افعی دم عنکبوتی ایران را نیز (برنده چندین جایزه معتبر بین‌المللی) در پرونده خود دارد؛ رهیافت او نسبت به فیلم مستند، می‌تواند معیاری استاندارد اما خلاقانه برای تهیّه‌کنندگان باشد تا با حمایت از هنرمندان و فرهیختگان ایرانی موجب شکوفایی استعدادهای فراوان سرزمین ایران شوند. فیلم هوبره، مستندی ممتاز و خاص است که در حدود 10 سال تهیّه و اتمام آن با صرف هزینه فراوان به‌طول انجامیده و این بسیار مهم است، 10 سال هزینه، 10 سال زمان که تهیه‌کننده و دیگر عوامل فیلم با آن دست‌به‌گریبان بوده‌اند. بدون تردید پرونده پرداختن به شرایط زیست‌محیطی کامل این پرنده نیز هنوز باز است و با نگاهی به سکانس رقص هوبره در همین مستند جای خالی پرداختی جامع به زندگی و نحوه رفتارهای هوبره ایرانی مشاهده می‌گردد.

هوبره در ادبیات فارسی

هوبره یا آهوبره، پرنده‌ای از تیره دُرناسانان است که مناطق مختلفی از ایران زیستگاه آن به‌شمار می‌رود و در یک نگاه کلی می‌توان از مناطقی چون کرمان، یزد، فارس، سیستان و بلوچستان، سمنان و خراسان یاد کرد. هرچند که پراکنش این پرنده در دیگر نقاط جهان نیز وجود دارد امّا گونه‌ی ایرانی آن به شدت در معرض خطر و انقراض قرار دارد. کهن‌ترین نامی که از سوی ایرانیان بر این پرنده نهاده شده :« اُبرَه» است که اسم عربی «الحباری» به معنی هوبره از هیمن اُبره فارسی اقتباس شده است(ادی‌شیر،1386: 78).

ظهیر فاریابی در شعری از هوبره اینگونه یاد کرده است:

روزی که بازِ قهر تو پرواز می‌کند

در چنگ او عقابِ فلک همچو اُبره است

(ظهیر فاریابی،1337: ج1/58).

در فرهنگ دهخدا نیز در ذیل واژه هوبره آمده است: پرنده‌ای است که آن را به عربی حُباری و به ترکی توغدری گویند. مرغی است برّی، خاکستری رنگ و منقارش دراز (دهخدا،1377: ج15/ 23579). دیگر فرهنگ‌ها نیز اغلب همین اشارات را در بردارند امّا با بررسی کوتاهی در دیوان اشعار پارسی‌گوی می‌توان دریافت که اشاره به این پرنده از بسامد بالایی برخوردار است که خود دلیلی است بر آشنایی دیرین ایرانیان با این پرنده که در فرازهای پایانی این گفتار از نظر گذرانده می‌شود:

آن نرگس نیم مست جادوش

آهوبره‌ای به خواب خرگوش
(امیرخسرو دهلوی).

از فر تو امسال چنان‌گشته‌که در وی

هر روزکند مهر چو آهوبره جولان
(قاآنی شیرازی).

حرم کعبه ملکش چو بنا کرد قضا
شیر لبیک زد آهوبره احرام گرفت

(انوری).

مجتبی درودی - فارس